‘Weinig vertrouwen in de politiek? Ook lokale besturen hebben boter op het hoofd’

“Voor veel Europeanen is de centrumpolitiek als een muffe klerenwinkel: het is tijd voor iets anders. Terwijl in Nederland de BoerBurgerBeweging won in de provinciale verkiezingen, verzet Frankrijk zich tegen de pensioenhervormingen van president Emmanuel Macron. Het vertrouwen in de politiek en de tevredenheid over de democratie blijven laag. Lange tijd deden de lokale besturen beter. Zij stonden dichter bij de mensen. Maar zelfs op dat niveau zit de mot erin.

Ik had dat nooit echt goed begrepen, tot vorige week, toen mijn eigen stadje in het geweer kwam tegen nieuwe verkeersplannen. Wat me vooral opviel in de hele discussie, was dat dezelfde kwaal die de nationale politiek verteert, nu ook lokaal toeslaat: een vervreemding tussen burger en beleidsmaker.

Het beleid wordt complexer en lokale besturen krijgen steeds meer verantwoordelijkheid toegeschoven. De burger zélf toont doorgaans ook weinig belangstelling – tot zijn eigen belang geraakt wordt. Toch hebben de lokale beleidsmakers vaak boter op het hoofd. Terwijl ze zwaar inzetten op communicatie, beroepen ze zich steeds vaker op dure studiebureaus en consultants om voeling te krijgen met hun stad en burgers. Je krijgt dan zichtbaarheid zonder betrokkenheid.

In het geval van mijn stadje – amper 36.000 inwoners groot – was de verstandhouding al pover. Slechts een kwart van de burgers voelt zich er ernstig genomen door de politiek en daar hakt het nieuwe verkeersplan nog eens op in. Harmonicabussen zouden meerdere keren per uur door smalle straatjes denderen, met als gevolg wellicht versmalde voetpaden in een scholenbuurt en verzakkingen door de combinatie van moerasgrond en zware batterijbussen.

Het stadsbestuur verweerde zich dat het alles grondig had láten uitzoeken. Maar de planners leken even ver verwijderd van het terrein als een sterrentuurder van de planeet Pluto. Er was ook een participatietraject, uitgewerkt door een professioneel participatiebureau. Amper iemand had ooit van dat traject gehoord. Burgers trokken uit protest naar de gemeenteraad. Daar werd het plan alsnog goedgekeurd: meerderheid tegen minderheid. Heerlijk, die democratie.

Lokale bestuurders moeten opnieuw zelf de boer op: om te observeren, te praten en vooral te luisteren. Het heeft weinig zin om tienduizenden euro’s in studies en participatieprojecten te stoppen als er geen goede verstandhouding is tussen burgers en de verantwoordelijken. Als de politieke vervreemding zich ook doorzet op het lokale niveau, staat onze democratie er slecht voor.”