Uit het Nationaal Geluksonderzoek blijkt dat eenzaamheid de grootste domper is voor het geluk van de Belg. Vlaamse meerderheidspartijen pleiten daarom voor een minister van Eenzaamheid. Maar wat kunnen we zelf doen?
‘De mens is een sociaal wezen, maar heeft vaak de indruk in een asociale samenleving te leven’, zo vatte gezondheidseconoom Lieven Annemans het Nationaal Geluksonderzoek van levensverzekeraar NN en de UGent vorige week samen. Uit dat onderzoek blijkt namelijk dat sociaal welzijn voor de Belg een van de belangrijkste factoren is om gelukkig te zijn, maar net op die factor scoren we ondermaats.
Vooral Belgen tussen 20 en 34 jaar geven zichzelf, wat emotionele eenzaamheid betreft, duidelijk een veel slechter cijfer dan 65-plussers. De globalisering, het hogere aantal echtscheidingen, het dalende kerkbezoek, een dalende participatie in verenigingen,… zijn allemaal factoren die kunnen bijdragen aan een steeds grotere eenzaamheid.
De Vlaamse meerderheidspartijen N-VA, CD&V en Open VLD hebben een resolutie klaar waarin ze pleiten voor een betere aanpak van eenzaamheid in Vlaanderen. Zo zou de minister van Welzijn in de toekomst ook een soort coördinerend minister van Eenzaamheid moet worden.
Taboe
Op eenzaamheid rust in onze prestatiegerichte maatschappij nog steeds een taboe. Nochtans hoeft het niet meteen iets negatiefs te zijn. Veel mensen kennen tijdens hun leven tijdelijke en voorbijgaande perioden van eenzaamheid. Eenzaam zijn mag dus, eventjes.
Hoe langer eenzaamheid duurt, hoe nefaster echter voor de gezondheid. Eenzame mensen hebben beduidend meer fysieke, psychische en medische klachten (eenzaamheid zou gevaarlijker zijn dan eenzaamheid gevaarlijker is dan roken of overgewicht), waardoor eenzaamheid niet alleen een individuele kwestie, maar ook een maatschappelijk probleem wordt.
We zijn geëvolueerd van een wereld met kleine gemeenschappen naar een geglobaliseerde, hypergeconnecteerde samenleving. Maar doordat we geacht worden voortdurend bereikbaar te zijn, lijden onze vriendschappelijke, familiale en liefdesrelaties eronder.
Een eerste manier om eenzaamheid aan te pakken, is erkennen dat je eenzaam bent. Eenzaamheid herinnert ons immers aan het belang van verbondenheid, intimiteit of simpelweg het delen van ervaringen met anderen en het motiveert ons om vriendschappen te cultiveren, wat het gezondste is wat je als mens kan doen als je droevig bent en je alleen voelt.
Maar erkennen dat je eenzaam bent, is niet genoeg. Ook onderstaande factoren zijn van belang.
Achterhaal waarom je eenzaam bent
Er zijn twee belangrijke factoren die mogelijk eenzaamheid kunnen veroorzaken: onvoldoende sociaal contact of, hoewel men omringd is met mensen, zich niet begrepen voelen. Net dat laatste is bij de Belg een pijnpunt. Heel wat, vooral jonge mensen, hebben het gevoel dat ze niet erkend worden, een masker moeten opzetten, zichzelf niet kunnen zijn of gebukt gaan onder te grote verwachtingen. Als je achterhaald welk profiel je hebt, krijg je al een beter idee van hoe je het gevoel van eenzaamheid moet aanpakken.
Geniet van je eigen gezelschap
Dit klinkt misschien als tegenstrijdig advies, aangezien het doel van eenzamen net is om aan hun eigen gezelschap te ontsnappen. Maar het beste fundament om solide relaties op te bouwen, is op je gemak zijn met jezelf. Als je wanhopig probeert af te spreken met anderen om maar niet met jezelf geconfronteerd te moeten worden, zal je nog eenzamer achterblijven.
Je hebt heus geen andere mensen nodig om eens naar de film te gaan, een hobby uit te oefenen of een wandeling te maken. Leren genieten van de tijd die je met jezelf doorbrengt is minstens even belangrijk als een interessant sociaal leven. Vul je tijd met hobby’s die je leuk vindt en, vooral, waardeer het plezier dat ze je geven. Mensen onderschatten hoeveel ze genieten van hun eigen gezelschap. En jezelf verzorgen is het beste tegengif tegen eenzaamheid.
