CVP-fractieleider Paul Tant verdedigt rege- ring en coalitie als een verstandshuwelijk. De toekomst boezemt hem echter twijfel in.

HET IS GEWETEN dat de rustig ogende Paul Tant graag wild water opzoekt. De burgemeester van Kruishoutem en fractieleider van de CVP in de Kamer is een geroutineerd kajakker die zich jaarlijks langs de oevers van de Ardèche terugtrekt. Maar de komende maanden zou het er in de Kamer en in de Wetstraat wel eens ruwer kunnen toegaan dan op dat wilde water. Want na 25 augustus werkt de ploeg van premier Jean-Luc Dehaene (CVP) voort aan de begroting ’97 en de modernisering van de sociale zekerheid. In oktober moet Dehaene met zijn plannen voor de dag komen.

De CVP-Kamerleden, die de voorbije maanden tijdens de bespreking van de kaderwetten onder het vuur van de oppositie lagen, houden hun hart vast. Temeer omdat de band tussen de christen-democratische en socialistische regeringsleden hechter blijkt dan die tussen de roomse en rode Kamerleden. Vooral onder CVP-Kamerleden neemt de argwaan tegenover de Parti Socialiste hand over hand toe. ?Maar er is, voorlopig, geen andere keuze, noch voor de CVP noch voor de PS,? zegt Paul Tant. ?De twee partijen zijn als het ware aan elkaar geklonken. Wat maakt dat je soms, tijdens Kamerdebatten, op je bank heen en weer zit te schuiven, denkende : eigenlijk heeft de oppositie niet helemaal ongelijk. Maar als fractieleider kan je zoiets bezwaarlijk toegeven, toch niet openlijk.?

Binnen de CVP klinkt steeds luider de vraag : was heel die heisa met de kaderwetten wel nodig ?

PAUL TANT : (Zuchtend) Nadat de kaderwetten waren goedgekeurd, had ik mijn bedenkingen. Tijdens de debatten heb ik meermaals gezegd dat het moeilijk aanvaardbaar zou zijn, mocht de regering gewoon akte nemen van de kaderwetten en daarna met vakantie vertrekken. Het is niet helemaal zo gelopen, maar voor de buitenwereld kwam het wel zo over. Of die kaderwetten nu echt nodig waren ? Voor de hervorming van de sociale zekerheid denk ik dat het haast onvermijdelijk is. Een goed deel van de reglementering, bijvoorbeeld in de werkloosheid, wordt bij koninklijk besluit geregeld. De sociale zekerheid is een aangelegenheid die van nature tot de bevoegdheid van de uitvoerende macht behoort. Bovendien sta je voor de complexiteit van heel de operatie. Voor elk van de hindernissen in elk van de sectoren via de gewone parlementaire procedure passeren, zou heel tijdrovend zijn. Vandaar onze houding, ook van mezelf. Wij vragen een oriënterend debat. Maar we kunnen er best mee instemmen dat de regering de concrete regeling zelf invult. Met dit verschil dat we ultiem daarover onze zegen moeten geven.

Voor het eerst werd een stap verder gegaan : het parlement kan uiteindelijk zelfs amenderen. Daarmee krijgen wij, althans de regeringspartijen die daarvan gebruik willen maken, een recht op reële inspraak in de uitwerking van de regeling. We hebben precieze afspraken gemaakt om overleg van de regering met de specialisten in de fracties voor elk van de materies te waarborgen. Van de ernst waarmee de regering deze mensen zal behandelen, zal ook het welslagen afhangen.

Want de wet op de concurrentiekracht verschilt ten gronde niet veel van de vroegere regeling. Het delicaatste zit in de begroting. We hebben vanuit het parlement de regering nogal wat vrijheid gelaten om wijzigingen in de fiscaliteit aan te brengen. Maar met wat de CVP betreft een aantal beperkingen. We aanvaarden niet dat de regering de hele operatie zou herleiden tot het vinden van bijkomende ontvangsten. Er moet een goed evenwicht worden gevonden tussen besparingen en bijkomende inkomsten.

