Wat gebeurt er met uw pensioen na een echtscheiding?
Het aantal echtscheidingen bij 65-plussers neemt toe. Wat zijn de gevolgen voor het pensioen? Knack-redacteur Ewald Pironet pluist het uit: ‘Het maakt een groot verschil of uw ex-partner ambtenaar was, werknemer of zelfstandige.’
Het aantal ‘grijze echtscheidingen’ stijgt al enkele jaren, steeds meer huwelijken lopen spaak op latere leeftijd. In 2021 strandden 666 huwelijken waarbij de beide partners ouder zijn dan 65 jaar, meldt het statistiekbureau Statbel. Dat is 40 procent meer dan in 2015, toen er nog ‘maar’ 476 echtscheidingen van 65-plussers waren.
Vaak blijft de vrouw alleen achter, zei gerontoloog Els Messelis onlangs in Knack: ‘33 procent van de alleenstaande 65-plussers is een man, 67 procent een vrouw. En die omkering wordt alleen maar meer uitgesproken naarmate ze ouder worden.’ Dat is niet alleen zo omdat vrouwen langer leven, ‘want zelfs als je die correctie doorvoert, zie je dat er significant meer vrouwen na hun 65e alleenstaand zijn. Mannen die na een scheiding of het overlijden van hun partner alleen komen te staan, gaan vaker dan vrouwen op zoek naar een nieuwe partner. En daarbij gaat de voorkeur niet zelden naar een groen blaadje.’
Scheiden op latere leeftijd heeft ook gevolgen voor het pensioen. Wat gebeurt er dan? Dezelfde vraag geldt trouwens voor huwelijken die vóór het pensioen op de klippen lopen. Want vaak ging een van beide partners tijdens huwelijk minder of zelfs helemaal niet meer werken om voor de kinderen en huishouden te zorgen. In die periode bouwt hij of zij minder of geen pensioenrechten op. En dus zal hij of zij later minder pensioen krijgen. Hoe wordt daar een mouw aangepast?
Persoonlijk recht
Een huisvrouw of -man komt vaak niet in aanmerking voor een minimumpensioen. Om daarop recht te hebben moet u een loopbaan hebben gehad die minstens gelijk is aan twee derde van een volledige loopbaan, dat is dus 30 jaar, tenminste als u werknemer of zelfstandige was. Voor ambtenaren is dat nu 20 jaar, maar er zijn plannen om dat te verhogen tot 30 jaar.
Mannen die na een scheiding of het overlijden van hun partner alleen komen te staan, gaan vaker dan vrouwen op zoek naar een nieuwe partner.
Het minimumpensioen voor een alleenstaande bedraagt afgerond 1640 euro bruto of 1580 euro netto per maand, tenminste als u een volledige loopbaan hebt gewerkt, dus 45 jaar aan de slag was. Hebt u minder lang gewerkt, wordt het bedrag minder. De berekeningen zijn behoorlijk ingewikkeld en er zijn nogal wat regeltjes en uitzonderingen, maar alle informatie vindt u op sfpd.fgov.be.
Het is tegenwoordig wel heel eenvoudig om na te gaan op hoeveel pensioen u mag rekenen: u gaat naar mypension.be en daar vindt u niet alleen wanneer u met pensioen mag gaan, maar ook het bedrag dat u zou krijgen. Als het nog lang duurt eer u met pensioen zult gaan, kan dat bedrag nog wat veranderen (als gevolg van bijvoorbeeld indexeringen, nieuwe wetgeving enzoverder), maar naarmate u de pensioenleeftijd nadert, wordt dat bedrag correcter.
U komt alleen maar in aanmerking voor een echtscheidingspensioen als u wettelijk gehuwd was.
Over het algemeen kan worden gesteld dat als tweeverdieners uit elkaar gaan, er meestal geen echtscheidingspensioen zal worden uitgekeerd. Want wie werkt, bouwt zelf een pensioen op. Maar zoals gezegd gaat vaak een van beide partners tijdens het huwelijk minder of zelfs helemaal niet meer werken om voor de kinderen en het huishouden te zorgen, met als gevolg dat hij of zij later minder pensioen ontvangt. Om dat (enigszins) te compenseren is er een regeling uitgewerkt: misschien komt u in aanmerking voor een echtscheidingspensioen, officieel ‘een pensioen als uit de echt gescheiden partner’. In België hebben zo’n 159.000 mensen zo’n echtscheidingspensioen, 33.000 mannen (21 procent) en 126.000 vrouwen (79 procent).
Om zo’n echtscheidingspensioen te krijgen, moet er wel aan een aantal voorwaarden voldaan zijn. U komt er alleen maar voor in aanmerking als u wettelijk gehuwd was. Dus samenwonenden die scheiden krijgen geen echtscheidingspensioen.
Nog belangrijk is het statuut van uw ex-partner. Was uw partner werknemer of zelfstandige, dan maakt u kans op een echtscheidingspensioen. Maar was uw ex-partner ambtenaar dan komt u niet in aanmerking voor het echtscheidingspensioen: het pensioen van een ambtenaar is altijd een individueel pensioen, het is een ‘persoonlijk recht’ dat niet overdraagbaar is.
