‘Engie zegt: Belgische staat, mee het bad in!’

Premier De Croo en minister Van der Straeten tijdens de feestelijkheden op 21 juli 2022. © Belga
Han Renard

‘Dit zou de Belgische belastingbetaler veel geld kunnen kosten maar ook veel geld kunnen opbrengen’, zegt Ronnie Belmans, energiespecialist, emeritus hoogleraar aan de KU Leuven en adviseur van Energyville, over het principeakkoord tussen de regering en energiebedrijf Engie.

De federale regering heeft dus een ‘principeakkoord’ op zak met Engie. Er komen nu gesprekken om de kerncentrales Tihange 3 en Doel 4 vanaf het najaar van 2026, na grondige inspectie en het verkrijgen van de nodige vergunningen, opnieuw op te starten en tien jaar langer open te houden.

Wat maakt u van dit akkoord? Critici doen er schamper over omdat Engie het zelf heeft over ‘een niet-bindende intentieverklaring’.

Ronnie Belmans: Dit is een normale eerste stap in dit soort procedures: we zijn het eens over een kader en nu gaan we eraan beginnen. Niet meer, maar ook niet minder.

Wat vindt u dan van de kernpunten in deze eerste stap: een verlenging met tien jaar, de centrales worden niet genationaliseerd en Engie blijft de exploitatie voor zijn rekening nemen. Er komt een nieuwe structuur waarin de Belgische staat zal participeren en samen met Engie ‘zowel risico’s als winst’ zal delen.

Belmans: Dat is allemaal heel vaag en laat heel veel ruimte voor interpretatie. Het meest concrete punt in het akkoord is de termijn van tien jaar. Dat is ook een logische termijn, want met het verstrijken van de jaren zal het steeds moeilijker worden om die centrales, met hun verdienmodel gebaseerd op continu draaien, ook continu draaiende te houden. Er zal immers steeds meer hernieuwbare energie beschikbaar komen, met name offshore windenergie en zonne-energie, en dan krijg je steeds vaker momenten dat die centrales hun elektriciteitsproductie moeten verlagen of moeten worden afgeschakeld. En dat vreet natuurlijk aan hun verdienmodel.

Toch bestempelen oppositiepartijen als het Vlaams Belang die 10 jaar als te kort.

Belmans: Die gaan uit van het oude verdienmodel waarbij die centrales permanent kunnen draaien, maar dat zal dus hoogstwaarschijnlijk niet nodig zijn. Het begint nu al problematisch te worden. Op dit ogenblik gaat alles nog vrij goed, maar dat komt omdat in Frankrijk één derde van kerncentrales stil ligt. Maar ik ga ervan uit dat de Fransen hun problemen over één of twee jaar hebben opgelost. Als dat niet het geval zou zijn, zitten we natuurlijk weer in een ander verhaal.

Wat met de andere punten: de Belgische staat zal in de kerncentrales participeren via een nog op te richten vennootschap. Wordt de overheid dan de facto mede-eigenaar van die centrales?

Belmans: Het kan dat de Belgische regering zover zal gaan, maar het is in elk geval duidelijk dat de privépartij, Engie, heeft besloten dat zij niet alle financiële risico’s van het langer openhouden van de kerncentrales zal dragen. Wat er nu juist publiek zal worden gefinancierd, en hoe winst en verlies zullen worden verdeeld, weten we nog niet. Maar er zijn een aantal zaken waarvan uitbater Engie zegt: Belgische staat, mee het bad in. En daarmee neemt de Belgische staat dus een commercieel risico. Eigenlijk zoals elektriciteitsmaatschappijen er elke dag nemen. Is het aan politici om dergelijke risico’s te nemen? Ik weet het niet.

‘Er zal steeds meer hernieuwbare energie beschikbaar komen, en dan krijg je steeds vaker momenten dat de kerncentrales hun elektriciteitsproductie moeten verlagen of moeten worden afgeschakeld. Dat vreet aan hun verdienmodel.’ © belga

Maar wat voor risico’s kunnen dat zijn?

Belmans: Geen idee, we weten nog niet wat er in het uiteindelijke akkoord zal staan. Maar stel dat in Frankrijk de kerncentrales opnieuw op volle capaciteit draaien. En dat mede daardoor de Belgische centrales een groot aantal uren van het jaar moeten worden stil gelegd. Dat zijn inkomsten die verdampen, en dan is Engie’s business case niet meer sluitend. Iemand moet daarvoor opdraaien. Daarover zal vermoed ik nog stevig worden onderhandeld.

Doel 3 en Tihange 2 gaan respectievelijk voor en tijdens de komende winter dicht, omdat er gewoon geen brandstof meer is voor de reactoren. Ervoor pleiten om die centrales open te houden, is de bevolking een rad voor de ogen draaien.

Er moet inderdaad nog worden onderhandeld, dus is het normaal dat de federale regering op de vlakte blijft, maar dat zou de Belgische belastingbetaler wel een flinke duit kunnen kosten?

Belmans: Ja, maar evengoed zou dat de belastingbetaler veel geld kunnen opbrengen. Als de Franse centrales zo slecht blijven presteren als nu het geval is, blijven de elektriciteitsprijzen in Frankrijk ongelooflijk hoog. En zullen de Belgische centrales met weinig extra kosten heel veel kunnen exporteren naar Frankrijk, tegen hoge prijzen.

