In het nieuwste nummer van ‘Ons Erfdeel’ houdt de historicus Jeroen van Zanten een opgemerkt pleidooi om het Britse chauvinisme in de geschiedschrijving over de slag bij Waterloo 200 jaar geleden eindelijk te temperen en de rol van de Nederlandse prins van Oranje en de Belgische troepen tot zijn recht te laten komen.
Terwijl het in Frankrijk nog altijd niet duidelijk is hoe men zich op 18 juni gaat aansluiten bij de herdenking van 200 jaar Slag bij Waterloo, doet de Nederlandse historicus Jeroen van Zanten een appèl op de historici om het belang van de Nederlands-Belgische troepeninterventie rond het Vier Armen-kruispunt (de zogenaamde Quatre Bras) in Brussel eindelijk naar waarde te schatten. Het is daar dat op16 juni 1815 immers de fundamenten voor de overwinning twee dagen later in Waterloo werden gelegd.
Prins van Oranje
Volgens Van Zanten in het nieuwste nummer van Ons Erfdeel krijgen de Britten en dan met name Wellington verkeerdelijk veel te veel krediet. Napoleon zelf vertelde in zijn memoires al dat hij de overwinning had kunnen behalen “zonder het heldhaftig besluit van de prins van Oranje, die waagde met een handjevol manschappen stelling te nemen bij Quatre-Bras.” Anders had Napoleon de Britse troepen onder leiding van Wellington al op 16 juni opgerold waardoor hij zonder twijfel het pleit definitief in zijn voordeel had beslecht. Napoleon: “Alle eer van de veldtocht komt hem (de prins van Oranje, FH) toe. Zonder hem zou het Britse leger vernietigd zijn voor het slag had kunnen leveren.”
Van Zanten gaat dus in op de weinig bekende slag bij Quatre-Bras op 16 juni die de opmaat vormde voor de grote Slag bij Waterloo op 18 juni. Het is daar, zo Van Zanten, dat dankzij de inbreng van Belgisch-Nederlandse troepen de Fransen een halt werd toegeroepen en de latere overwinning in de hand werd gewerkt. Wellington ging die avond feesten bij Lady Richmond in Brussel en vertikte het om de Engelse troepen richting Quatre-Bras te dirigeren.
Wellington op het Brusselse galabal
Terwijl Wellington every inch a gentleman zich op het galabal vermaakte, werd een kwart van de Belgisch-Nederlandse manschappen op het Vier Armen-kruispunt door de Fransen afgemaakt maar de Franse opmars was definitief gefnuikt en Wellington kon enkele dagen later met de pluimen gaan lopen voor de overwinning.
Het is bekend dat de overwinnaars de geschiedenis vaak naar hun beeld modelleren. Wellington werd na de Slag als een held onthaald in Engeland en zou er eerste minister worden. Maar eigenlijk, zo Van Zanten, was het dus de 22-jarige prins van Oranje – de latere Nederlandse koning Willem II – die de meubelen voor de Brittten heeft gered.
Cruciale viersprong
Van Zanten komt in juni met een boekversie van zijn artikel. Wie dus langs het Vier Armen-kruispunt straks passeert, weet hoe cruciaal deze viersprong in de geschiedenis is geweest.
Jeroen van Zanten, ‘Terug naar Waterloo en Quatre-Bras. Tijd voor een Belgisch-Nederlandse revisie van de geschiedenis?’, in: Ons Erfdeel, mei 2015.
Frank Hellemans
