Rekenhof trekt aan alarmbel over evolutie Vlaamse schulden

Het Rekenhof trekt aan de alarmbel over de evolutie van de Vlaamse schuldenberg. In 2022 zal die berg met 4,4 miljard euro aangroeien tot 41 miljard euro. Ook de komende jaren zullen de Vlaamse schulden aangroeien, onder meer door de aanslepende begrotingstekorten. Pas in 2027 zou er sprake zijn van een begrotingsevenwicht. “Het Rekenhof blijft bezorgd over de impact van dit begrotingstraject op de schuld”, zo staat te lezen in het begrotingsadvies dat Belga kon inkijken.

De Vlaamse begroting blijft kreunen onder de corona-uppercut. De Vlaamse regering heeft de ambitie om het structurele tekort van 1,8 miljard euro te halveren tegen 2024. Maar volgens het Rekenhof duikt de Vlaamse begroting ook volgend jaar nog 2,6 miljard euro in het rood. De regering-Jambon ging aanvankelijk nog uit van een evenwicht vanaf 2021, maar moest die droom door de coronapandemie opbergen.

Volgens het Rekenhof blijkt uit de nieuwe meerjarenraming dat het tekort vanaf 2023 wel wordt afgebouwd, maar dat er pas in 2027 een evenwicht zal zijn. Onder meer door die opeenvolgende tekorten, zwelt ook de Vlaamse schuldenberg verder aan. En daar maakt het Rekenhof zich zorgen over. Zo neemt de schuld in 2022 met 12,2 procent of 4,4 miljard euro toe tot 41 miljard euro.

Door die groeiende schuldenberg komt de Vlaamse schuldnorm “onder druk”, stelt het Rekenhof.

De Vlaamse schuldnorm bepaalt dat de Vlaamse schuld maximaal 65 procent van de ontvangsten mag zijn. De norm werd onder meer uitgewerkt om een gunstige rating te behouden. Maar dit jaar is de norm van 65 procent al overschreden en in 2026 zou er sprake zijn 94 procent.

“De beheersbaarheid van de schuld is voor het Rekenhof een aandachtspunt”, luidt het. Minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele leest in het advies dat “het Rekenhof erkent dat de Vlaamse regering inspanningen levert en tegen 2027 terugkeert naar een begroting in evenwicht”.

“Het Rekenhof bevestigt dat hierdoor de geconsolideerde schuld minder snel stijgt. Ik ben zelf ook bezorgd om de stijgende schuld en daarom hamer ik dan ook zelf op de terugkeer naar een begroting in evenwicht. Want schulden maken waar financiële activa tegenover staan, tot daar aan toe, maar schulden maken om begrotingstekorten op te vangen is niet houdbaar”, aldus Diependaele. “We mogen niet in dezelfde richting evolueren als de rest van de Belgische overheden.”

Naast de zorgen over het begrotingstraject en de evolutie van de schuld, heeft het Rekenhof ook kritiek op een aantal specifieke punten. Zo staat er in de begroting bijvoorbeeld geen ‘plasticbijdrage’, terwijl de Europese Commissie van België toch ongeveer150 miljoen euro uit zo’n bijdrage verwacht. De Vlaamse regering schrijft echter wél al bijna 248 miljoen euro aan ontvangsten in uit de veiling van de Europese emissierechten, dat terwijl er nog geen intra-Belgisch akkoord is.

Over de plasticbijdrage zegt Diependaele dat Vlaanderen in een gezamenlijke brief met de andere gewesten betwist dat het de bijdrage moet betalen. “Onze juristen zien geen enkel basis waarom wij dit zouden moeten betalen.” Nog opvallend: De Lijn verwacht dat de impact van de coronacrisis nog tot 2025 voelbaar zal zijn, maar de vervoersmaatschappij heeft daar volgens het Rekenhof geen rekening mee gehouden “bij de ramingen van de initiële begroting 2022”.

Het Rekenhof heeft ook bedenkingen bij de manier waarop de regering de vergroening van het wagenpark inschat. Zo begrijpt het Rekenhof niet waarom de regering het effect van de vergroening van het wagenpark in 2022 lager inschat dan in 2021. “Door de strengere Europese CO2-normen en de uitbouw van de lage-emissiezones op lokaal niveau lijkt de vergroening van het wagenpark nochtans in een stroomversnelling te komen”, luidt het.

De meerjarenraming van de regering gaat er ook van uit dat de vergroening nauwelijks effect zal hebben op de Belasting op Inverkeerstelling (BIV). “De assumptie is dat de jaarlijkse verhoging van de CO2-factor in het tarief het effect van de vergroening zal compenseren vanaf 2024. Die veronderstelling is al eerder fout gebleken.”

‘Opletten voor rentesneeuwbal’

De stijging van de Vlaamse schulden wordt stilaan zorgwekkend, zo reageert Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde zaterdag op het advies van het Rekenhof over de Vlaamse begroting. De Open Vld’er waarschuwt voor een rentesneeuwbal en pleit voor besparingen in de subsidies.

“Vooral het feit dat de netto-actief positie voor het eerst zwaar rood kleurt, moet de alarmbellen doen afgaan. Dat wil zeggen dat de schuld voornamelijk door de grote begrotingstekorten wordt veroorzaakt”, zegt Maurits Vande Reyde. Hierdoor zullen de rentekosten verder blijven stijgen. Zo zal tegen 2026 al 740 miljoen euro van de beleidsruimte naar rente-uitgaven gaan, stelt het liberale parlementslid.

“Daarmee kan je de wachtlijsten voor mensen met een beperking oplossen. Dat is een sneeuwbal die alleen groter dreigt te worden wanneer er niets gebeurt.” Het parlementslid van de Vlaamse meerderheid vraagt dringend een pad om de schulden af te bouwen. “Dat kan enkel door kritisch te kijken waar de overheid de middelen aan uitgeeft, bijvoorbeeld het te genereuze Vlaamse subsidiebeleid.”

Het Vlaams Parlement moet een traject naar schuldafbouw vastleggen in een decreet, besluit hij.