‘Dit energieakkoord is geen structurele ingreep in het energiebeleid’

Professor Herman Matthijs (UGent en VUB) formuleer tien bedenkingen bij het energieakkoord dat de federale regering vorige week bereikte. ‘Het is too little, too late. Deze regering -of de volgende- krijgt dit dossier opnieuw op haar bord.’

De federale regering heeft vorige week onder meer een akkoord bereikt over het langer openhouden van twee kerncentrales.Wat eerst een ideologisch debat was, is nu ook geopolitieke kwestie met de oorlog in Oekraïne.

Een analyse van dit al lang aangekondigde niet-definitief akkoord in tien bemerkingen.

• Doel IV (uit 1985, en goed voor 1006 MW) en Tihange III (uit 1985, en goed voor 1038 MW) mogen open blijven. De drie andere eenheden in Doel (1975 en 1982) en de overige twee in Tihange (1975 en 1983) gaan dicht. Dat betekent dat er maar 2000 MW open blijft van de huidige nettowaarde van 6000 MW aan kernenergie. Men zal dus nog veel gas moeten invoeren om dat verschil op te lossen.

• In de Verenigde Staten is de levensduur van kerncentrales op 80 jaar gezet. Met die regel zouden de huidige zeven kerncentrales in ons land nog tientallen jaren open kunnen blijven. Maar het dossier wordt vooral ideologisch benaderd en niet economisch. Op zijn minst is het mogelijk om vier tot vijf centrales open te houden. Dat zou budgettair en naar prijszetting een enorm verschil maken.

• Desalniettemin spreekt het akkoord over de interesse in kleine modulaire kernreactoren (SMR), alleen wordt hier maar 25 miljoen euro vrijgemaakt. De plannen van de Amerikaanse en Franse presidenten Joe Biden en Emmanuel Macron gaan voor een groot stuk ook in die richting. Waarom zouden we hier ook niet meer in investeren en zo mee een Europese koploper worden?

• Men heeft het over de absolute noodzaak om de CO2-uitstoot naar benden te krijgen. Waarom dan investeren in gascentrales en niet in kernenergie? Het is ook een puur ideologisch verhaal om meer geld te steken in een nog niet ontwikkeld product als waterstof, dan in kernenergie.

• Zonne-energie en windenergie zijn geen echte steunpilaren voor een standvastig energiebeleid in onze streken. Ofwel gebruikt men olie, gas, steenkool of kernenergie. Men kiest dus voor meer gas, met meer CO2-uitstoot, en een dure invoer.

• De verdere invoer van gas en elektriciteit uit de Franse kerncentrales is ook een slechte zaak voor de handelsbalans. Daarnaast is ook de oplopende inflatie als gevolg van de energiecrisis een slechte zaak voor de bedrijven, de tewerkstelling en de overheidsbegroting. Het is maar de vraag of al die verlagingen van accijnzen en BTW veel soelaas zullen brengen voor de burgers. Want aan de ondoorzichtigheid van de elektriciteitsfacturen is nog niet veel gebeurd.

• Een ander opvallend gegeven is het feit dat de huidige bizarre EU-prijszetting van elektriciteit niet wordt aangepast. Men berekent de prijs voor iedereen op de duurste productie. Zo een systeem kan men verwachten in een marxistisch economisch stelsel, maar toch niet in een liberaal genoemde Europese interne markt met vrije mededinging?

• Ook opvallend: de federale regering gaat praten met het Franse Engie over de kerncentrales. Daarmee weten we dan ook wie de machtshebbers in rechte en in feite zijn. Engie zal twee keer langs de kassa passeren, en is dus de grote winnaar. En zo komen we bij de internationale toestand.

• Buiten het blanke Zuid-Afrikaans regime, dat er zelf mee stopte, hebben economische sancties nog nooit iets opgeleverd. Noord-Korea, Iran, Venezuela, Syrië, Rusland, Belarus en vele anderen hebben er hun politiek niet door veranderd. Ook nu ziet men dat Rusland verder overleeft. Want India en China en andere landen blijven handel drijven met Moskou. Bovendien zijn de 700 miljoen euro, die Rusland dagelijks verdient aan de uitvoer van olie- en gas aan de EU een meer dan belangrijke financiering aan deze oorlog. In feite is het een voorbeeld van superieure politieke hypocrisie.

• Dat president Poetin hard kan toeslaan, was al jaren geweten. Alleen al de voorbeelden van Syrië en Tsjetsjenië hadden de westerse ogen moeten openen. Maar de naïviteit en onkunde van het Europees buitenlands beleid spreken boekdelen. Door een te grote afhankelijkheid van Russische energie heeft de EU zich vastgereden. Bovendien komt dat probleem op een moment dat iedereen ook begint te begrijpen dat de energietransitie onbetaalbaar is en Europa katapulteert naar een continent van armoede.

Conclusie

Als men de feiten ziet in dit land met een snel stijgende bevolking, en de plannen om elektrisch te gaan rijden, plus de elektrificatie van de woningen, met de stijgende vraag naar elektriciteit vanwege de bedrijven, dan is er nood aan een stabiele bron van energie. Bovendien moet die bron van energie ook betrouwbaar en betaalbaar zijn, dus komen we bij de realiteit dat kernenergie een zeer belangrijke bron van energie moet blijven. Het huidige akkoord is geen structurele ingreep in het energiebeleid. Dat blijkt dan ook al voor de volgende regering te zijn. In feite zouden er nu al plannen moeten gemaakt worden voor nieuwe kerncentrales, bijvoorbeeld in samenwerking met Nederland, om er tegen 2030 te staan. Maar zoals meestal is het ook nu too little, too late. In ieder geval, de realiteit zal de politiek snel inhalen en deze regering of de volgende krijgt dit dossier opnieuw op haar bord.