Uw partij schermde altijd met een fiscale stop, of althans een beperking van de manoeuvreerruimte, door de limiet te leggen bij de fiscale en parafiscale druk op het niveau van eind 1987. Een puur politieke limiet, om de liberalen, die in ’87 nog in de regering zaten, de mond te snoeren. Is dat geen onzinnige en uiteindelijk onhoudbare beperking ?

TANT : Dat die limiet puur politiek is, zal niemand nog ontkennen. Ik ben nooit voorstander geweest van dergelijke absolute beperkingen. Omdat de omvang van de inspanning te maken heeft met de economische en sociale omstandigheden waarin we verkeren. Die zijn niet dezelfde als die in 1987 en dan heb ik het nog niet over de Europese context. Dergelijke beperkingen houden een bijkomend risico in. Omdat we daar als partij zullen op vastgepind worden.

Bent u nu aan het zeggen : die beperking van de fiscale en parafiscale druk op het niveau van eind ’87 is onhoudbaar ?

TANT : Toch niet. Maar ik vind het niet bijzonder wijs absolute grenzen in te bouwen, terwijl je de omstandigheden onmogelijk kan inschatten. Intussen is de belastingdruk van 1987 herberekend. Daarbij werd vastgesteld dat die een stuk lager lag dan oorspronkelijk werd gedacht. Als de regering die norm nu strikt toepast, beschikt ze nog over een ruimte van nagenoeg 30 miljard frank. Voor de herberekening was dat zo’n 60 miljard. Die mogelijkheid is dus gehalveerd. Wij moeten niet aan fetisjisme doen, maar erover waken dat wat beslist wordt, aanvaardbaar en draagbaar is.

Wordt het voor u, als fractieleider, geen probleem dat de samenhang binnen de rooms-rode regering groter is dan die tussen de coalitiepartijen in de Kamer.

TANT :Luc Willems (CVP) heeft onlangs één van mijn uitdrukkingen gebruikt : wij staan met ons verstand achter deze regering. Of we er ook met ons hart bij zijn, is weer wat anders. Dat er binnen de regering persoonlijke affiniteiten bestaan, is duidelijk. Die zijn er echter veel minder tussen parlement en regering. De parlementsleden hebben soms het gevoelen dat zij door de regering niet ernstig worden genomen en dan heb ik het niet over de bijzondere machten of kaderwetten. Dat heeft te maken met het gebrek aan appreciatie dat we opmaken uit bepaalde kleinigheden. Ministers antwoorden laattijdig of helemaal niet op parlementaire vragen, komen te laat of helemaal niet opdagen. Het feit dat wie minister wordt automatisch zijn parlementszetel moet vrijgeven, heeft als gevolg dat de ministers minder dan ooit in het parlement aanwezig zijn. Vroeger moesten ze tenminste nog komen stemmen. Een gelegenheid die je dan te baat nam om ze even aan de mouw te trekken, van gedachten te wisselen en een en ander uit te klaren.

Hebben incidenten zoals dat tussen minister van Binnenlandse Zaken Johan Vande Lanotte (SP) en een viertal vrouwelijke Senatoren over het asielbeleid niet meer schade berokkend dan algemeen wordt aangenomen ?

TANT : Reken maar. Op de duur ontstaat de indruk dat de regering zich lastens de anderen wil profileren. Het ploegverband is weg. In het geval van het asielbeleid had de hele kwestie rustig tussen regering, Kamer en Senaat geregeld kunnen worden, mits een beetje overleg. Het is dus niet wijs dat een minister wie hij of zij ook weze komt zeggen : dit is te nemen of te laten. Het parlement moet te allen tijde het laatste woord behouden.

Heeft die opgekropte wrevel ook niet tot gevolg dat nogal wat communautair ongenoegen opnieuw aan de oppervlakte drijft ?

TANT : Als zou blijken dat de regering, als gevolg van puur communautaire tegenstellingen, een aantal essentiële hervormingen niet kan doorvoeren, dan vrees ik het ergste.

Uw streekgenoot, VLD-voorzitter Herman De Croo stelt nu al een referendum voor.

