De Vlaamse overheid gaat 1,6 miljard euro investeren in stroom- en gasnetbeheerder Fluvius. Op korte termijn kan dat de energiefactuur minder fel doen stijgen, beamen experts. Volgens hen zit het echte probleem bij Fluvius bij de vele onderliggende intercommunales en raden van bestuur. ‘De politici daarin weten van toeten noch blazen over energie.’
Vorige maand betaalde Vlaanderen 2,8 miljard euro om meerderheidsaandeelhouder te worden van Brussels Airport. Deze maand haalt de Vlaamse regering het investeringsvehikel PMV opnieuw van stal om fors te investeren: 1,56 miljard euro voor stroom- en gasnetbeheerder Fluvius.
Volgens minister van Financiën Ben Weyts (N-VA) zal de instap in Fluvius niet wegen op de Vlaamse begroting. In De Morgen zei hij dat het kapitaal daarvoor wordt opgehaald via nieuwe schulden en dat rentekosten binnen het bestaande budget van minister van Energie Melissa Depraetere (Vooruit) vallen.
Burgemeester van Glabbeek Peter Reekmans (ex-LDD) volgt het dossier Fluvius al jarenlang op de voet. Hij denkt dat deze investering op termijn wél zal wegen op de Vlaamse begroting: ‘Officieel blijft ze via PMV buiten het budget, maar uiteindelijk zal de Vlaamse schuld hoe dan ook stijgen. Zo komt onze kredietwaardigheid onder druk te staan.’ Volgens de adviesraad SERV zal de Vlaamse schuld tegen 2029 oplopen tot 70 miljard euro.
Steden en gemeenten
De nieuwe grote investering net voor het zomerreces doet de wenkbrauwen fronsen, maar de nood is hoog bij Fluvius. Door de grote impact van zonnepanelen en windmolens zijn investeringen aan ons elektriciteitsnet onontbeerlijk. Fluvius schat tegen 2032 zo’n 5 miljard euro nodig te hebben. Reekmans: ‘Die nood is zo hoog door onderinvesteringen de voorbije jaren.’
‘Doe ik mijn deur nog open voor de mensen van Fluvius?’
Energie-expert Frederik Loeckx (Flux50): ‘Fluvius is in handen van de Vlaamse steden en gemeenten, maar zij kunnen dat bedrag niet ophoesten. Als Fluvius dat geld zelf zou moeten lenen op de financiële markten, betaalt het torenhoge rentes. Ook Vlaanderen zal dat geld deels moeten lenen, maar heeft een betere kredietwaardigheid.
‘Doordat Vlaanderen dat geld kan lenen tegen betere voorwaarden dan Fluvius zelf, zal dat een positief effect hebben op de nettarieven. Dat deel van de elektriciteitsfactuur, zo’n 28 procent, zal dus minder fel stijgen. Die investeringen moeten sowieso gebeuren en kun je beter doen met goedkoper geleend geld.’
‘Vlaanderen moet baas blijven over zijn netinfrastructuur.’
Reekmans: ‘De Vlaming die nu 100 euro betaalt aan elektriciteit, geeft 67 euro aan belastingen en nettarieven en amper 33 euro voor energie. Dat is compleet misgroeid. Die 1,56 miljard euro is een depannage om de energiefactuur in deze regeerperiode niet verder te laten stijgen, maar structureel pakt minister Depraetere het probleem niet aan. Dat structurele probleem is het mismanagement en de versnippering binnen Fluvius.’
‘In achttien jaar tijd is de Vlaamse energiefactuur met 130 procent gestegen. In Wallonië en Brussel is dat ongeveer 50 procent in dezelfde periode. Waar is dat geld naartoe? Het directiecomité van Fluvius verdient het driedubbele van de hele federale regering. Da’s niet ernstig.’
Loge van Anderlecht
Fluvius is een koepelorganisatie waaronder acht intercommunales schuilen. Vroeger had elke gemeente zijn eigen elektriciteitsnet. Gemeenten gingen hun netten aan elkaar sluiten en daarvoor samenwerken in intercommunales. Het beheer van die netwerken werd uitbesteed aan Eandis en Infrax, die in 2018 fuseerden tot Fluvius.
‘Die fusie heeft het eigenlijke probleem – de versnippering in intercommunales – ongemoeid gelaten’, stelt Loeckx. Zo rekenen die intercommunales per regio verschillende nettarieven aan. ‘In West-Vlaanderen liggen meer zonnepanelen dan in Antwerpen. Daardoor draagt de West-Vlaming meer bij aan de subsidies op zonnepanelen dan de Antwerpenaar. Het is veel logischer om die solidariteit op Vlaams niveau te organiseren en die verschillen tussen regio’s af te schaffen.
‘De intercommunales afschaffen zou bovendien een rationalisering betekenen in algemene kosten, administratie en personeel. Ik schat dat je zo een paar miljoen euro kunt besparen. Nu de Vlaamse overheid zo fors gaat investeren kan ze daar de voorwaarde aan koppelen om de intercommunales te schrappen. Maar dat is een politiek gevoelige discussie.’
In de raden van bestuur van Fluvius en de onderliggende intercommunales zitten 135 politici. Reekmans: ‘Die acht intercommunales hebben nul meerwaarde. Haast al die politici weten van toeten noch blazen over energie. Door die zitpenningen voor lokale politici krijg je een almachtig management van Fluvius. Zij nodigen de schepenen en burgemeesters uit in de loge van Anderlecht. De week erna voert het management door wat het wil en iedereen knikt.’
‘Dit gaat inderdaad écht om strategische autonomie.’
Loeckx mildert: ‘Het is een illusie dat met de afschaffing van de intercommunales de distributienettarieven fundamenteel zullen dalen. Die paar miljoenen zijn borrelnootjes in vergelijking met de miljardeninvestering die nodig is. Wel zal het bijdragen tot meer transparantie op de elektriciteitsfactuur en ook tot een snellere beslissingsstructuur nodig voor de energietransitie. Ik pleit dus voor een ingrijpende fusie van de intercommunales.’
Chinezen en Russen
In De Morgen haalt minister van Energie Melissa Depraetere (Vooruit) nog een tweede reden aan om fors in Fluvius te investeren: ‘We gaan niet dezelfde fout maken als in het verleden bij Engie. Die Franse multinational maakt intussen gigawinsten op kap van de Vlaming die zich blauw betaalt aan energie. Vlaanderen moet baas blijven over zijn netinfrastructuur.’
De Chinese staat probeerde zich tien jaar geleden in te kopen in Eandis, een van de voorgangers van Fluvius. Daar werd toen politiek een stokje voor gestoken.
Loeckx deelt Depraeteres opvatting: ‘Dit gaat echt om strategische autonomie. Deze investering meetellen in de NAVO-norm, houdt meer steek dan de Oosterweelverbinding daarin opnemen. Ons elektriciteitsnet is écht kritieke infrastructuur waarvan we niet willen dat die in de handen van China of Rusland valt.’
https://www.knack.be/nieuws/belgie/nettarieven-zullen-zon-10-procent-stijgen/