‘Eenzaamheid is geen kwaal die enkel ouderen treft’

‘De kerstster van vrede, welvaart en gelijkwaardigheid voor iedereen staat anno 25 december 2018 op waakvlam’, schrijft Johan Velghe van Vlinks.

Nu Theo Francken dankzij het in ultimo tempo voorgereden ‘Paard van Marrakesh’ zijn job als staatssecretaris inruilde voor die van populairste politicus van Vlaanderen, zijn we dezer kerstdagen toe aan Mary Poppins returns.Verder hoeft onze blik niet te reiken. Waar ‘goede wil’ ontbreekt, is er geen kerstbestand. Gelieve in afwachting van de volksraadpleging zich te onthouden van zeuren over 1,7 miljoen landgenoten in armoede. We dragen rechts, zo houden populaire politici voor. Het knelt minder de moraal. Het boze krijgt vanuit twee oppositiepartijen één naam, één stempel: de migrant. Een spoonfull of sugar is hem/haar niet gegund. Het politieke denken en handelen op langere termijn is met Katowice en nog meer aanwijsbaar met de demissionaire Michel II als een krimpend zeemvel herleid tot maximaal een week. Mary Poppins heeft haar rebelsheid verloren.

Eenzaamheid is geen kwaal die enkel ouderen treft.

Consumptiewalhalla

Kerstmis is niet langer de tijd dat ze niet schieten, zo zong wijlen Wannes Van de Velde. De drone met het vernietigingswapen van de sociale zekerheid, de degressieve werkloosheidsuitkering, blijft rondjes draaien boven de kerststal. De drone daagt ongetwijfeld op tijdens de komende electorale campagne. Energierekeningen, accijnzen en belastingen schieten lage inkomens aan flarden. Opgebouwde sociale rechten worden als ‘wereldvreemd’ afgeschoten, zoals het voorstel tot Europese wetgeving over fraudebestrijding bij het in aanmerking komen van werkloosheidssteun.

Dat de voorwaarden meer omvatten dan een uitkering krijgen in het land waar het laatst gewerkt werd, ‘ook al is dat maar één dag’, verstikt in het populistisch geschreeuw. Wetenschappelijke feiten inzake klimaatverandering worden genegeerd door die groep van dagjespolitici die de mond vol hebben over economische groei, waarmee ze eigenlijk aandeelhouderswaarde bedoelen. Het consumptiewalhalla van citytrips, alles-inbegrepen-reizen, online shoppen, uit eten gaan, winkels à la Primark,… wordt draaiende gehouden door gekmakende flexjobs, een hels werkritme, slechte verloning en verkeerschaos door thuisleveringen. Kent u een andere definitie voor dwangarbeid?

De kerstster van vrede, welvaart en gelijkwaardigheid voor iedereen staat anno 25 december 2018 op waakvlam. Even was de steekvlam van de gele hesjes een lichtend voorbeeld van duurzaam protest toen de Inbev-vrachtwagens hun Leuvense laadplaats niet konden verlaten. Het raderwerk van het maatschappelijk verarmingsproces door neoliberaal handelen wezen de gele hesjes met grote precisie aan.

Hoop

Er is wel degelijk hoop op verandering, op meer samenhang, solidariteit én toekomstperspectieven. De vorige dinsdag gepubliceerde peilingscijfers geven de geregisseerde dwanggedachten geen vrij spel. Het verzet, zeker bij Groen, groeit. De vijftienjarige Zweedse Greta Thunberg hield de politieke leiders op de klimaattop in Katowice dé striemende kerstboodschap voor: ‘Jullie volwassenen verpesten mijn toekomst, kijk de werkelijkheid in de ogen en doe het anders dan met uitstelgedrag’. Anders uitgedrukt: loop er de moordstrookjes van het rechtse pad niet af.

Doe het anders. Bouwers in plaats van slopers gevraagd. Het moet, zo niet glijden we verder af naar de laaghartigheid van de recentste zondagse betogers en hooligans in Brussel, naar materiële en geestelijke verarming, naar vereenzaming in onverschilligheid of bitterheid. Het werd geen mars voor verrijkende identiteitsbeleving, maar een samenscholing met slechts één kreet: uitsluiting van vreemdelingen, in het bijzonder moslims. De betoging diende om die mythe vet te mesten die finaal moet leiden naar legitimiteit voor het scheppen van vijanddenken, racisme en geweld. Hoed u voor mensen die zeggen te spreken namens ‘de Vlamingen’.

Eenzaamheid

‘Eenzaamheid is een soort van levend-dood-zijn’, stelt prof. Stefaan Lievens (UGent) naar aanleiding van de recente Ivox-bevraging over vereenzaming. De resultaten wijzen verontrustende percentages aan. Hoeveel frustraties over het vierkant draaien van het huidig maatschappelijk bestel en van relationele verhoudingen gaan hiermee gepaard? Het aandeel van een gebrekkige gezondheid, de afwezigheid van woonzekerheid en het niet beschikken over een bestaansminimum zijn elementen die vrijheidsbeperkend zijn en dus ‘goede’ voedingsbodem vormen voor vereenzaming en armoede. De inkomensonzekerheid wegnemen is een probate remedie.

De Vlaming is bang dat hij/zij er op een dag alleen zal voorstaan. 40% vreest er ooit alleen voor te staan en 35% is er ronduit bang voor. 80% van de ondervraagden stelt het moeilijk te hebben met het vragen van hulp. Alle preventie en voorlichtingscampagnes ten spijt weet 16% niet eens op wie beroep te doen. Eenzaamheid is niet het lot dat enkel ouderen toebedeeld is. Zo maken dertigers een eerste balans van hun leven op. Teleurstellingen verhogen hun kans op vereenzaming of de zeer ontwrichtende ervaring dat er niemand is voor wie je op de eerste plaats komt. Het pad effent zich voor doemscenario’s.

Wie alleen maar (opgedrongen) demonen ziet, kijkt weg van de nuances en vergalt het leven. Polariseren verhardt de samenleving en verbrokkelt het sociaal weefsel. Waar dialoog en kritische zin wel degelijk passen in een hoopvolle kerstboodschap van rechtvaardig herverdelen, leidt polarisatie naar desillusies en nostalgie naar een nooit terugkerend en tot mythe verheven verleden, verlies aan vertrouwen en het zich afkeren van de samenleving. Desillusies verhinderen het ontwikkelen van een wij-gevoel als ruggensteun om gemakkelijker door het leven te gaan in onze complexe samenleving. Zo worden pas ‘burgers van nergens’ gekweekt.

Er is meer nodig dan de magie van Mary Poppins om de angst voor zichzelf in een solidaire samenleving en de ontoegankelijkheid voor argumenten van anderen, om te buigen tot levensvreugde en een positieve kijk op de dingen in het leven die er echt toe doen.

Het verlangen naar een inclusief Vlaanderen is een kerstwens die essentieel is voor de eigenwaarde van alle Vlamingen.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.