Moeten zedendelinquenten beter begeleid worden? Veel daders willen helemaal geen behandeling, zegt forensisch psychiater Kris Goethals (UA).
4 mei 2019
De 23-jarige Julie Van Espen wordt van haar fiets getrokken, verkracht en vermoord aan het Albertkanaal in Merksem. De dader, Steve Bakelmans, was al twee keer veroordeeld voor verkrachting.
Voor begeleiding van zedendelinquenten en andere zware geweldplegers wordt vaak het voorbeeld van de Nederlandse terbeschikkingstelling of tbs aangehaald. Wat vindt u daarvan?
Kris Goethals: Behandeling zorgt voor minder recidive, dat is bekend. Wat dat betreft ben ik het ermee eens dat behandeling beter werkt dan alleen opsluiting. In België lopen we jaren achter op Nederland, daar hebben ze een lange traditie in het werken met forensisch psychiatrische delinquenten in beveiligde instellingen of ziekenhuizen. Wij beginnen nu pas serieuze inspanningen te doen.
Toch lijkt het tbs-systeem bij onze noorderburen op zijn retour. Het aantal tbs’ers daalt, een aantal klinieken moest dicht. Wat is er aan de hand?
Goethals: Meer en meer delinquenten weigeren mee te werken aan een behandeling. In plaats daarvan kiezen ze voor gevangenisstraf. Omdat ze met een internering niet weten hoelang het zal duren: de internering kan tot in het oneindige verlengd worden. Met name mensen met een ernstige persoonlijkheidsstoornis hebben geen zin in ‘gedoe met therapie’. Bij tbs kun je weliswaar in aanmerking komen voor dwangverpleging, maar dat is iets anders dan dwangbehandeling.
Er moet een tussencategorie komen: wel, niet en gedeeltelijk toerekeningsvatbaar.
Ik heb negen jaar in het Nederlandse tbs-systeem gewerkt en zag mensen die daar jaren zaten, maar niet behandeld wilden worden. Dat is de zwakte van het systeem. Ook op financieel vlak, want een tbs-maatregel kost gigantisch veel in vergelijking met een gevangenisstraf.
U pleit wel voor een graduele (on)toerekeningsvatbaarheid naar Nederlands voorbeeld.
Goethals: Ik denk dat er een tussencategorie moet komen: wel, niet of gedeeltelijk toerekeningsvatbaar. Want in de realiteit gaat het meestal niet om daders die volledig wel of volledig niet toerekeningsvatbaar zijn. In Nederland wordt een dader behandeld voor het deel dat hij ontoerekeningsvatbaar is en gestraft voor dat deel dat hij toerekeningsvatbaar is. Voor mensen met ernstige persoonlijkheidsstoornissen is dat een voordeel: ze zitten eerst hun straf uit en worden daarna behandeld. Het nadeel van deze aanpak is dat het gevangenismilieu voor schizofrene of psychotische daders een minder goede zaak is. Ook in Nederland, waar ze meer middelen hebben. Al bij al geloof ik dat het systeem van graduele ontoerekeningsvatbaarheid een genuanceerdere behandeling voor daders kan bieden. Dat is al een grote stap in de goede richting.
In de nasleep van de moord op Julie Van Espen is een wetsvoorstel van de N-VA goedgekeurd: verdachten kunnen onmiddellijk worden aangehouden bij risico op recidive. Bent u voorstander?
Goethals: Jazeker. Maar het probleem is hoe je dat vaststelt. Daar zijn risicotaxatie-instrumenten voor die goede voorspellingen op groepsniveau geven – in de mate van laag-gemiddeld-hoog -, maar op individueel niveau is de voorspelling minder nauwkeurig. Er zal altijd een percentage mensen zijn bij wie de voorspelling niet klopt.
Het jaaroverzicht van Knack 2019
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
