‘Corona is een test voor 11 miljoen Belgen, en op het einde winnen de virologen’

Kan de regering-De Croo eindelijk de barometer invoeren, vraagt Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck, met verschillende kleurcodes voor verschillende graden van coronagevaar? Niet als dwangbuis, wél als houvast voor de bevolking.

Voor HelloFresh was vrijdag een goede dag, maar voor Lufthansa viel het vies tegen. Dat had, bijna twee jaar na de eerste onheilsberichten, alles te maken met nog maar eens een nieuwe variant van het coronavirus. De vroegste inschattingen van ‘omikron’ lopen zeer ver uiteen. Sommigen spreken van een killervariant die veel schadelijker zou zijn dan alle vorige varianten, anderen zien er juist een meevaller in, een ‘natuurlijk vaccin‘.

Maar op de beurzen, die altijd nog nerveuzer reageren dan gelijk welke beleidsmaker, was er eind vorige week toch een beetje paniek. Het moederbedrijf van British Airways, maar ook Lufthansa en vliegtuigbouwer Airbus verloren meer dan 10 procent. Webshops zoals Zalando en de maaltijdboxen van HelloFresh deden dan weer goede zaken, net zoals vaccinproducenten Moderna en Pfizer. Maar zij waren de uitzondering. Op de Europese beurzen was afgelopen vrijdag de slechtste dag in bijna anderhalf jaar.

Ver van Wall Street maken Vlamingen zich vandaag andere zorgen. Crèches en scholen sluiten vanwege besmettingshaarden of een gebrek aan personeel, sommige ouders vallen gewoon zelf uit, en grootouders worden weer nauwlettend in de gaten gehouden.

Twee Overlegcomités geleden besefte de wakkere Vlaming al dat we weer vertrokken waren voor een hele reeks strengere maatregelen, hoge vaccinatiegraad of niet. Weet u nog? Dat was toen onze regeringen het voorstel lanceerden om in discotheken met mondmaskers te gaan dansen, de betere Belgenmop.

Snel daarna kwam er een extra Overlegcomité, dat de discotheken dichtgooide, de horeca opnieuw een sluitingsuur oplegde, en werknemers vier op de vijf dagen thuis moet houden, of dat toch probeert. Toen viroloog Marc Van Ranst afgelopen vrijdag bekendmaakte dat de omikronvariant ook in België is aangetroffen, sloeg de stemming helemaal om.

Wetenschappers dringen al bijna twee jaar aan op een langetermijnvisie, niet alleen in Vlaanderen, maar in de hele wereld. Van bij de aanvang waren er experts die zeiden dat de epidemie ons een paar jaar lang stokken in het wiel zou steken. Maar we bleven op instantverlossing hopen, als postkatholieken op zoek naar een covidproof paradijs.

Politici bezweken snel voor de verzuchtingen van zeurende kiezers, en nog sneller voor lobbygroepen allerhande. Frank Vandenbroucke (Vooruit), niet de minst verstandige minister van de club, duwt terecht al maanden het meest op de rem. Maar ook hij stelde het ‘rijk van de vrijheid’ in het vooruitzicht. Dat is, net als het paradijs, een uitdrukking van Bijbelse oorsprong, want zelfs bij socialisten is het christendom nooit ver weg.

Voor die heilsverwachting viel aanvankelijk nog iets te zeggen: mensen snakken naar een perspectief. Maar metaforen gaan een eigen leven leiden. Als het shangri-la uitblijft, worden de kosten van de utopie allengs groter dan de baten.

Het is wat motivatiepsychologen al langer benadrukken: het is veel slimmer om het brede publiek een realistische toekomst voor te spiegelen dan een quick fix. Dat betekent een lange mars, een verhaal van jaren, niet van enkele weken.

Hans Boutellier is hoogleraar ‘veerkracht’ aan de Universiteit van Amsterdam – in Nederland bestaat dat soort leerstoelen. In het dagblad Trouw waarschuwde hij afgelopen maandag nog voor metaforen als ‘het licht aan het einde van de tunnel’ of ‘door de zure appel heen bijten’. Dat werkt averechts, zegt Boutellier: ‘Niemand weet hoe lang de tunnel nog is.’

En zo belanden we opnieuw bij de wijsheid waar we vorig jaar nog van overtuigd waren, maar die we sindsdien zijn vergeten. Corona is een test voor elf miljoen Belgen, en op het einde winnen de virologen. Niet googelende burgers, niet Horeca Vlaanderen, niet de vakbonden, niet VOKA, en ook niet het Overlegcomité waren de beste stuurlui in deze epidemie, maar wel de virologen, de vaccinologen en de biostatistici. Zij voorspelden maanden geleden al hoe het deze winter zou kunnen lopen.

Kan de regering-De Croo eindelijk de barometer invoeren, met verschillende kleurcodes voor verschillende graden van coronagevaar? Niet als dwangbuis: politici moeten bewegingsvrijheid houden. Het heeft geen zin om maatregelen al te mechanisch aan een hoeveelheid besmettingen of IC-opnames te koppelen. Wél als houvast voor de bevolking, weg van overspannen beloftes, en als signaal dat het toch nog wel even kan duren.

Bovendien zal een barometer beleidsmakers hoe dan ook aansporen om sneller in te grijpen, zodat we niet blijven flirten met de bovengrens van onze zorgcapaciteit. De huisartsen en de ziekenhuizen zullen hen dankbaar zijn.