TANT : Daarmee loopt hij op de zaken ver vooruit dat overkomt hem vaker dezer dagen. De opportuniteit van zo’n referendum is dan weer een andere kwestie. Voor mij moet eerst blijken dat de federale regering, conform het regeerakkoord, bij machte is een volgende ronde in de staatshervorming voor te bereiden. Want dat de samenhang en homogeniteit van de bevoegdheidspakketten moeten worden afgerond, daarover bestaat geen twijfel. Slaagt men daar niet in, dan ben ik heel ongerust over de toekomst. Dat die weinig hoopgevend is, mag al blijken uit een dossiertje dat ik me heb aangetrokken : de BTW-verlaging in de sierteelt. Aan de andere kant van de taalgrens hebben ze nog niet door dat Wallonië slechts 18 procent van de vennootschapsbelasting voortbrengt. Zodat elke maatregel tot relance van één of andere sector of tot het wegwerken van anomalieën, zoals in de sierteelt, een groter effect heeft in Vlaanderen dan in Wallonië. Omdat hier de middelen worden gecreëerd waarmee de federale overheid werkt. Ze moeten nu maar eens ophouden met het hanteren van de klassieke verdeelsleutels, zoveel voor Wallonië, zoveel voor Vlaanderen. Want de economische realiteit heeft met die klassieke sleutels niets meer vandoen.

Hebben de opeenvolgende regeringen niet systematisch de ware cijfers verdoezeld, onder meer over de vennootschapsbelasting ? Alle cijfers of studies afkomstig van de regering zijn daarom bij voorbaat al verdacht. Dat moet ze op een dag toch zuur opbreken ?

TANT : Of de regering echt de intentie heeft cijfers te verdoezelen, durf ik niet te zeggen. Maar men is blijkbaar ook niet bereid alle cijfers op tafel te leggen. Al was het maar om veralgemenende oordelen te voorkomen, zoals Vlaanderen-brengt-het-allemaal-op en Wallonië-vegeteert-daarop. Problemen geraken niet opgelost door ze te verdoezelen.

Ik wil niet zeggen dat dit bewust, gewild gebeurt. Maar ik zie geen inspanningen om tot gemeenschappelijke diagnoses te komen. Aan elke kant van de taalgrens worden eigen diagnoses gesteld. Daarmee hopen ze dan op federaal niveau tot een consensus te komen. Vergeet dat maar. De waarheid is dat we momenteel nog te veel in de sfeer van een boedelscheiding en echtscheiding zitten.

Staan we niet dichter bij een scheiding dan de federale overheid wil doen geloven ?

TANT : Het is inderdaad voldoende dat de vlam in de pan slaat om tot onomkeerbare stappen te komen. Maar er zijn een aantal elementen die dit sterk bemoeilijken. Er is Brussel, maar ook de enorme schuldenlast.

Luc Van den Brande zegt : zelfs op basis van de klassieke verdeelsleutel kan Vlaanderen zo’n verdeling van de schuld aan.

TANT : Vlaanderen kan dat wellicht beter aan dan Wallonië. Maar toch zou dit ernstige gevolgen kunnen hebben, bijvoorbeeld voor onze internationale kredietwaardigheid. Je mag de omvang van zo’n inspanning niet over het hoofd zien. Vlaanderen is tenslotte een stuk kleiner dan het koninkrijk. Het probleem van de schuldverdeling mag niet geminimaliseerd worden.

Op CVP-kabinetten wordt al eens opgeworpen dat de christen-democratische verkozenen in de Kamer veeleer op de communautaire lijn van hun collega’s van het Vlaams parlement zitten dan op de federale.

TANT : Dat is vandaag zeker minder waar dan twee jaar geleden, voor de splitsing van het mandaat. De federale parlementsleden staan op hun bevoegdheden en op hun strepen. De grootste vergissing die men kan begaan, is alles te zetten op de rechtstreekse dialoog van gemeenschap tot gemeenschap zonder, parallel dan, een gesprek op het federale niveau te voeren. De herziening van de grondwet blijft tenslotte een federale aangelegenheid. Mocht die rijping niet gelijktijdig verlopen, in het Vlaamse en het federale parlement, dan kan dat inderdaad binnen elk van de traditionele partijen voor aardig wat spanningen zorgen.

Binnen de SP is het blijkbaar al zo ver.