Verander je denkwijze
Hoe je denkt, kan helpen om eenzaamheid aan te pakken. Uit en studie uit 2017 blijkt dat het tegengaan van negatieve opvattingen en zwart-witdenken vier keer meer effect heeft dan elke andere aanpak. Voel je je ongemakkelijk om dingen alleen te doen omdat je denkt dat mensen je zielig zullen vinden, draai die gedachte dan om en bedenk dat iets alleen doen ook betekent dat je onafhankelijk, empowered en vrij bent. Bovendien is het een goede manier om nieuwe mensen te leren kennen.
Zoek mensen op
Vrienden en familie zijn de meest logische weg om betekenisvol sociaal contact te hebben en eenzaamheid aan te pakken, maar je kan ook nieuwe mensen ontmoeten door lid te worden van een sportclub of een vereniging die bij je interesses aanleunt. Vooral vrijwilligerswerk is een goed optie omdat sociaal contact dan wordt gecombineerd met een gevoel dat je nodig bent. Je kan je onmogelijk eenzaam voelen als je aardig bent tegen iemand. Maar ook de verbondenheid met een huisdier biedt troost. Overweeg daarom vrijwilligerswerk bij een dierenasiel. Het belangrijkste is dat je het initiatief neemt om mensen op te zoeken (ook via sociale media).
Kies de juiste mensen
Eenzaamheid wordt veroorzaakt door een gebrek aan kwalitatieve vriendschappen, niet alleen door de hoeveelheid vriendschappen. Daarom is het belangrijk om te weten hoe je je vrienden selecteert. De beste vriendschappen zijn gebaseerd op gelijkaardige waarden en attitudes, niet op uiterlijk en populariteit.
Focus je aandacht op de behoeften van anderen
Als je nieuwsgierig en geïnteresseerd bent in anderen, zullen zij zich tot jou aangetrokken voelen omdat je hen aandacht geeft. Daardoor krijg je op jouw beurt weer aandacht. Door nieuwsgierig te zijn in anderen, trek je de focus bovendien weg van de pijnlijke gevoelens die je de neiging doen hebben om je te verstoppen en te zitten kniezen.
Ga (eventjes) online
Online interacties kunnen sociaal contact in het echte leven niet vervangen, maar het helpt om gelijkgezinden op te zoeken in allerlei Facebookgroepen. Vooral ouderen die eenzaamheid ervaren kunnen baat hebben bij online contact. Maar vaak tijd doorbrengen online is al meermaals in verband gebracht met eenzaamheid, dus wissel je online chats ook regelmatig af met fysieke contacten.
Bedenk een plan voor eenzame momenten
Herken de risicomomenten voor je eenzaamheid. Dat kunnen de avonden, weekends of vakantie zijn. Bedenk op voorhand een noodplan voor die momenten. Maak al in het begin van de week plannen om af te spreken met vrienden in het weekend. Of plan een activiteit voor jezelf. Ga bijvoorbeeld eens de toerist uithangen in je eigen stad. Is je risicomoment de avond, boek dan een yogales of ga naar de film. Zoalng het maar zaken zijn die focus vragen.
Buig negatieve gedachten om
Negatieve gedachten die te maken hebben met eenzaamheid kunnen je compleet verlammen. Je denkt dat je altijd alleen zal blijven, dat je daarom een loser bent. Maar bekijk het rationeel. Je bent nooit de hele tijd alleen. Je leeft niet op een onbewoond eiland. Ook op het werk, op de trein, tijdens een activiteit heb je interactie met anderen.
Het is niet omdat je alleen bent, dat je je ook eenzaam moet voelen. Je kan het als een opportuniteit bekijken om de dingen te doen die je leuk vindt. Je ervaart eindelijk eens de rust en stilte om een boek te lezen, je favoriete muziek te beluisteren of een museum te bezoeken op je eigen ritme. En het idee dat je een loser zou zijn omdat je alleen bent, houdt geen steek. Alleen zijn is een situatie, en situaties veranderen de hele tijd.
Lees ook: Zweden zijn alleen, niet eenzaam
Realiseer dat eenzaamheid een gevoel is, geen feit
Het brein is zo ontworpen dat het aandacht heeft voor pijn en gevaar, waaronder ook pijnlijk, angstige gevoelens. Daarom krijgt eenzaamheid meer dan bijzondere aandacht van onze hersenen. Dat is ook de reden waarom slachtoffers van pestgedrag vaak verkeerdelijk denken dat ze geen vrienden hebben, omdat de schaamte en eenzaamheid meer aandacht krijgen van het brein. Maar wanneer het brein de reden van die eenzaamheid probeert te achterhalen, gaat het verkeerdelijk theorieën als ‘ik ben een loser‘ en ‘niemand houdt van mij’ verwarren met feiten. Zo maak je het probleem alleen maar groter. Aanvaard dat je dit gevoel hebt, dat het komt en gaat, dat iedereen het wel eens heeft, zonder te overreageren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
