Meer dan vijf jaar na de pandemie zoeken bedrijven nog altijd naar de juiste mix tussen werken op kantoor en werken op afstand. Uit een analyse van The Economist blijkt dat alles afhangt van het soort bedrijfscultuur dat bazen willen.
‘Het gaat niet alleen om productiviteitscijfers’, vertelde Dara Khosrowshahi, de topman van Uber, onlangs aan zijn medewerkers, nadat het taxiplatform had aangekondigd dat iedereen voortaan minstens drie dagen per week op kantoor moest werken. ‘Het gaat om de opbouw van de cultuur die de volgende groeifase van Uber zal aansturen.’
Khosrowshahi is niet de enige baas die zich op zulke vage ideeën beroept om werknemers weer naar de werkplek te krijgen. In januari werden medewerkers van Amazon verplicht terug te keren naar de situatie van voor de pandemie, toen er vijf dagen per week op kantoor gewerkt werd. ‘Mensen kunnen beter op elkaars ideeën voortbouwen als ze samen zijn’, zei Amazon-ceo Andy Jassy tegen de Harvard Business Review toen hem naar het bedrijfsbeleid werd gevraagd.
Hoewel bedrijfscultuur een lastig te vatten begrip is, hebben leidinggevenden gelijk dat ze zich er zorgen over maken. Onderzoek wijst uit dat de waarden en normen binnen een bedrijf — waaronder de regels over hoe werknemers werken, zich gedragen en met elkaar omgaan — invloed kunnen hebben op innovatie, winstgevendheid en beurskoersen. Maar verbetert het afdwingen van aanwezigheid op kantoor daadwerkelijk de bedrijfscultuur? Uit onze analyse blijkt dat het antwoord afhangt van het soort cultuur dat een bedrijf probeert te creëren.
Vergeet niet te pauzeren: ‘10 procent van de werktijd zou rusttijd moeten zijn’
Culturele meerwaarde
Bazen beweren over het algemeen dat mensen fulltime op kantoor hebben een culturele meerwaarde biedt. De spontaniteit die vaak tot nieuwe ideeën leidt, zou verloren gaan als werknemers thuiswerken. Ook de samenwerking zou eronder lijden. Een onderzoek onder 61.000 Microsoft-medewerkers wees uit dat thuiswerk het technologiebedrijf in de eerste helft van 2020 meer in ‘silo’s’ duwde en minder ‘dynamisch’ maakte. Het is bovendien lastig om nieuwe medewerkers in het bedrijf te integreren als hun collega’s er niet zijn om hen wegwijs te maken.
Bedrijven die na de pandemie hun werknemers verplichtten terug te keren naar kantoor, kregen te maken met dalende werknemerstevredenheid en stijgend verloop — zonder dat de prestaties van het bedrijf erop vooruitgingen.
Toch zeggen vrijwel alle werknemers dat ze liever minstens deels thuis willen werken. Mark Ma van de Universiteit van Pittsburgh en zijn collega’s ontdekten dat bedrijven die na de pandemie hun werknemers verplichtten terug te keren naar kantoor, te maken kregen met dalende werknemerstevredenheid en stijgend verloop — zonder dat de prestaties van het bedrijf erop vooruitgingen.
Om het verband te onderzoeken tussen het beleid rond werken op afstand en bedrijfscultuur, gingen we te rade bij CultureX, een onderzoeksbureau dat wordt geleid door Don en Charlie Sull, een vader-zoonteam. CultureX stelde ons een database ter beschikking met negen indicatoren voor bedrijfscultuur bij zo’n 900 bedrijven, samengesteld op basis van feedback op Glassdoor, een website voor werkplekbeoordelingen. Onze tweede bron was Work Forward, een adviesbureau dat de Flex Index publiceert, een database die het beleid rond thuiswerk bij meer dan 13.000 werkgevers bijhoudt. Zij delen bedrijven in drie categorieën in: fulltime op kantoor, volledig flexibel en hybride.
Bedrijven met een vijfdaagse kantoorplicht kregen lagere cijfers van werknemers voor steun, de kwaliteit van leiderschap, toxiciteit, openheid en werk-privébalans.
Door die twee databronnen te combineren, ontdekten we dat bedrijven die medewerkers verplichten vijf dagen per week op kantoor te zijn, van hun werknemers hogere beoordelingen kregen op ‘wendbaarheid’ — het vermogen van een bedrijf om veranderingen in de markt snel te voorzien en erop te reageren. ‘Als je op kantoor bent’, legt Charlie Sull van CultureX uit, ‘kun je veel sneller en efficiënter informatie ontvangen en reageren op nieuwe omstandigheden.’
Maar op andere vlakken scoorden bedrijven die streng vasthouden aan kantooruren juist slechter dan bedrijven met een soepeler beleid. Bedrijven met een vijfdaagse kantoorplicht kregen lagere cijfers van werknemers voor steun (de mate waarin medewerkers het gevoel hebben dat hun leidinggevenden om hen geven), de kwaliteit van leiderschap, toxiciteit (de mate waarin respectloos gedrag op de werkvloer wordt getolereerd), openheid en werk-privébalans. (Op de drie overige indicatoren die CultureX meet, scoorden de bedrijven niet significant beter of slechter.)
De thuiswerkillusie: nee, u bent niet productiever aan uw keukentafel
Slechte werk-privébalans
De analyse kent haar beperkingen. Het zou bijvoorbeeld ook kunnen dat bedrijven die minder belang hechten aan het ondersteunen van werknemers of het bestrijden van toxisch gedrag, ook minder geneigd zijn om werknemers tegemoet te komen in hun wensen voor meer flexibiliteit.
Toch zijn de resultaten veelzeggend. ‘Bedrijven die echt hoog scoren op wendbaarheid — NVIDIA, SpaceX, Tesla — sluiten vaak een soort deal met hun werknemers’, zegt Don Sull, die ook hoogleraar is aan de MIT Sloan School of Management. Werknemers krijgen een royaal salaris, goede carrièremogelijkheden en andere voordelen. ‘Maar de keerzijde is dat de werk-privébalans meestal ronduit slecht is.’
Meer dan vijf jaar na de pandemie zoeken bedrijven nog altijd naar de juiste mix tussen werken op kantoor en werken op afstand. Nu de arbeidsmarkten afkoelen en de machtsbalans verschuift van werknemers naar werkgevers, kunnen bazen in de verleiding komen meer kantoordagen te eisen, onder het mom dat dit de bedrijfscultuur zou versterken. Voor bedrijven die wendbaarheid hoog in het vaandel dragen, is dat logisch. Maar de cijfers suggereren dat er ook een prijskaartje aan hangt.