TANT : Ook bij ons moeten vaak, op het partijbureau en partijbestuur, grote inspanningen gebeuren om elkaar op een aantal beleidsproblemen te vinden. VLD-voorzitter Herman De Croo heeft me zo vaak gezegd dat bij hen de Vlaamse en federale fractie precies op één lijn zitten. Ik kan alleen vaststellen dat de liberalen nu proberen hun interne geschillen te verdoezelen door federaal de vlucht vooruit te organiseren. Ook met de bedoeling de communautaire koortsopstoten zo virulent mogelijk te houden en daarmee electoraal te scoren. Al past dat communautaire discours niet meteen bij een De Croo. Iedereen weet dat de oude liberalen in deze streek, te beginnen met De Croo zelve, eigenlijk verstokte unitaristen zijn. De Croo denkt allicht aan de nabije toekomst. Hij hoopt VLD-voorzitter te blijven. Hij hoort de uitspraken van Pierre Chevalier en Rik Daems in de Kamer. Daems wordt binnen afzienbare tijd zijn concurrent voor het voorzitterschap. De Croo heeft dus geen andere keuze dan met wat communautaire stoerdoenerij zijn rivaal de wind uit de zeilen te nemen. Of dit geloofwaardig overkomt, is niet mijn probleem.

Anderzijds dreigt de CVP electoraal het slachtoffer te worden van haar grote bereidheid tot compromissen met de PS, omwille van het hoger belang, de muntunie. De Sociale Balans, een eis van vice-premier Elio Di Rupo, zou er nooit komen. Ze is er. De Algemene Sociale bijdrage ? De CVP : geen sprake van ! Er wordt intussen druk over onderhandeld…

TANT : Alles hangt af op wat de Algemene Sociale Bijdrage wordt gebaseerd. Dat is ons vooralsnog niet duidelijk. Dat de CVP van die compromisbereidheid het slachtoffer dreigt te worden, lijkt me overtrokken. Door het gebrek aan een geloofwaardig alternatief voor deze regering en de soms stille, soms minder stille paleisrevoluties bij de Vlaamse liberalen wordt de CVP-positie geenszins versterkt. Met als gevolg dat onze coalitiepartners nu meer durven te eisen…

Ook de PS heeft geen alternatief.

TANT : Toch blijft die partij in Wallonië incontournable. In die zin is onze verantwoordelijkheid ter zake minder verpletterend dan op het eerste gezicht blijkt. Maar denk niet dat we alles zullen slikken wat vanuit de PS-hoek wordt gelanceerd. Voorstellen zoals de vermogensbelasting zijn onaanvaardbaar.

Zij zullen u de Luxemburgse avonturen van de rekeninghouders van de Kredietbank voor de voeten gooien.

TANT : Moeten we daar nu ook al communautaire intentieprocessen rond voeren ? Ik weet het niet ; ook al omdat ik geen inzicht heb in dat dossier. Hoe het ook zij, er is geen alternatief voor deze regering. Wat niet betekent dat we koehandels slikken zoals een vermindering van BTW op het Waalse mineraalwater in ruil voor een gelijkaardige ingreep in de (Vlaamse) sierteelt. Geen sprake van, hoezeer ik de zaak van de siertelers ook steun. Die verantwoordelijkheidszin heeft ons, de CVP, in het verleden al genoeg parten gespeeld. De rol van de CVP-Kamerfractie bestaat erin te waken over de grens tussen het toelaatbare en het ontoelaatbare. Daarom willen we betrokken blijven bij de werkzaamheden van de regering. En dat lijkt te lukken. Na de goedkeuring van de kaderwetten en voor de vakantie van de regering, werd die samenwerking al in de praktijk gebracht.

Beseffen de christen-democratische ministers waar de grens ligt ?

TANT : Ik kan niet in hun plaats spreken, maar ze horen het intussen wel te weten. De regering moet niet alleen bewijzen dat ze bij machte is haar sociaal en economisch programma uit voeren. De CVP moet er ook haar klemtonen in terugvinden. Is dat niet het geval, dan ontstaan er problemen.

Rik Van Cauwelaert

CVP-fractieleider in de Kamer Paul Tant. Een scheiding ? Maar er is Brussel en de enorme schuldenlast.

Premier Jean-Luc Dehaene. De CVP moet haar klemtonen terugvinden in wat de regering doet, zegt Paul Tant.