Maurits Vande Reyde (Durf): ‘Schaf de sociale woningbouw af’

Sinds zijn breuk met de Open VLD zit Maurits Vande Reyde moederziel alleen in het Vlaams Parlement. Met de steun van enkele rijke Vlamingen wil hij met het nieuwe project Durf het ‘gapende gat’ rechts van de N-VA vullen. ‘Schaf de sociale woningbouw af.’

Weet u wat hyrox is? Wie langer dan vijf minuten met Maurits Vande Reyde in dezelfde ruimte is wel. Het onafhankelijk Vlaams Parlementslid is er dol op. De fitnesscompetitie combineert hardlopen met een vaste set van acht oefeningen. De Vlaams-Brabander heeft een trucje. ‘Bij elke oefening zie ik een Vlaamse minister voor me die ik moet verslaan. Bij de moeilijkere stops is dat begrotingsminister Ben Weyts (N-VA). Als ik doorbijt, heb ik de begroting opgeruimd.’

Vande Reyde stond al enkele jaren bekend als een einzelgänger bij de Vlaamse liberalen. Na zijn vertrek bij de Open VLD in april, wierp Vande Reyde zich op een nieuw project: Durf. Die ‘politieke actiegroep’ heeft een doel: minder overheid voor meer welvaart.

Zowel in het parlement als op sociale media laat hij van zich horen. Vlak voor dit interview publiceert hij een filmpje over de moord op de rechtse influencer Charlie Kirk. ‘Hij trok naar de Amerikaanse universiteiten om te verdedigen dat het vrije woord moet zegevieren. Als zo iemand wordt neergeschoten omwille van zijn mening, is dat akelig. Zulke tendensen zie ik ook in Vlaanderen. Vooral de linkerzijde vertrekt vanuit een moreel superioriteitsgevoel. Andere standpunten mogen niet aan bod komen.’

Dat is toch overdreven?

Maurits Vande Reyde: Een voorbeeld: Code Rood. Die gewelddadige actiegroep strijdt al lang niet meer voor het klimaat, maar voor degrowth en uiteindelijk de vernietiging van ons economisch systeem. Ze rechtvaardigen criminele acties vanuit hun morele superioriteit. De media vergoelijken het, terwijl bij die acties evengoed doden hadden kunnen vallen. Bijvoorbeeld bij Cargill in de Gentse haven, zo schreef het orgaan voor dreigingsanalyse OCAD.

Wordt Code Rood goedgepraat door de media?

Vande Reyde: Maar allee, natuurlijk. Er zijn nauwelijks kritische kanttekeningen gemaakt. Stel je voor dat er een actiegroep asielcentra in brand zou steken, de berichtgeving zou op z’n zachtst gezegd minder sympathiek zijn.

Is er geen fundamenteel verschil tussen bedrijven saboteren en levens van asielzoekers in gevaar brengen?

Vande Reyde: Dat is krak hetzelfde, want in beide gevallen kunnen er doden vallen. Zie ook die pro-Palestijnse acties in de Vuelta. Wielrenners, die tot 40 kilometer per uur rijden, dreigden te vallen. Dat is niet onschuldig.

Vindt u journalisten te links?

Vande Reyde: Ik weet dat er diversiteit is, maar algemeen gezien vinden journalisten dat ze een moreel superieure boodschap moeten brengen: van de editorials in alle kranten tot de explainervideo’s van de VRT. Dat fnuikt het debat.

‘Die klimaatactivisten zijn idioten van de ergste soort. Een echte plaag. Stop ze alsjeblieft in de cel’, zei u in 2023. Is dat niet het debat fnuiken?

Vande Reyde: Integendeel. Na die post werd ik weggezet als een radicale zot. De linkse Humo gaf me zelfs de prijs voor ‘meest cringe politicus van het internet’ – ik wacht trouwens nog steeds op die trofee. Ondertussen spreekt een OCAD-rapport over terreurdreiging door zulke activisten.

U weet hoe sociale media werken: korte, straffe uitspraken doen het beter dan nuance. U polariseert graag.

Vande Reyde: Niet mee eens. Achter alles wat ik op TikTok zeg, schuilt parlementair werk. Het gaat om dossiers waar geen journalist in geïnteresseerd is. Uiteraard probeer ik de massa te bereiken. Wist u dat het merendeel van de politieke interacties op TikTok en Instagram van de PVDA zijn? Wij zitten in een strijd tegen de grote overheid en dan moet je de wapens van je tegenstanders gebruiken.

