Het ging deze week onder meer over de PFOS-vervuiling in en om Zwijndrecht waarbij zowat alle partijen boter op het hoofd hebben. Er komt een parlementaire onderzoekscommissie. De Vlaamse regering zit met de brokken. Van haar hoeft niets meer verwacht te worden en ze is nog niet halfweg haar regeerperiode. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
‘Wat in het verleden eventueel misgelopen zou kunnen zijn, daarover moeten we ons buigen in de onderzoekscommissie waarover jullie vandaag als parlement zullen beslissen. Daar ga ik toch van uit. Wij zullen daar als regering loyaal aan meewerken.’
Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) in het Vlaams Parlement over de PFOS-vervuiling, 16 juni
Het Vlaams Parlement sprak zich unaniem uit voor de oprichting van een onderzoekscommissie in het dossier van de PFOS-vervuiling in en rond Zwijndrecht. Daar is al jarenlang sprake van vervuiling door een niet-afbreekbare stof nabij de site van de Amerikaanse chemische multinational 3M. Dat dossier komt nu pas aan de oppervlakte en zorgt voor ophef. De parlementaire onderzoekscommissie moet onderzoeken wat er de voorbije jaren allemaal verkeerd liep en wie wat wist op welk ogenblik. Het betekent meteen het vroegtijdige einde van de Vlaamse regering-Jambon, die nooit een sterke indruk naliet.
Toen de Vlaamse regering-Jambon begin oktober 2019 van start ging, was er meteen twijfel over haar geloofwaardigheid. De weken voor de verkiezingen van 26 mei leek er in Vlaanderen budgettair geen probleem, maar nauwelijks 48 uur na de stembusgang werd bekend dat de vorige Vlaamse regering, gevormd door de N-VA, Open VLD en CD&V en onder leiding van Geert Bourgeois (N-VA), was geëindigd met een tekort van ruim 600 miljoen euro. Dezelfde partijen vormden daarop opnieuw de Vlaamse regering, ditmaal onder leiding van Jan Jambon (N-VA). We vroegen het ons toen al in Knack af: ‘Is er iemand die gelooft dat ze de kiezers nu wel open en bloot zullen zeggen hoe de vork aan de steel zit?’
De nieuwe Vlaamse regering presenteerde zich met een 300 bladzijden dik regeerakkoord, maar wat ontbrak waren de budgettaire tabellen, met de geplande inkomsten en uitgaven. Dat was een veeg teken: mannen (en vrouwen) maakten plannen, maar hoe alles gefinancierd zou worden, dat was onduidelijk. Het tastte de geloofwaardigheid van deze Vlaamse regering vanaf dag één aan.
De geloofwaardigheid van deze Vlaamse regering was vanaf dag één aangetast, net als de ernst van haar minister-president.
Nog erger was dat minister-president Jambon kort daarna tijdens een sponsordiner van de opiniewebsite Doorbraak meende te moeten pochen: ‘Tussen haakjes: we hebben die (begrotings)tabellen. Ze liggen in een map op mijn bureau op het Martelarenplein. Maar als de oppositie die tabellen vraagt, ben ik juist geneigd ze niet te geven.’ Dat tastte de ernst van de minister-president vanaf dag één ernstig aan.
De Vlaamse regering wist daarna nooit zelfs maar de indruk te wekken dat ze enig krachtdadig beleid voerde. Daar kreeg ze nochtans alle kansen toe, toen de regering-Wilmès II tijdens de coronacrisis stuntelde en steken liet vallen. Op geen enkele moment nam de Vlaamse regering het voortouw om tenminste in Vlaanderen de coronacrisis aan te pakken. Integendeel zelfs, Jambon profileerde zich in de Nationale Veiligheidsraad als een gedweeë slippendrager. En Vlaams minister van Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V) ging met zijn aanpak van de coronacrisis compleet de mist in – in de woonzorgcentra werd daar een hoge tol voor betaald.
De regering-Jambon is een zwakke bestuursploeg met een zwakke leider.
De regering-Jambon is een zwakke bestuursploeg met een zwakke leider, zoals hier bijna een jaar geleden werd geanalyseerd. Tot die conclusie kwamen ze ook bij de N-VA, waar voorzitter Bart de Wever toen al zijn ongezouten mening ventileerde aan partijgenoot Jambon over het gebrek aan daadkracht van de Vlaamse regering en meteen ook van de minister-president zelf.
Toen de federale regering-De Croo op 1 oktober vorig jaar aantrad (in vergelijking met de Vlaamse regering zonder de N-VA en met de SP.A/Vooruit en Groen) was er speculatie dat dat zou worden aangegrepen om de Vlaamse regering van samenstelling te veranderen, zodat een broodnodige herstart kon worden gemaakt.
Sommigen dachten zelfs dat Bart De Wever minister-president zou worden en eindelijk zijn verkiezingsbelofte zou nakomen. Begin 2019 had De Wever nog verklaard: ‘Ik zal de Vlaamse lijst in de kieskring Antwerpen trekken en ik verbind daar zeer nadrukkelijk mijn kandidatuur voor het Vlaams minister-presidentschap aan vast, als de kiezer het wenst.’ Er kwam niets van, alles bleef bij het oude, ook het makke karakter van de Vlaamse regering.
