‘Waarom zijn er harde, Europese wetten als het gaat over begroting, maar niet over sociaal beleid?’

‘De nieuwe rechtse coalitie zal vandaag moeten tonen of haar zogenaamde pro-Europese, sociale programma slechts promopraat was of dat ze bereid is boter bij de vis te leveren’, schrijft Kathleen Van Brempt (SP.A).

Het Europees parlement neemt vandaag een standpunt in over de zogenaamde Pijler van Sociale Rechten die de Europese Commissie in maart wil voorstellen. Die Sociale Pijler moet de gemeenschappelijke arbeids- en sociale rechten van de Unie voor de 21ste eeuw vast leggen. De houding van de nieuwe rechtse coalitie van christen-democraten, liberalen en de euroskeptische ECR zal de eerste lakmoesproef worden voor het Europa dat zij voor ogen hebben. Wij willen alvast dat Europese burgers het recht krijgen op echte sociale bescherming en zich niet tevreden moeten stellen met wat vage beloftes.

Toen hij gisteren het Europees parlement toesprak, zei de sociaal-democratische premier van het Maltese voorzitterschap dat zijn land de komende zes maanden de nadruk zal leggen op de dringende uitbouw van een sociaal Europa. Het sociale aspect vormt de kern van de Europese Unie en het is altijd de echte doelstelling van de interne markt en de eenheidsmunt geweest, zei Joseph Muscat. Hij noemde het Europese sociale model de X-factor van Europa, een ethos die nergens in de wereld bestaat.

Het negatieve klimaat dat nu in verschillende lidstaten heerst, kan volgens de Maltese voorzitter van de EU verklaard worden door de vaststelling dat Europa dat sociale aspect zo lang verwaarloosd heeft. De man heeft volstrekt gelijk. De financiële en economische crisis heeft duidelijk gemaakt dat sociale rechten en sociale bescherming in de Unie onvoldoende gegarandeerd zijn in crisissituaties. Bovendien werd de oplossing van de crisis enkel gezocht in begrotingsdiscipline en bezuinigingen zodat sociale drama’s niet krachtdadig opgelost konden worden. Ook in ons land maken conservatieven daar tot op de dag van vandaag gebruik van als ze beweren dat er “enkel nog in de sociale zekerheid kan bespaard worden” terwijl er wel degelijk andere alternatieven zijn.

Met de uitwerking van de Europese Pijler van Sociale Rechten wil de Europese Commissie alvast de gemeenschappelijke standaarden vast leggen voor het Europese sociale model. In een rapport maakt het Europees parlement vandaag haar standpunt bekend over die voorstellen. De houding die de nieuwe rechtse coalitie van christen-democraten, liberalen en de ECR zal aannemen, zal meteen duidelijk maken in welke richting ze Europa willen uitsturen. Het rapport van het parlement, dat opgesteld werd door een sociaal-democratische collega, is immers heel wat ambitieuzer dan de voorstellen van de Commissie, maar zowel christen-democraten als liberalen hebben reeds amendementen ingediend die er voor moeten zorgen dat de Europese Sociale Pijler nauwelijks enige slagkracht heeft en beperkt blijft tot wat vage beloftes op papier. De sociaal-democraten willen immers dat Europese sociale rechten juridisch afdwingbaar worden, want net dat is de essentie van rechten. Europa moet volgens ons haar burgers échte bescherming bieden in plaats van hen te frustreren met wat goede bedoelingen waar uiteindelijk niemand iets aan heeft.

Wat zijn voor ons de essentiële onderdelen van zo’n Europese Sociale Pijler? Vooreerst het principe van het minimumloon, zodat burgers in elke lidstaat ten minste een behoorlijk inkomen hebben en er komaf wordt gemaakt met het groeiende legertje werkende armen. Wij willen ook het onderscheid dat gemaakt wordt tussen de verschillende arbeidsstatuten eindelijk wegwerken. Iedereen die werkt, moet recht hebben op sociale bescherming. Dat betekent dat niet enkel werknemers, maar ook de steeds groeiende groep zelfstandige ondernemers moeten kunnen genieten van sociale bescherming. Wij pleiten eveneens voor een nieuw recht, namelijk het recht op permanente vorming. Dat moet zowel gelden voor werklozen als voor mensen die werken. In dat recht op vorming willen we ook het onderwijs betrekken, meebepaald door ook het secundair onderwijs in heel Europa verplichtend te maken.

De Europese Sociale Pijler is in eerste instantie een kompas dat de grote principes van het Europese sociale model aanwijst. Wij willen dat die principes nog deze legislatuur uitmonden in een Sociaal Pact, vergelijkbaar met het zogenaamde Fiscal Compact, dat de lidstaten ertoe verplicht hun begrotingen in evenwicht te houden. Het is immers nodig dat die grote sociale principes ook verankerd worden in richtlijnen, in Europese wetgeving die de Europese burgers écht beschermt. Het moet nu maar eens gedaan zijn dat conservatieven rond sociaal beleid steeds de zogenaamde ‘soft law’ bepleiten, pseudo-wetgeving die juridisch niet bindend is, maar wel vinden dat een juridisch bindende ‘hard law’ noodzakelijk is als het over begroting gaat. Hetzelfde geldt voor de financiering van het sociaal beleid. Als we ernstig werk willen maken van bijvoorbeeld de uitbreiding van de jeugdgarantieregeling om de jeugdwerkloosheid te bestrijden, of van de uitbreiding van het Junckerfonds naar sociale investeringen, dan moeten er extra middelen op tafel komen. Het zal niet verbazen dat de nieuwe rechtse coalitie geen euro meer wil spenderen aan sociaal beleid.

De crisis heeft ons geleerd dat de welvaartsstelsels van sommige lidstaten niet in staat waren om grote schokken op te vangen. Ook daar moeten we nieuwe mechanismen voor ontwikkelen. Zoals Frank Vandenbroucke al aangaf, kan dat in de werkloosheidsverzekering bijvoorbeeld gebeuren middels een Europees herverzekeringsmechanisme. Als bij een plotse en grote werkloosheidsgolf een lidstaat niet meer in staat is het niveau van haar werkloosheidsuitkeringen aan te houden, kan Europa tijdelijke bijspringen. Dat zou voor meer sociale én economische stabiliteit zorgen in de Unie.

De nieuwe rechtse coalitie zal vandaag moeten tonen of haar zogenaamde pro-Europese, sociale programma slechts promopraat was of dat ze bereid is boter bij de vis te leveren en een Europees sociaal model wil ondersteunen dat Europese burgers echte bescherming biedt. Ons standpunt is duidelijk: een Sociale Unie is gebouwd op harde Europese wetgeving en moet dus véél verder gaan dan een vaag sociaal kompas.