‘Wat is een regeerakkoord van 300 bladzijden waard zonder uitgewerkte begrotingscijfers?’

Wel een regeerakkoord van 300 bladzijden, maar geen begrotingstabellen. Dat is een onthutsende vaststelling.

Geloof die nieuwe Vlaamse regering niet meteen. De weken voor de verkiezingen van 26 mei leek er in Vlaanderen budgettair geen vuiltje aan de lucht. Maar nauwelijks 48 uur na de stembusgang werd bekend dat de Vlaamse regering, gevormd door N-VA, Open VLD en CD&V, was geëindigd met een tekort van ruim 600 miljoen euro. Vandaag vormen diezelfde partijen opnieuw de Vlaamse regering. Is er iemand die gelooft dat ze de kiezers nu wel open en bloot zullen zeggen hoe de vork aan de steel zit?

Geloof ook de Vlaamse oppositie niet zomaar. De SP.A, Groen en Vlaams Belang hebben nooit de alarmbel geluid toen de Vlaamse begroting ontspoorde. Vandaag vinden we dezelfde partijen terug in de oppositie. Wie is ervan overtuigd dat we nu wel op hun alertheid kunnen rekenen?

Wat is een regeerakkoord van 300 bladzijden waard zonder uitgewerkte begrotingscijfers?

De Vlaamse regering onder leiding van Jan Jambon (N-VA) zegt dat ze volgend jaar een tekort zal hebben, maar dat ze in 2021 opnieuw wil aanknopen met een begroting in evenwicht. Dat roept vragen op. Wat gebeurt er met het tekort van dit jaar? Wordt dat weggewerkt of niet? Bovendien verklaarde Jambon dat het tekort van volgend jaar een gevolg is van de daling van de registratierechten van 7 naar 6 procent, wat minder inkomsten betekent. Maar die verlaging zal ook de jaren daarna blijven bestaan. Waarom is er dan ook geen tekort na 2020? De antwoorden ontbreken.

Dat Vlaamse begrotingsevenwicht tegen 2021, is dat echt alleen maar om het verschil te maken met Wallonië, dat een begrotingsevenwicht wil tegen 2024? Tijdens de onderhandelingen had de N-VA via Theo Francken in elk geval laten weten dat een evenwicht tegen het einde van de regeerperiode, in 2024, verdedigbaar was. De CD&V bleef zoals zo vaak wazig hierover, terwijl de Open VLD vasthield aan een sluitende begroting. De Vlaamse liberalen lijken hun slag thuis te hebben gehaald.

Dat juist zij zo hamerden op een begroting in evenwicht is merkwaardig. En wel om drie redenen. Eén, het begrotingstekort van de vorige Vlaamse regering kwam tot stand onder de liberale ministers van Financiën en Begroting Bart Tommelein (tot 31 december 2018) en Lydia Peeters.

Twee, Bart Somers was een van de Vlaamse regeringsonderhandelaars voor de liberalen en onder zijn burgemeesterschap noteerde Mechelen de hoogste schuldenlast van alle centrumsteden. Bovendien voerde hij na de lokale verkiezingen onaangekondigd een belastingverhoging door.

Dit is geen voorbeeld van goed bestuur, maar van ongeloofwaardigheid.

Drie, de laatste tijd kwam er enig begrip voor de gouden financieringsregel, die begrotingsexpert Wim Moesen (KU Leuven) opnieuw onder de aandacht bracht. Die houdt in dat de lopende uitgaven (zoals lonen) worden betaald door lopende inkomsten (vooral belastingopbrengsten), waarvoor je dus niet mag lenen. Je mag wel schulden aangaan voor ‘materieel vaste activa’ – eng omschreven zijn dat investeringen in cement en bakstenen – als die zorgen voor productiviteitswinsten en economische groei. Het is eigenaardig dat de regering-Jambon dat inzicht niet gebruikt.

Dat wil niet zeggen dat de regering-Jambon de volgende jaren niet veel zal uitgeven en investeren. Integendeel, er gaat geld naar de werkbonus, onderwijs, rusthuizen, het wegwerken van de wachtlijsten in de zorg, mobiliteit, de steden en gemeenten, een groener Vlaanderen, sociale woningen, het verlichten van de elektriciteits- en ziekhuisfactuur enzoverder. Daarbij wil de nieuwe Vlaamse regering de belastingen niet verhogen – zelfs eerder verlagen – en tóch de begroting in evenwicht afsluiten. Hoe ze dat voor elkaar zal krijgen, blijft onduidelijk. Temeer omdat de budgettaire tabellen, met alle geplande inkomsten en uitgaven, nog niet beschikbaar zijn. Er werd wel een gedetailleerd regeerakkoord van 300 bladzijden uitgeschreven, maar aan de begrotingstabellen waaruit moet blijken hoe alles zal worden gefinancierd, wordt nog gewerkt. Dat is een onthutsende vaststelling.

De regering-Jambon draagt de erfenis van de vorige Vlaamse regering met zich mee. Ze zegt niet wat ze met het huidig tekort zal aanvangen en al helemaal niet hoe ze haar toekomstige investeringsbeleid zal financieren. Dat is geen voorbeeld van goed bestuur, maar van ongeloofwaardigheid.