Eigenlijk zegt u dat u zich op sociale media dommer voordoet dan u bent.

Vande Reyde: Nee, dat zegt u. Ik breng geen populistische boodschappen. Ze zijn kort, maar ze passen in mijn grotere missie. Als ik me bij elke post moet afvragen of er genoeg nuance is, kunnen we beter meteen vijf extra zetels cadeau doen aan de PVDA. En dat is nu al de meest invloedrijke partij van de afgelopen tien jaar.

Dat moet u even uitleggen.

Vande Reyde: Neem de meerwaardebelasting. In tien jaar tijd heeft de PVDA dat verheven tot een breekpunt voor de Vooruit. Hoe komt dat? Door de constante druk van de PVDA via sociale media.

Laten we bij de centen blijven. De Vlaamse regering-Diependaele zoekt tijdens de begrotingsgesprekken zo’n 2 miljard euro. Waar zou u dat geld halen?

Vande Reyde: Eerst en vooral: hoe zot is het dat de regeringspartijen een hele zomer over Gaza hebben gesproken en dat de begroting niet eens aan bod is gekomen? De regering heeft het grootste tekort in de geschiedenis van Vlaanderen: 4,5 miljard euro. We gaan naar een schuld die de 100 procent overstijgt. Ook de figuur van Matthias Diependaele, de minister-president, is weinig inspirerend. De N-VA heeft er bewust een grijze muis gezet om premier De Wever niet te overstijgen.

Nogmaals: waar haalt u het geld?

Vande Reyde: In Onderwijs en Zorg moeten de tussenstructuren weg om naar een financiering gebonden aan de persoon te gaan. Lees: schaf in het onderwijs de koepels af en in de zorg de verzuilde organisaties zoals mutualiteiten als CM en Solidaris. Die instituten zijn er enkel op gericht om zichzelf in stand te houden.

U pleit voor de privatisering van het onderwijs?

Vande Reyde: We moeten leerlingen geld geven – dat mag best veel zijn – zodat ze in alle vrijheid kunnen beslissen hoe ze hun leven inrichten. Als je dat privatisering wilt noemen, zeg ik u: we zíj́n al een privaat systeem, alleen is het een monopolistisch systeem in handen van de koepels. Schaf die tussenstructuur af en je bespaart vanzelf omdat er dan geen dubbel werk meer wordt verricht. Ik vind trouwens ook dat we de bouw van sociale woningen moeten afschaffen.

U beseft dat er 200.000 mensen op de wachtlijst staan voor een sociale woning?

Vande Reyde: Laat het regelen door de markt. De overheid kan perfect normen opleggen over welk deel van nieuwbouw voorbehouden moet zijn voor economisch zwakkeren. Door te weinig sociale woningen te bouwen, benadeelt ze mensen op de private huurmarkt. Als reactie deelt ze daarop huurpremies uit. Daarop komen de eigenaars in de verdrukking. Als reactie daarop kunnen mensen goedkoop lenen via het Vlaams Woningfonds. De overheid creëert haar eigen problemen

Toont het buitenland niet dat privatiseren van essentiële diensten grote risico’s inhoudt?

Vande Reyde: (uitdagend) Geef me eens een voorbeeld.

Geen Vlaming denkt er toch aan om ons zorgsysteem in te ruilen voor het Amerikaanse systeem waar een gebroken been duizenden euro’s kost?

Vande Reyde: Daar wordt altijd een karikatuur van gemaakt. Wij vinden ons systeem altijd zo wow, maar de kwaliteit gaat snel achteruit. Door de verzuiling spenderen we te veel geld aan inefficiëntie. Zwitserland geeft veel minder geld uit aan de zorg en garandeert toch een topkwaliteit.

Omdat burgers veel meer uit eigen zak bijleggen.

Vande Reyde: Maar wij betalen óók, alleen doen we dat via onze belastingen. Uiteraard kunnen we over een vorm van solidariteit spreken. Maar een private zorgverzekering is niet het einde van de gezondheidszorg, stop met die onzin te verspreiden.

Waar zou u nog besparen?

Vande Reyde: Vlaanderen strooit te kwistig met subsidies. Vervang alle bedrijfssubsidies door een algemene lastenverlaging. Diependaele zegt dat hij dat niet kan, maar dat klopt niet. De waarheid is dat hij die fiscale autonomie niet wil omdat de N-VA dol is op subsidies. Dat is de Maddens-doctrine.

Dat is een stelling van Leuvens politoloog Bart Maddens dat Vlaanderen geduldig kan wachten totdat de Franstaligen omwille van geldnood zelf om een staatshervorming vragen.

