De Vlaamse regering draaide enkele weken geleden de kraan voor arbeidsmigratie verder dicht. Laaggeschoolde werkkrachten van buiten de Europese Unie krijgen voortaan moeilijker toegang tot de Vlaamse arbeidsmarkt. Mathias Adriaenssens en Franc Bogovic van het Liberaal Vlaams Verbond (LVV) vinden dit een verkeerd signaal.
Wie zich afvroeg waarom we op Vlaams niveau een consequente liberale partij nodig hebben, kreeg onlangs het antwoord van Zuhal Demir. Ze deed een tijdje terug de deur voor laaggeschoolde arbeidsmigranten van buiten de Europese Unie quasi volledig op slot. Enkel voor seizoensarbeid blijft een uitzondering overeind. Voor andere profielen, zoals vrachtwagenchauffeurs, bakkers en slagers, worden de procedures bemoeilijkt: werkgevers moeten eerst aantonen dat ze na een lange zoektocht op de Belgische en Europese arbeidsmarkt niemand vonden om de job in te vullen.
Die ingreep heeft verstrekkende gevolgen die de Vlaamse economie als een boemerang zullen treffen. In sectoren waar het tekort aan werkkrachten nu al nijpend is, wordt het vullen van vacatures een bijna onmogelijke opdracht. Denk aan de bouw, waar werven stil dreigen te vallen bij gebrek aan handen. Denk aan de voedingsindustrie, waar de productie zal slabakken omdat er geen slagers of verpakkers meer gevonden worden. De deur naar meer zwartwerk, illegaliteit en vernuftige detacheringsconstructies staat zo terug open.
Migratie is eeuwenoud
Het debat over arbeidsmigratie verdient meer dan symboolpolitiek. Achter de cijfers en de nijpende tekorten schuilt een fundamenteler verhaal: het verhaal van hoe een samenleving zichzelf wil organiseren, wie ze toelaat, en op basis van welke waarden. De economische nood aan extra handen kan niet los worden gezien van de menselijke drijfveren en het bredere maatschappelijke weefsel waarin zij landen. Migratie is de spiegel van onze keuzes als gemeenschap.
Liberalen zijn principiële voorvechters van een vrij verkeer van mensen. Ze erkennen dat migratie ‘des mensen’ is en eeuwenoud. Niemand kan de lokroep naar een beter leven ergens anders ontnomen worden. Bovendien duwen de vergrijzing en steeds slinkende actieve bevolking ons naar de zoektocht voor snel schaalbare extra werkkrachten. Dit staat niet gelijk aan een luilekkerland, noch negeert het de uitdagingen die vele van deze andere culturen met zich meebrengen. De beste integrator en antipode is en blijft een job voor de nieuwkomers: vrijheid komt met verantwoordelijkheid, en bovendien draaien we zo al van een immer frustrerende ‘profiteurscliché’ naar een actieve bijdrage aan je nieuwe woonomgeving en maatschappij.
Werken en in je eigen onderhoud voorzien zijn belangrijke pijlers van een liberale levenshouding. Migranten bouwen op deze manier gradueel sociale rechten op en werken zich letterlijk in. Migratie mag dus nooit een shortcut zijn naar permanente sociale rechten, maar via werken draag je bij en bouw je deze op. Uiteraard hebben werkgevers steeds de autonomie om iemand al dan niet aan te nemen en al dan niet in dienst te houden. Finaal ligt de inschatten of iemand geschikt is voor de job bij de werkgever, zij – niet de overheid – zijn de beste in het inschatten van hun potentiële meerwaarde.
Zonder deze zelfredzaamheid kan er geen doorstart naar een verblijfsvergunning zijn. Eerder dan afremmen, verwachten we dat de overheid een passender beleid zal voeren: de arbeidsvoorwaarde vullen we aan met additionele voorwaarden op het vlak van binnenlandse veiligheid en eventueel strafblad in het land van oorsprong, zodat de checks omvattend en degelijk zijn.
Na deze eerste schifting houden we steeds de finale lokale realiteit hier voor ogen: onze maatschappelijke waarden en kader moeten steeds aanvaard blijven en hebben bovendien geen oneindige draagkracht. Een overheid die echt controleert en bijstuurt, om zowel de negatieve effecten voor de maatschappij als uitbuiting van migranten te vermijden: dat is het kind niet met het badwater weggooien.
Getto’s vermijden
Als liberalen verwachten we van de staat dat die duidelijk is over haar regels en streng toeziet op naleving ervan. Dit betekent niet dat we onze grenzen sluiten, maar wel dat we helder zijn over wie welkom is en onder welke voorwaarden. Wie hier werkt, wordt automatisch deel van de gemeenschap. Op die manier proberen we getto’s en gesloten gemeenschappen te vermijden en ze langzaam te laten opgaan in onze maatschappij.
We zijn er ons zeer bewust van dat dit geen populaire opinie is, noch meer zelfs een ongemakkelijke waarheid blijkt. Maar als we het debat enkel overlaten aan populisten die hogere muren willen bouwen of naïevelingen die gevolgen niet kunnen inschatten, schuiven we de uitdaging van dit decennium steeds voor ons uit. We moeten migratie benutten als een kans. Zo maken we van migratie een rationeel en rechtvaardig verhaal van vooruitgang in plaats van verdeeldheid.
