‘Geef ons een hoofddoek en een dubieuze uitspraak van een moslima en we zijn weer vertrokken’

‘Je zou hopen dat de Wetstraat na corona toch met nieuwe ogen naar een aantal problemen kijkt’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Nu Belgische politici deze zomer langzaam, en gelukkig iets voorzichtiger dan hun Nederlandse tegenhangers, uitkijken naar een leven na de pandemie, komt er energie voor andere debatten. Het is nog onduidelijk hoezeer de wereld na corona zal verschillen van de wereld ervoor, maar je zou hopen dat de Wetstraat toch met nieuwe ogen naar een aantal problemen kijkt, van de klimaatopwarming tot het herverdelingsvraagstuk. De theorie van Walter Scheidel, historicus aan de universiteit van Stanford, stelt dat ingrijpende maatschappelijke problemen, en dan met name de ongelijkheid, alleen diepgaand worden aangepakt na de ergste rampen, van oorlogen tot epidemieën. Over de coronapandemie wordt naar waarheid gezegd dat het de grootste ramp was die West-Europa na 1945 heeft getroffen. Het historische moment is er, het komt er nu op aan om het te grijpen. Tijd voor een debat over de hoofddoek, dacht MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez.

Toegegeven, de ideologische tegenstanders bij Ecolo deden er alles aan om het Bouchez naar de zin te maken. De keuze voor Ihsane Haouach als regeringscommissaris bij het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) was niet een probleem omdat ze een hoofddoek draagt. Gedurende de jongste decennia waarin het hoofddoekendebat maar blééf terugkomen, is de lap stof met zodanig veel – en het liefst tegenstrijdige – betekenissen opgeladen, dat hij an sich nooit een reden voor een exit had mogen zijn. Ja, de hoofddoek kan een teken van de onderdrukking van de moslima zijn, maar hij kan ook een teken van de autonomie van de moslima zijn. Het hele conflict was begonnen als een onnozele provocatie van de MR tot bestuurslid Corentin de Salle, eveneens MR, op een digitale vergadering van het IGVM aan Haouach vroeg om bij volgende vergaderingen haar hoofddoek af te doen. Dat soort agressie maakt de MR niet noodzakelijk sympathiek.

Gelukkig voor de MR schoot Haouach hen algauw te hulp door zichzelf in de voet te schieten. Met haar uitspraak in Le Soir dat de discussie niet gaat over de scheiding tussen Kerk en Staat, ‘mais comment la décline-t-on avec un changement démographique’, onderstreepte ze niet alleen hoe elegant het Frans zich leent tot onduidelijke uitspraken. Ondanks datgene wat Haouach in latere toelichtingen over die passage zei, kon ze de indruk niet wegnemen dat ze misschien wel had bedoeld wat werd gevreesd: dat die scheiding tussen Kerk en Staat zich op een of andere manier zal moeten verhouden tot de wijzigende samenstelling van de bevolking. U hoeft geen complotdenker met een angst voor omvolking te zijn om dat akelig te vinden. ‘Ik begrijp dat religie in geen enkele omstandigheid mag interfereren met het overheidsbeleid’, zei Haouach later nog, maar echt geloofwaardig klonk dat niet meer. Hoe je ‘décliner’ ook vertaalt, het hele punt van de scheiding tussen Kerk en Staat is dat daar niet zo bijster veel aan te morrelen valt.

En zo werd een rellerig opstootje van de voorzitter-provocateur van de MR toch weer minder idioot dan het eerst leek. Opiniemaker Dyab Abou Jahjah legde op Knack.be een verband tussen de zaak-Haouach en wat hij ‘woke islamisme’ noemt, een mix van de politieke islam en ‘extreem progressieve’ identitaire denkbeelden, die je volgens hem terugvindt in de ‘meest radicale progressieve vleugel’ van Vlaamse en Brusselse linkse partijen. Nee, het hoofddoekendebat is nog niet weg. De eerste schermutselingen in de wereld die zich nu al ‘postcorona’ noemt, lijken ontgoochelend veel op de schermutselingen van vroeger.

De pandemie heeft ons getoond hoe verschrikkelijk beperkt wij mensen zijn. Exponentiële curves: we begrijpen ze niet echt, we moeten ons verlaten op straffen en politiegeweld om de ellende onder controle te krijgen. Hetzelfde verhaal bij de opwarming van de aarde: als we niet zélf – persoonlijk – een paar weken vijftig graden moeten trotseren, dan is een Canadese hittegolf zo weer vergeten. Maar geef ons een hoofddoek en een hoogst dubieuze uitspraak van een moslima en we zijn weer vertrokken.

Sommige politieke leiders proberen een nieuw sociaal contract te onderhandelen, welvaart te creëren, een veilige leefomgeving of een vitaal gemeenschapsgevoel te stimuleren. Georges-Louis Bouchez is erin geslaagd om een regeringscommissaris naar de uitgang te begeleiden. Het valt te vrezen dat hij denkt dat hij een overwinning heeft behaald.