Geregeld waarschuwen Israëlische schrijvers en intellectuelen hun regering voor een aanval op Iran. Maar nu is er een nieuw initiatief dat premier Benjamin Netanyahu in een ongemakkelijke positie brengt.
Tot nu toe waren het grote namen als David Grossman en Amos Oz die er bij de Israëlische regering op aandrongen om zich te bezinnen over een mogelijke gewapende aanval op Iranese nucleaire installaties. Recent verklaarde Amos Oz nog dat zo’n aanval geen zin had. Hij argumenteerde dat Iraniërs immers de knowhow hebben om nucleaire wapens te maken en dat je een knowhow niet met een bom kunt vernietigen.
Intussen rijst niet meer de vraag of maar wanneer Israël tot de actie tegen Iran overgaat. En of die actie nog vóór de Amerikaanse presidentsverkiezing van 6 november zal plaatsvinden. Premier Netanyjahu heeft al duidelijk laten verstaan dat Israël ook zonder de steun van de Amerikanen kan ingrijpen. De Israëlische bevolking, die voor twee derde tegen een interventie is, interpreteert dit als een mogelijkheid dat Israëlische gevechtsvliegtuigen klaar staan om snel tot actie tegen Iran over te gaan.
Nu heeft een groep van een twintigtal schrijvers en kunstenaars een ongewone stap gedaan. Ze hebben een brief naar de Israëlische procureur-generaal gestuurd waarin ze zich niet voor en niet tegen een Israëlische interventie uitspreken. Maar de ondertekenaars van de brief (die geen petitie is), onder wie regisseur Rani Blair, acteur Doron Tsabari en de schrijvers Yoram Kaniuk, Zeruya Shalev, Eshkol Nevo en Nir Baram (wiens grote roman ‘Goede mensen’ in oktober bij de Bezige Bij verschijnt), maken in hun epistel wel duidelijk dat zo’n aanval enorme gevolgen zou hebben.
Daarom eisen de ondertekenaars van de brief dat een beslissing over het al dan niet bombarderen van Iraanse nucleaire installaties door het voltallige Israëlische kabinet genomen zou worden, en niet alleen door premier Benjamin Netanyahu en zijn minister van Defensie Ehud Barak. De briefschrijvers hebben voor de formulering van hun eisen een beroep gedaan op het kantoor van advocaat Michael Sfard in tel Aviv, die de auteurs en acteurs juridisch vertegenwoordigt.
De brief maakt vooral indruk omdat de ondertekenaars via het advocatenbureau beklemtonen dat de wetgeving vereist dat alle regeringsleden uitvoerig over een mogelijke anti-Iraanse interventie worden geïnformeerd en dat een meerderheid – de regering telt zowat dertig leden – daartoe haar instemming moet geven. Of Netanjahu zo een meerderheid krijgt, is allesbehalve zeker, want de ultraorthodoxe Shas-partij zou als coalitiepartner evenzeer tegen een Israëlische luchtaanval zijn als de minister van strategische zaken en de geheime dienst. Pikant detail is ook dat de aangeschreven procureur-generaal de belangrijkste adviseur van premier Netanjahu is.
Het verschil met een klassieke petitie is dat de brief van schrijvers en acteurs wel degelijk juridische gevolgen heeft. De ondertekenaars hebben de procureur-generaal tot zondag de tijd gegeven om op hun schrijven te antwoorden. Als er op dat ultimatum geen antwoord komt willen de initiatiefnemers zich tot het opperste gerechtshof wenden.
Piet de Moor