Het gaat daarbij niet alleen om de minister-president. Vlaams vicepremier Hilde Crevits (CD&V) heeft zich als minister van de toch niet onbelangrijke bevoegdheden Economie, Innovatie, Werk, Sociale Economie en Landbouw nooit kunnen onderscheiden. Zij had eerder ook verzaakt om haar verantwoordelijkheid op te nemen en zich kandidaat te stellen voor het voorzitterschap van de CD&V, wat haar in de partij niet in dank werd afgenomen. Ze wordt ondertussen in de CD&V stilaan overvleugeld door de federale minister en nieuwkomer Annelies Verlinden.
Vlaamse vicepremier Bart Somers (Open VLD), bevoegd voor Binnenlandse Bestuur, Bestuurszaken, Gelijke Kansen en Inburgering, werd dan weer meegesleurd in de zaak van zijn poulain Sihame El Kaouakibi, oprichtster en bezielster van dansproject Let’s Go Urban. De riante financiële steun die zij kreeg van de Open VLD om campagne te voeren voor de Vlaamse verkiezingen (waarvoor ze werd verkozen) en het gesjoemel met overheidssteun zette veel kwaad bloed, ook bij Open VLD-militanten en straalt negatief af op Somers.
Met de recente peilingen behalen de N-VA, CD&V en Open VLD geen Vlaamse meerderheid meer.
De N-VA, CD&V en Open VLD halen in de recente peilingen heel wat minder stemmen dan bij de Vlaamse verkiezingen van 2019. En het wordt nog erger als we de peilingen vergelijken met de uitslag van 2014. De N-VA was in 2014 goed voor 32 procent van de stemmen, behaalde in 2019 25 procent en nu bij de recente peilingen 21 procent. Voor de CD&V was dat respectievelijk 20 procent, 15 procent en 10 procent. Voor de Open VLD 14 procent, 13 procent, 11 procent. Met de recente peilingen behalen de N-VA, CD&V en Open VLD geen Vlaamse meerderheid meer.
Die peilingen werden gehouden nog voor het PFOS-dossier aan de oppervlakte was gekomen. Heel veel politici van de vorige en de huidige Vlaamse regering zijn bij dat onverkwikkelijk dossier betrokken, van Hilde Crevits en Joke Schauvliege (CD&V), over Lydia Peeters (Open VLD) tot Ben Weyts (N-VA) en Zuhal Demir (N-VA). Alle Vlaamse regeringspartijen komen in het etterende dossier aan bod.
Ook oppostiepartij Groen is niet onbesproken, want zij leverde de burgemeesters in Zwijndrecht en er zaten (onafhankelijke) bestuurders bij Lantis, bouwheer van de Oosterweelwerken dat van de vervuilde gronden op de hoogte was, die aan Groen worden gelinkt. En de socialisten ontsnappen ook niet helemaal, want de topvrouw van Openbare Afvalmaatschappij OVAM, is van socialistische snit. Zowat iedereen dreigt dus in de PFOS-ellende te delen.
De Vlaamse regering heeft geluk dat ze een legislatuurregering is.
Of de parlementaire onderzoekscommissie veel zal opleveren is af te wachten, in het verleden bleek het meer dan eens vooral bezigheidstherapie. Maar alleen al het feit dat ze wordt opgericht, en nog wel op suggestie van een lid van de Vlaamse regering, namelijk minister van Omgeving Zuhal Demir, is voldoende om de verdere werking van de Vlaamse regering te ondermijnen. Het vertrouwen was al zoek, nu is het helemaal weg.
De parlementaire onderzoekscommissie betekent dan ook het einde van de Vlaamse regering-Jambon. De verwachting waren al laag, nu mogen we ervan uitgaan dat ze er helemaal niets meer van zal bakken.
De Vlaamse regering heeft daarbij het geluk dat ze een legislatuurregering is: het Vlaams Parlement kan niet worden ontbonden voor de zittingsperiode van vijf jaar voorbij is, en er kunnen voor die tijd dus geen vervroegde verkiezingen worden gehouden. Anders was niet alleen deze Vlaamse regering al gevallen, maar hadden de regeringspartijen bij vervroegde verkiezingen ook al de rekening gepresenteerd kunnen krijgen. Dat kan nu pas in mei 2024.
De enige partijen die garen spinnen bij dit Vlaamse malgoverno zijn de PVDA en het Vlaams Belang.
De enige partijen die garen spinnen bij dit Vlaamse malgoverno zijn de PVDA en het Vlaams Belang. In 2014 haalde de PVDA bij de Vlaamse verkiezingen 2,5 procent, in 2019 5 procent. Toen kregen de extreemlinksen voor het eerst vertegenwoordigers in het Vlaams Parlement, want ze veroverden vier zetels. Volgens de recente peilingen haalt de partij nu 8 procent en zet ze haar opmars voort.
Vlaams Belang behaalde bij de Vlaamse verkiezingen in 2014 6 procent, in 2019 19 procent en bij de recente peiling 26 procent. Het wordt zo de grootste partij in Vlaanderen. En vergeet niet dat Vlaams Belang steevast in de peilingen minder goed scoort dan in realiteit.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