Maar als omgekeerd Frankrijk zijn zaakjes snel op orde heeft?

Belmans: Niemand kan het voorspellen, maar je voelt wel aan dat operator Engie zegt: is dit nog wel een goede business case?

Die operator heeft ook lange tijd volgehouden dat het gewoonweg onmogelijk was om de levensduur van Tihange 3 en Doel 4 te verlengen.

Belmans: Dat zeggen ze nu nog. Engie heeft altijd gezegd: vóór 2025 (de datum van de geplande kernuitstap, nvdr) kunnen we de centrales niet meer opnieuw opstarten. Ze moeten in 2025 eerst een grondig onderhoud krijgen. En dan moet je je afvragen: waar zijn we mee bezig? Want we moeten dus wel vanaf 2025 overgangsmaatregelen nemen om één of twee jaar zonder die centrales te overbruggen, met het oog op onze energiebevoorrading, en dan komen de centrales terug. Maar gaan we dan alles wat we voor die overbruggingsjaren hebben gedaan opnieuw weggooien? Dat is allemaal onduidelijk.

Maar vindt u de geplande verlenging dan geen goed idee?

Belmans: Kijk, op dit ogenblik krijg je de sluiting van twee kerncentrales aan de bevolking gewoon niet verkocht, dat begrijp ik heel goed. Maar ik heb enige tijd geleden in een interview voor de zender van het Vlaams Parlement gezegd dat er twee mogelijkheden zijn. Ofwel is de oorlog in Oekraïne over een paar maanden voorbij, wat ik ten zeerste hoop, en is de situatie op de energiemarkt in 2025 weer normaal. En dan hoeft er eigenlijk niets te gebeuren. Ofwel is de oorlog in 2025 nog niet voorbij, of heeft Poetin intussen de gaskraan helemaal dichtgedraaid, en dan hebben we veel meer problemen dan alleen de kerncentrales openhouden. Dan zullen we ons in een oorlogseconomie bevinden, en moet roeien met de riemen die we hebben.

Als je als overheid 20 jaar lang niets doet in dit dossier, en je moet dan iets vragen aan Engie, dan zit je inderdaad niet in een ideale onderhandelingspositie.

Maar de regering moet nu beslissen, zonder te weten hoelang die oorlog gaat duren.

Belmans: Dat klopt, maar op zich heeft dit besluit eigenlijk ook niets te maken met de oorlog in Oekraïne.

Volgens premier Alexander De Croo (Open VLD) en minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) is dat juist hét sleutelargument om ze langer open te houden.

Belmans: Maar die centrales langer openhouden, dus ook na 2025, zal de komende 2 à 3 jaar helemaal niets aan de hoge energieprijzen veranderen. Veel mensen, dat merk ik uit de mails en vragen die ik krijg, denken dat onze kerncentrales al gesloten zijn, terwijl ze op dit moment alle 7 nog draaien.

N-VA-voorzitter Bart De Wever en MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez willen dat ook de sluiting van de reactoren Doel 3 en Tihange 2 wordt uitgesteld.

Belmans: Doel 3 en Tihange 2 gaan respectievelijk voor en tijdens de komende winter dicht, omdat er gewoon geen brandstof meer is voor de reactoren. Het duurt ook minimaal anderhalf jaar voor die brandstof kan worden geleverd. Ervoor pleiten om die centrales open te houden, is de bevolking dus een rad voor de ogen draaien.

De regering laat ook trots weten dat Engie zal instaan voor de kosten van het ontmantelen van de oude kerncentrales en de opslag van het radioactief afval.

Belmans: Dat is al heel lang geleden zo besloten, al in de jaren 1970, en dat zal ook zo blijven. Niets nieuws onder de zon hier.

Staat de Belgische regering als vragende partij per definitie zwak in de komende onderhandelingen met Engie?

Belmans: Kijk, als je als overheid 20 jaar lang niets doet in dit dossier, noch in de richting van een kernuitstap, noch in de richting van het langer openhouden van de kerncentrales, en je moet dan iets vragen aan Engie, dan zit je inderdaad niet in een ideale onderhandelingspositie. Maar dat kun je de huidige regering niet verwijten. De regering die veel meer had moeten en kunnen doen, is de vorige, met de N-VA en mevrouw Marghem van de MR als minister van Energie. Maar die hebben echt niets gedaan. Daardoor zit de Vivaldi-regering vandaag in een lastige situatie, waarin er eigenlijk geen goede opties meer zijn.

Maar Groen is in de federale regering gestapt met de belofte om eindelijk de kernuitstap te realiseren, en zal er nu mee voor zorgen dat de kerncentrales langer openblijven.

Belmans: Only fools don’t change their minds. Ik kan daar alleen maar respect voor hebben. De situatie is totaal anders dan toen de Vivaldi- regering is gestart. De gasprijzen zijn oneindig gestegen, de Franse nucleaire capaciteit heeft problemen, er is de druk van de publieke opinie…Ik denk dat de regering geen andere keuze meer had.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content