Overmatig antibioticagebruik: ‘Bestraf de artsen, maar niet de patiënten’

‘Je moet de artsen die minder antibiotica voorschrijven belonen, en de artsen die te veel antibiotica voorschrijven beboeten, maar je moet zeker niet de patiënten hiervoor laten opdraaien.’ Dat zegt prof. Herman Goossens, microbioloog aan UAntwerpen en voormalig voorzitter van de Belgian Antibitioc Policy Coordination Committee (BAPCOC).

Prof. Goossens heeft anderhalf jaar geleden ontslag genomen uit dat antibioticacomité omdat hij het niet eens was met de gevoerde politiek. ‘Ik viel uit mijn stoel toen ik op de radio hoorde zeggen dat de minister besliste had om de prijzen voor antibiotica duurder te maken voor de patiënten.’

Vandaag bleek uit een studie van ziekenfonds CM dat de maatregel om antibiotica duurder te maken voor patiënten, amper invloed heeft gehad op het gebruik. De kosten voor de ziekteverzekering mogen dan wel afnemen, de rekening wordt doorgeschoven naar de patiënten. Zij betalen op een jaar tijd 24 miljoen euro extra.

Prof. Herman Goossens strijdt al jaren tegen onverantwoord antibioticagebruik, want te veel en foutief antibioticagebruik de voorbije decennia zorgen er voor dat steeds meer bacteriën resistent zijn tegen het geneesmiddel. Herman Goossens zat sinds 1999 in het nationale antibioticacomité, eerst als ondervoorzitter, later als voorzitter. ‘Wij hebben goed werk kunnen leveren, bijvoorbeeld door een campagne te lanceren voor handhygiëne in ziekenhuizen. We waren een van de eerste landen in Europa die dat deden’, zegt de microbioloog aan persagentschap Belga.

Je gaat toch geen besparingen doorvoeren op kap van de patiënt met maatregelen die dan uiteindelijk geen effect hebben.

Maar anderhalf jaar geleden nam Goossens boos en gedesillusioneerd ontslag uit het BAPCOC. ‘Er worden in dit land absurde maatregelen genomen’, aldus Goossens. ‘Je gaat toch geen besparingen doorvoeren op kap van de patiënt met maatregelen die dan uiteindelijk geen effect hebben. Ik heb al bij wijze van boutade gezegd dat de mensen die opkomen voor het klimaat zich mogen gelukkig prijzen dat ze “maar” met vier ministers te maken hebben. Wie iets wil doen voor de volksgezondheid, wordt in dit land geconfronteerd met… negen ministers.’

Het probleem met antibiotica-geneesmiddelen is dat ze te gemakkelijk worden voorgeschreven voor vaak banale aandoeningen. ‘Vele artsen zijn veel te laks en daar moet paal en perk aan gesteld worden’, zegt prof. Herman Goossens. ‘Anders worden bacteriën resistent en hebben geneesmiddelen geen effect meer.’

Maar hoe bereik je dan een goed en correct gebruik? ‘Door in de portemonnee van de artsen te zitten in plaats van in die van de patiënten’, zegt Goossens. ‘Beboet de artsen die te laks zijn en beloon hen die zich terughoudend opstellen. Hetzelfde geldt voor de ziekenhuizen. Zij krijgen geld voor het aanstellen van een antibioticadeskundige, maar er is geen controle op. Er worden geen verbintenissen aan gekoppeld. Dan heeft zo een maatregel ook geen effect.’

Goossens wijst tot slot ook naar Nederland waar artsen pillen en geen verpakkingen voorschrijven. ‘Als je vijftien pillen nodig hebt voor een behandeling, dan krijg je er daar 15, in ons land wordt meteen een volledige verpakking voorgeschreven. Dat zijn er dan bijvoorbeeld dertig, waarvan er dus verschillende overbodig zijn. Het risico bestaat dan nog dat men die verpakkingen laat rondslingeren en later op eigen houtje van die overgebleven antibiotica gaat slikken, met alle gevolgen vandien.’