In het klimaatplan van de Vlaamse regering plant minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA) subsidies voor 500 emissievrije vrachtwagens. Maar de financiering via sociaal klimaatgeld stuit op kritiek.
Met haar klimaatplan wil de Vlaamse regering tegen 2030 40 procent minder uitstoten. Een heleboel beleidsmaatregelen, waaronder een verschuiving van taksen van de elektriciteits- naar de gasfactuur, moeten die transitie mogelijk maken.
Voor die doelstelling moet elke Vlaamse minister op zijn of haar eigen domein inspanningen leveren. Minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA) zet bijvoorbeeld in op de energieomslag bij het vrachtvervoer.
Zo wil ze een nieuwe premie invoeren voor ongeveer 500 extra emissievrije vrachtwagens. De premie is gericht op micro-ondernemingen, kleine bedrijven met hooguit tien werknemers. Volgens recente cijfers is het aandeel van zero-emissievrachtwagens verwaarloosbaar. Tegen 2030 zou dat aandeel al 28 procent moeten bedragen.
‘Een elektrische vrachtwagen kost momenteel 2,5 keer meer dan een dieselvrachtwagen.’
2,5 keer duurder
Hoe groot de premie zal zijn, staat nog niet vast. Alleszins is de sector vragende partij. ‘Een elektrische vrachtwagen kost momenteel 2,5 keer meer dan een dieselvrachtwagen’, zegt Philippe Degraef, directeur van Febetra, de federatie van Belgische transporteurs en logistieke dienstverleners. De bedragen variëren tussen 150.000 en 300.000 euro. ‘Van alle micro-ondernemingen zijn het de transportbedrijven die het zwaarst getroffen zullen worden door de hoge extra kosten.’
Maar de nieuwe premie wordt niet overal op enthousiasme onthaald. Dat komt onder meer door de manier waarop De Ridder de premie wil financieren. De minister rekent namelijk op geld uit het Europese Sociaal Klimaatplan, dat volgend jaar in werking treedt. Die geldstroom is bedoeld om de meest kwetsbare groepen te ondersteunen bij de invoering van ETS2, de nieuwe koolstoftaks die in 2027 van start gaat. Volgens de huidige projecties zou ons land recht hebben op 1,6 miljard euro.
‘Die middelen zijn beperkt, en momenteel zien we geen maatregelen waarmee de impact van ETS2 op kwetsbare inkomens zal worden opgevangen’, zegt Naomi Cambien van ngo Bond Beter Leefmilieu (BBL). ‘Bovendien gaat deze nieuwe subsidie in tegen eerdere uitspraken van de minister. Zo stelden wij voor om sociaal leasen gericht uit te rollen, waarbij mensen met een laag inkomen een beroep kunnen doen op een elektrische wagen. De minister had hier geen oren naar, omdat ze “tegen subsidies” is.’
Emissievrije stadslogistiek
De BBL was al teleurgesteld in De Ridder omdat ze de ‘kaderovereenkomst zero-emissiezones voor stadslogistiek’ liet vallen. In die nota, ondertekend door onder meer Febetra, Unizo en de bouwfederatie Embuild Vlaanderen, werd vorig jaar een traject naar emissievrije stadslogistiek uitgestippeld.
‘De reden dat De Ridder de kaderovereenkomst niet wilde doorvoeren, was dat de nodige middelen ervoor niet begroot waren’, zegt Cambien. ‘Nu voorziet ze plots toch middelen, maar zonder er voorwaarden aan te koppelen. Dat is in onze ogen een enorme gemiste kans en slecht beleid.’
Cambien stipt aan dat er met de Vlaamse ecologiepremie al een subsidie bestaat voor bedrijven die emissievrije voertuigen willen aanschaffen, en wel tot 280.000 euro per onderneming. ‘Het is trouwens ook helemaal niet zeker dat de Europese Commissie meegaat in de plannen van De Ridder, en die goedkeuring is nodig voor de Vlaamse regering.’
5000 euro voor elektrische wagens
Bij oppositiepartij Groen wordt de vergelijking met de zogenaamde Teslapremie al gemaakt. Die premie van 5000 euro voor elektrische wagens werd door Lydia Peeters (Open VLD), de voorganger van De Ridder, ingevoerd en kostte bijna 73 miljoen euro. De premie kreeg kritiek omdat die niet per se naar mensen ging die ze nodig hadden.
‘Eind vorig jaar moesten wij als parlement een spoeddecreet goedkeuren om de premie voor elektrische auto’s terecht af te schaffen, en nu komt de minister met een premie voor vrachtwagens’, zegt parlementslid Bogdan Vanden Berghe. ‘Maar deze camionbons zijn niet de prioriteit van een sociaal klimaatplan. Dat geld dient om de meest kwetsbaren te helpen in de transitie. Ik denk niet dat vrachtwagens voor ondernemingen daarbij horen.’
Volgens Vanden Berghe is het een ruimer probleem. ‘Minister De Ridder wil ook extra fietspaden financieren met geld van het sociaal klimaatfonds. Uiteraard juichen wij meer fietspaden toe, maar dat moet toch niet betaald worden met geld voor de meest kwetsbaren?’
Melissa Depraetere: ‘Gemeentes die te weinig sociale woningen bouwen, die krijgen een forse boete‘