En nog iets wat belangrijk is: als u scheidt vóór uw pensionering, onderzoekt de Rijksdienst voor Pensioenen automatisch of u in aanmerking komt voor een echtscheidingspensioen en hoeft u dat pensioen dus niet zelf aan te vragen. Als u scheidt na uw pensioen moet u het echtscheidingspensioen zelf aanvragen bij de Rijksdienst voor Pensioenen.
Cijferwerk
Op welk bedrag mag u rekenen dankzij het echtscheidingspensioen, dat boven op uw wettelijk pensioen wordt uitbetaald? Daar komt enig cijferwerk aan te pas. Voor de jaren tijdens de huwelijksperiode wordt het pensioen berekend op basis van de loopbaan van uw ex-huwelijkspartner, alsof u zelf die activiteit uitgeoefend hebt. Daarvoor wordt 62,5 procent van de lonen van uw ex-huwelijkspartner genomen. Van dat bedrag wordt het loon dat u eventueel zelf ontving in dat jaar afgetrokken.
Was uw ex-partner ambtenaar dan komt u niet in aanmerking voor het echtscheidingspensioen.
Is uw eigen loon gelijk aan of hoger dan 62,5 procent van het loon van uw ex-huwelijkspartner? Dan komt u niet in aanmerking voor een echtscheidingspensioen. Is uw eigen loon lager dan 62,5 procent van het loon van uw ex-huwelijkspartner, dan hebt u wel recht op een echtscheidingspensioen. Hoe wordt dan dat bedrag berekend? Volgens dezelfde manier als het rustpensioen. Een voorbeeld, ontleent aan de Rijksdienst voor Pensioenen, maakt duidelijk hoe dat gaat.
Stel, An en Jan waren wettelijk gehuwd en vanaf 1990 tot en met 1995 is An minder gaan werken om voor de kinderen te kunnen zorgen. Jan was geen statutair ambtenaar. Later zijn Jan en An officieel uit de echt gescheiden. Heeft An dan recht op een echtscheidingspensioen? En hoe wordt dat concreet becijferd? In de tabel wordt dit jaar per jaar nagegaan:
An krijgt dus een echtscheidingspensioen voor de jaren 1990, 1991 en 1992. De optelsom van alle bedragen van die jaren vormt het totale bedrag van het echtscheidingspensioen.
Spaarpotje
Er zijn nog een aantal zaken goed om te weten. Uw echtscheidingspensioen heeft bijvoorbeeld geen enkele invloed op het pensioen van uw ex-partner, die blijft dus evenveel pensioen ontvangen. Als uw ex-partner opnieuw trouwt, loopt uw echtscheidingspensioen gewoon door, er verandert niets. Ook als de ex-partner sterft, verandert er voor u niets.
Uw echtscheidingspensioen stopt wel als u officieel opnieuw in het huwelijk treedt. Daarom kan het vanuit financieel oogpunt belangrijk zijn dat u niet officieel trouwt, maar wettelijk of feitelijk gaat samenwonen, want dan blijft u gewoon uw echtscheidingspensioen ontvangen. U krijgt pas uw echtscheidingspensioen als u zelf de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt, de leeftijd van uw ex-partner is van geen belang.
Uw echtscheidingspensioen stopt als u officieel opnieuw in het huwelijk treedt.
Wat als uw ex-partner ambtenaar was? Zoals gezegd komt u dan niet in aanmerking voor een echtscheidingspensioen. U kunt dan wel bij de scheiding en de verdeling van het vermogen het pensioen ter sprake brengen en proberen een regeling te vinden voor een onderhoudsbijdrage om het verloren pensioen omdat u huisvrouw of -man was te compenseren.
Als uw ex-partner werknemer of zelfstandige was, kan het interessant zijn dat u ook kijkt of hij of zij een aanvullend pensioen heeft (ambtenaren kunnen deze tweede pensioenpijler niet opbouwen). Als uw ex-partner een aanvullend pensioen heeft, kan u proberen om dat spaarpotje te betrekken bij de verdeling van het vermogen. Dat is niet altijd even eenvoudig en voor alle details kunt u bijvoorbeeld terecht in het boek Investeren in de derde helft van je leven.
Nog op te merken is dat als u 65-plusser bent en u minder krijgt dan afgerond 1460 euro er de inkomensgarantie voor ouderen (IGO) bestaat. De IGO vult uw bestaansmiddelen aan tot 1460 euro. U hoeft dat niet aan te vragen, bij uw pensionering wordt automatisch onderzocht of u ervoor in aanmerking komt. Alle informatie vindt op sfpd.fgov.be. Zo’n 107.000 Belgen ontvangen een IGO, 37.000 mannen en 70.000 vrouwen.
Michaël Van Droogenbroeck en Ewald Pironet, Investeren in de derde helft van je leven. Uitgeverij Lannoo, 375 blz., 24,99 euro
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier