Knack Extra: Belastinggids 2011

Deze Knack Extra is vanaf 20 april verkrijgbaar samen met Knack Magazine.

De graaiende staat Door Rik Van Cauwelaert

Filosoof Peter Sloterdijk veroorzaakte in Duitsland een opstoot met zijn denkstuk Die nehmende Hand und die gebende ­Seite – een vertaling daaruit staat verderop in Knack Extra.

Volgens Sloterdijk heeft de moderne democratische staat zich geleidelijk ontwikkeld tot een kolossaal, kleptocratisch monster dat geld ademt en spuwt.

De progressieve inkomstenbelasting schetst Sloterdijk als het equivalent van de socialistische onteigening, met als voordeel dat de operatie jaar na jaar hernieuwbaar is – tenminste, bij degenen die het jaar voordien al niet helemaal uitgeperst werden.

Een volgende opmerking van Sloterdijk zorgde voor regelrechte stampei in linkse kringen: ‘Ruim de helft van de bevolking bestaat vandaag uit mensen met weinig of geen inkomsten, die bovendien geen belastingen moeten betalen en wier overleven voor een groot deel afhangt van de prestaties van de andere helft van de bevolking, die wel belastingen betaalt.’

Sloterdijk had eraan kunnen toevoegen dat de meeste grote bedrijven ook al geen belastingen meer betalen – als ze die ooit al hebben betaald, zoals een gewezen minister van Begroting het onlangs stelde.

In elk geval, zo vreest Sloterdijk, zal deze situatie, mocht ze zich doorzetten, in de loop van de 21e eeuw tot een grote breuk in de solidariteit en bijgevolg voor een groot sociaal conflict zorgen.

Verderop in Knack Extra zegt econoom Etienne de Callataÿ: ‘Mensen zijn bereid belastingen te betalen, maar dan wel op twee voorwaarden: dat die niet worden verspild en dat je de inspanningen redelijk verdeelt.’

Zowel het ene als het andere wil, zeker in België, wel eens tegenvallen. Onlangs werd de lijst gepubliceerd van grote Belgische en internationale bedrijven die hier actief zijn maar die geen of nauwelijks belastingen betalen.

Intussen werden ook maatregelen genomen zoals de btw-verlaging in de horeca, volgens de Callataÿ de allerdomste maatregel ooit door een regering genomen. Want, zegt de econoom, door de Franse ervaringen wisten we al langer dat die maatregel economisch niets zou uithalen. En toch werd dit doorgezet.

Dit soort nonchalance heeft de afgelopen decennia het federale koninkrijk opgezadeld met een staatsschuld van om en bij 100 procent van het bnp. Die groeiende schuldgraad van staten, die volgens Sloterdijk ‘aan keynsianisme lijden’, is een van de grootste dreigingen voor de toekomst van ons westerse systeem. Ook al omdat de staat nu al ingrijpt in het leven van de toekomstige generaties die deze gigantische schuldenlast zullen moeten aflossen.

Sloterdijk wordt hierin bijgetreden door financieel analist Karel Volckaert van het Antwerpse onderzoeksbureau Strategus. Die vreest niet alleen dat de kloof tussen steuntrekkers en de belastingbetalers zo groot zal worden dat dit, onvermijdelijk, op een bepaald moment tot rebellie zal leiden. Volckaert voorspelt ook: ‘Zodra de totale expliciete en impliciete schulden die de (Belgische) staat heeft aangegaan naar boven komen, zal de sociale zekerheid in elkaar storten en moeten we van nul herbeginnen.’

Alleen een fundamentele herstructurering van de fiscaliteit en van het belastingstelsel biedt, volgens de analist, een uitweg. Nu nog een echte regering.