Ondanks de maatregel om antibiotica duurder te maken voor patiënten, is het gebruik ervan nauwelijks gedaald. Dat blijkt uit cijfers van de Christelijke Mutualiteiten (CM). De kosten voor de ziekteverzekering mogen dan wel afnemen, de rekening wordt doorgeschoven naar de patiënten.
Patiënten betalen op een jaar tijd 24 miljoen euro extra. ‘Zoals verwacht zijn de patiënten de dupe geworden van deze prijsverhoging’, zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp.
Sinds 1 mei 2017 worden antibiotica niet langer vergoed als geneesmiddelen categorie B, maar als categorie C. Minister van Volksgezondheid Maggie De Block nam die beslissing om de overconsumptie van antibiotica aan te pakken. ‘Op zich een nobel streven, alleen hebben wij van in het begin gewaarschuwd dat de ingreep averechts zou uitpakken’, reageert Van Gorp.
In het jaar na de invoering van de maatregel is het aantal gebruikers en het gebruikte volume van antibiotica met nauwelijks 1 procent gezakt, blijkt uit de studie van de CM. ‘De lichte daling valt bezwaarlijk toe te schrijven aan de prijsverhoging, aangezien het gebruik de voorgaande jaren steeds schommelde tussen ongeveer 3 procent meer of minder’, aldus Van Gorp.
Betaalden mensen met de verhoogde tegemoetkoming vroeger jaarlijks gemiddeld 4,66 euro remgeld voor antibiotica, dan is dat nu 14,10 euro, ruim drie keer duurder.
Voor de ziekteverzekering is de maatregel een goede zaak. Alleen al voor de CM-leden dalen de kosten met bijna 11 miljoen euro (-27 procentpunt). Maar die besparing is volledig voor rekening van de patiënten. Alle CM-leden samen betaalden bijna 11 miljoen euro extra (+112 procentpunt) uit eigen zak. Als we dat bedrag extrapoleren naar de volledige Belgische bevolking bedraagt de meerkost voor de patiënten 24 miljoen euro.
Nog problematischer is dat de kwetsbare groepen de prijsverhoging nog sterker voelen. Betaalden mensen met de verhoogde tegemoetkoming vroeger jaarlijks gemiddeld 4,66 euro remgeld voor antibiotica, dan is dat nu 14,10 euro, ruim drie keer duurder.
‘Natuurlijk worden er in België nog altijd te veel antibiotica gebruikt’, gaat Van Gorp verder. ‘Dat is problematisch omdat bacteriën op die manier resistent worden tegen de geneesmiddelen, waardoor sommige ziektes niet meer te behandelen zijn.’
Veel beter zou het volgens CM zijn om veel meer inspanningen te doen om artsen te wijzen op verantwoord voorschrijfgedrag. Uit internationale literatuur en Belgische ervaring blijkt dat opleidingen, richtlijnen en bezorgdheid over toenemende resistentie weinig invloed hebben op voorschrijfgedrag. ‘Om te slagen zijn er structurele maatregelen nodig’, luidt het.
De CM is daarom voorstander van financiële verantwoordelijkheid van artsen. ‘Wie veel voorschrijft voor onterechte indicaties, zou een deel van de uitgaven zelf moeten betalen.’
‘Politieke campagne’
Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) benadrukt dat ze sinds het begin van de legislatuur werk maakt van het verantwoord gebruik van antibiotica. ‘De inspanningen hebben ook effect: het antibioticagebruik zit de laatste jaren in dalende lijn’, al moet de daling voor de minister nog afnemen. Ze zet daarbij in op een ‘brede strategie’, met maatregelen op verschillende vlakken.
De Block wijst op een reeks initiatieven die op til staat. Het gaat om een jaarlijkse sensibiliseringscampagne naar de bevolking en promotie van handhygiëne in ziekenhuizen. Huisartsen krijgen ook individuele feedback over hun voorschrijfgedrag en ze ontvangen aanbevelingen over goede praktijken. Ook wordt gewerkt aan tools om een betere brug te slaan tussen wetenschappelijke richtlijnen en de klinische praktijk.
De prijszetting en terugbetalingsvoorwaarden maken ook deel uit van die brede strategie. De minister zegt te betreuren ‘dat de CM zich laat inschakelen in een politieke campagne en roept de CM op samen verder te werken aan de daling die reeds is ingezet’, luidt het. ‘Iedereen moet beseffen dat dit een gezamenlijke strijd is: artsen, ziekenfondsen, overheden en burgers. We nemen samen met leefmilieu en landbouw ook het antibioticagebruik in de veeteelt en bij huisdieren mee in het vizier. Dit moet over de verschillende beleidsdomeinen én over de landsgrenzen heen aangepakt worden’.