Volgens Jan Haelters is shows opvoeren goed voor gevangen orka’s.
Jan Haelters: Orka’s zijn gewoon niet geschikt om in gevangenschap te leven, want ze zijn te groot voor hun bassins. Het zijn ontzettend sociale en stressgevoelige dieren met sterke familiebanden. Orka’s die gevangen worden genomen zijn getraumatiseerd en moeten een leven lang hun familie missen. Bovendien kan je een IJslandse orka niet samenzetten met eentje uit Gibraltar. Ze spreken letterlijk een verschillende taal.
Is het überhaupt mogelijk om orka’s te kweken?
Haelters: Er is nog nooit een in gevangenschap gekweekte orka succesvol terug uitgezet. Ook orka’s die ooit vrij waren, hebben het moeilijk. Ze hebben het geprobeerd met Keiko, het dier uit de Free Willy-films, maar dat is volledig mislukt. Hij is vrijgelaten voor de IJslandse kust, maar hij is twee jaar later gestorven. Keiko is nooit meer in contact gekomen met zijn familie.
Is de orka een bedreigde diersoort?
Haelters: Als je orka’s als één soort beschouwt, doen ze het zeker niet slecht. Er zijn wel enkele groepen die met uitsterven bedreigd zijn. Rond Gibraltar en Schotland leven populaties met nog maar enkele tientallen dieren. Zij zullen een van de komende decennia waarschijnlijk uitsterven. Maar rond de Noorse kusten, IJsland en de noordelijke Noordzee leven meer dan 10.000 dieren.
Seaworld stopt met het kweekprogramma omdat een van hun orka’s doorheen de jaren drie mensen heeft gedood. Zijn orka’s gevaarlijk voor de mens?
Haelters: In het wild ken ik geen gevallen van mensen die aangevallen zijn. In Noorwegen kun je duiken in de buurt van orka’s, zonder dat er ooit een aanval is opgetekend. Let wel: orka’s in gevangenschap zijn anders dan wilde dieren. Zij zijn eigenlijk sociaal gestoord en gestresseerd. Vergelijk het met een mens die je jarenlang zonder contact met soortgenoten in een hok opsluit. Dan kweek je ook iets wat mentaal niet in orde is.
Begin juni zou een orka in een Spaans dolfinarium zelfmoord hebben proberen te plegen. Kunnen orka’s echt suïcidaal zijn?
Haelters: Het gedrag van het dier was op zijn minst vreemd. Het wierp zich tijdens een van de shows minutenlang op het droge. Dat is zeer ongewoon. Dergelijke zware dieren mogen niet lang uit het water blijven, omdat hun organen onder hun gewicht worden samengedrukt. Dat voorval bewijst dat orka’s in gevangenschap zeer veel stress ondervinden.
Naast de kweekprogramma’s stopt Seaworld eind dit jaar ook met de wereldberoemde orkashows. Een goede zaak?
Haelters: Orka’s in gevangenschap moet je bezighouden, want ze vervelen zich steendood. Het is veel gezonder om hen te trainen om al die kunstjes te doen, omdat dat voor afleiding zorgt. Aangezien orka’s gemakkelijk zeventig jaar oud worden, zullen ze nog lang in gevangenschap moeten leven.
Tekst JEROEN ZUALLAERT
‘Orka’s in parken moeten een leven lang hun familie missen.’
