'Gericht investeren zal nodig zijn om van de terugkeer van de nachttrein een succes te maken'

‘De nachttrein is terug van weggeweest’, schrijft Kris Peeters van de Europese Investeringsbank. Hij blikt vooruit naar het Efficient and green mobility package dat vanaf vandaag wordt voorgesteld, en stelt scherp op de plannen om de langeafstandstreinen voor passagiers een boost te geven.

De nachttrein werd in 1872 in Europa geïntroduceerd door Georges Nagelmackers die de “Compagnie Internationale des Wagons-lits” oprichtte, het bedrijf achter de tot de verbeelding sprekende Orient Express. Het hoogtepunt van de nachttrein werd bereikt in 1930 met meer dan 2.000 wagons. Sindsdien is het geleidelijk aan bergaf gegaan met deze trein. De nachttrein kreeg namelijk sterke concurrentie van de doorbraak van de auto, de civiele luchtvaart maar tevens uit eigen rangen: ook de opgang van de TGV maakte de nachttrein minder interessant. Tot nu. Inderdaad, zowel op Europees als op Belgisch niveau wil men de nachttrein opnieuw lanceren en daar zijn vele goede redenen voor. Maar er zijn ook een aantal serieuze hindernissen.

Reizen met de trein is voor de dagelijkse gebruiker niet bepaald een aangename ervaring: vertragingen, overvolle treinen, weinig comfort, enz.

‘Meestal “reist ieder van ons in een afgesloten coupé met vieze ramen, haperende verlichting en defecte verwarming, in een trein van ongewenst lengte van twijfelachtige makelij, zonder duidelijke perronverlichting, door duistere tunnels, totdat het voertuig definitief tot stilstand komt“.

Deze zin komt uit het boek “De nachttrein naar Lissabon” van de Zwitserse filosoof Pascal Mercier. Het is een prachtige allegorie van ons leven maar ook van de realiteit van onze treinen in Europa.

Gericht investeren zal nodig zijn om van de terugkeer van de nachttrein een succes te maken.

Daar kan of moet verandering in komen. Als we het menen met de klimaatuitdaging en vliegtuigreizen van minder dan 500 km willen ontmoedigingen of zelfs verbieden, dan moet er een deftig alternatief zijn. De trein is er zo één. Treintransport is nu slechts goed voor 7% van het passagiersvervoer en 17% van het vrachtvervoer in de Europese Unie. Deze transporten zijn echter maar verantwoordelijk voor 0,5% van de CO2-uitstoot.

Deze veelzeggende cijfers zijn voor de Europese Commissie een reden om een ambitieuze Europese treinstrategie op te stellen: tegen 2050 moet het vrachtvervoer verdubbeld worden en het aantal hogesnelheidstreinen tussen Europese steden verdrievoudigd.

Op 14 december zal de Commissie een actieplan bekendmaken om de lange afstandstreinen voor passagiers een boost te geven. De nachttrein is terug van weggeweest.

Vooraleer U een boeking overweegt, moet U echter weten dat er nog vele “dwarsbalken” zijn. De regelgeving kent nog te grote verschillen tussen de verschillende lidstaten. Zo is de definitie van dag en nacht soms anders. Wat een nachttrein is in één lidstaat, kan een dagtrein zijn in een andere … Ook de technische interoperabiliteit is een probleem. In gewone mensentaal betekent dit dat een locomotief soms in één land wél kan rijden, maar niet in een ander. Verder is het niet mogelijk om op zeer eenvoudige wijze een ticket te boeken. Wat wel lukt voor een vliegtuigticket kan blijkbaar (nog) niet voor een treinticket.

En dan is er de prijs. Al hou je ontzettend van treinreizen, het is duurder en het duurt ook langer voor je op je bestemming bent. Voor 50 euro vlieg je weliswaar naar Spanje in een uur, een treinreis kost echter het tienvoudige en kost je een dag. De opwaardering en verdere uitbouw van strategische Europese treincorridors is dan ook broodnodig om treinreizen in Europa efficiënter én aantrekkelijker te maken.

Deze hindernissen gaan nu één voor één opgelost worden, als we de Europese Commissie en de ministers van mobiliteit mogen geloven. Dat hiervoor de nodige financiering moet gevonden worden, is vanzelfsprekend. De Europese Commissie heeft samen met de Europese investeringsbank miljarden euro’s klaar staan. Laten we ze gericht investeren.

Dus waar wacht men op? Op de trein? Hopelijk wordt de trein der traagheid eindelijk een mooie, kwaliteitsvolle, hogesnelheids(nacht)trein.