Ze hebben wel degelijk recht op onderwijs, gezondheidzorg, opvang of bijstand. Waar klagen al die mensen dan over? ‘Over het feit dat ze die rechten in de praktijk niet kunnen afdwingen omdat er niet genoeg geld of plaats is’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘En omdat de meesten niet alleen uit de boot maar ook uit de statistieken vallen, is er officieel geen enkel probleem.’
Ze heten Natan, Maxx, Léander, Eef, Emile, Laure, Emma, Karen, Jos, Elisabeth, Karim of Tessa. En er wordt prima voor hen gezorgd. Op papier althans. Ze hebben respectievelijk recht op les in het buitengewoon onderwijs, een budget om thuis hulp in te huren, een stoel in een dagcentrum, een consult bij een specialist, plek in een kleuterschool in de buurt, een kamer in een psychiatrisch centrum. Dat staat toch in de brieven die bij hen in de bus vallen. Dat is ook wat ze te horen krijgen van de maatschappelijk werkers die hen allervriendelijkst ontvangen, en van de overheidsdiensten en politici bij wie ze weleens aankloppen.
Wat ben je met papieren rechten als je in de praktijk geen hulp krijgt?
‘Geen probleem, mevrouw. Het komt allemaal goed, meneer. Kijk maar: in ons beleidsplan staat dat u dat allemaal van ons krijgt’, klinkt het telkens weer.
Ook als dat in de praktijk niet zo is. Als ze geen plek krijgen in een instelling omdat daar te weinig personeel is om al die ingewikkelde beperkingen op te vangen. Als er in de wijde omgeving geen school te vinden is waar nog plek is voor hun peuter. Als ze geen budget krijgen omdat de middelen voor dit jaar al op zijn.
Wat ben je met al die papieren rechten als je in de praktijk gewoon thuiszit? Zonder hulp, geld of steun.
Er schort dus duidelijk iets aan het systeem. Of beter: er is te weinig geld om dat systeem in de echte wereld te doen draaien. Kan gebeuren natuurlijk. Maar dan zou men wel de intellectuele eerlijkheid moeten hebben om dat ook toe te geven in plaats van beschutting te zoeken achter manke statistieken of een steeds hollere term als vermaatschappelijking van de zorg.
Vraag als journalist aan de bevoegde diensten wat ze te zeggen hebben op het verhaal van zo’n Maxx, Femke of Karim en je krijgt de belofte dat er beterschap in zicht is. Hebben die mensen vandaag geen recht op hulp, dan toch zeker morgen of overmorgen. Meestal krijg je dan nog een e-mail met passages uit beleids- en andere plannen nagestuurd.
Of ze argumenteren: ‘We kunnen toch geen op maat gemaakte systemen uitwerken voor elke jongere, zieke en bejaarde met een hele cocktail aan problemen?’ En ook bijzonder populair: ‘We vrezen dat mevrouw/meneer de uitzondering op de regel is. Het komt bijna nooit voor dat iemand tussen de mazen van het net valt.’
Wat heb je dááraan als je geen idee hebt hoe je nog een maand, een week, een dag in je eentje moet zorgen voor een kind dat geen minuut alleen kan worden gelaten?
Al die papieren rechten helpen je niet uit bed, geven je geen therapie, bezweren je crisis niet en leren je niet lezen of schrijven. Het resultaat is dat een jongen die uit een instelling wordt weggestuurd dagenlang in openlucht slaapt in de tuin van het gebouw omdat hij nergens terechtkan.
Het resultaat is dat een achttienjarige die net de deur van de bijzondere jeugdzorg achter zich heeft dichtgetrokken, wegkwijnt in een tentje op de Blaarmeersen.
Het resultaat is dat een jongen met autisme wekenlang in de ziekenboeg van een gevangenis verblijft omdat geen enkele instelling hem wil opnemen. Het resultaat is dat een meisje van school wordt gestuurd omdat ze keer op keer spijbelt om voor haar zieke moeder te kunnen zorgen.
Vorige week publiceerde Knack een interview met drie moeders van jongens met een beperking die moeten knokken voor hun rechten. En weer kreeg ik, naast de vele e-mails van ouders die zich in de getuigenissen herkennen, lange lijsten van de hulp waar die vrouwen en hun zonen recht op hebben. Op papier. ‘U bent naïef, mevrouw’, schreef een anonieme lezer me. ‘Zelfs de beste wet kan niet iedereen bedienen. In geen enkele samenleving kunnen we alle noden lenigen.’ Wellicht niet. Maar zouden we dat niet minstens heel oprecht moeten proberen? In naam van de beschaving, bijvoorbeeld.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