Vande Reyde: Precies. Alles wat Vlaanderen niet uitgeeft, is een toegift aan het federale België. Via de bijzondere financieringswet geeft België zo’n 45 miljard euro aan het Vlaamse niveau. Vlaanderen wil dat geld allemaal uitgeven, want anders gaat het naar het totale saldo van België. Door geld te blijven uitgeven, komt er een punt waarop het federale niveau zo lamlendig wordt, dat een staatshervorming de enige optie wordt. De N-VA kan Vlaams niet saneren omdat dat botst met haar communautaire visie.

De afgelopen maanden investeerde de Vlaamse overheid zowel in netbeheerder Fluvius (1,56 miljard euro) als in Brussels Airport (2,77 miljard). Tweemaal was u razend. Is het in deze tijden dan niet verantwoord om te investeren in kritieke infrastructuur?

Vande Reyde: Onzin. Wat de luchthaven betreft: dat gaat puur over de commerciële uitbating. Het is quatsch om te stellen dat de winkels en de vertrekhal belangrijk zijn in tijden van Russische militaire dreiging. En Fluvius? Dat is een pure bail-out van een bedrijf dat wordt leeggezogen door de lokale besturen die dividenden blijven opeisen. De regering wil zogezegd voorkomen dat Fluvius in Chinese handen komt, maar er zijn geen aanwijzingen dat zoiets op til stond.

Volgens minister van Begroting Ben Weyts (N-VA) ‘vermijdt de investering een negatieve impact op de begroting’.

Vande Reyde: Ben Weyts is de ‘Comical Ali’ van de Vlaamse regering. Door meer schuld aan te gaan betaal je sowieso meer rente op die schuld. Meer schuld aangaan is plots perfect oké voor Weyts. Nu ik erover nadenk: hij begint steeds meer op econoom Paul De Grauwe te lijken.

Het is duidelijk waarom de ultraliberale en excentrieke Argentijnse president Javier Milei uw grote held is.

Vande Reyde: Als u hem mijn held wilt noemen, dan mag dat. Argentinië is de laatste 20 jaar driemaal bankroet gegaan. Mensen hebben hun spaargeld meermaals gedecimeerd zien worden. In extreem korte tijd heeft Milei de inflatie onder controle gebracht en Argentinië is een economisch wonder. Oké, de armoedecijfers stijgen, maar dat komt doordat hij de armoedestatistieken transparanter heeft gemaakt.

Op sociale media kopieerde u zijn filmpje waarbij u onder een luid ‘afuera’ (best vertaald als ‘weg ermee’) tal van overheidsdepartementen in de prullenbak gooit. Naast de NMBS en het Departement Cultuur bijvoorbeeld ook de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ).

Vande Reyde: Zelfs Theo Francken (N-VA) bekritiseerde me ervoor. Een instroom van 40.000 mensen per jaar uit landen als Afghanistan, Syrië, Palestina en Turkije is onhoudbaar. Ik wil een migratiesysteem waar mensen in hun regio van herkomst worden opgevangen en dan hebben we geen DVZ meer nodig.

Als voorzitter van Jong VLD schreef u in 2016 nog een opiniestuk onder de titel ‘Diep vanbinnen zijn we allemaal voor open grenzen’. Draait u mee met de wind?

Vande Reyde: Op basis van een opiniestuk van negen jaar geleden? Komaan. Dat stuk schreef ik vanuit een utopisch systeem waarbij alleen mensen naar hier komen die mee willen bouwen aan onze samenleving. Vandaag komen er te veel mensen die niet bijdragen en meteen een leefloon krijgen.

Waarom zou uw project Durf slagen?

Vande Reyde: Omdat wij niet gericht zijn op de volgende verkiezingen. Tegelijk zijn we meer dan een denktank. Via mijn zetel kunnen we in het Vlaams Parlement ons zegje hebben. We willen lezingen houden, evenementen organiseren, communiceren via sociale media: alles om het beleid in de juiste richting te bewegen.

Met Nicolas Saverys, Ivan Sabbe en Jan Toye heeft u enkele rijke Vlamingen rond u verzameld. Hoeveel bedraagt uw startkapitaal?

Vande Reyde: Daar gaan we binnenkort over communiceren. Alleszins hebben we nu kapitaal om de komende jaar te groeien. Nogal wat mensen doen meewarig over ons. Ik verwijs opnieuw naar de PVDA: tussen 2000 en 2019 hadden zij geen enkele Vlaamse parlementaire vertegenwoordiger. En kijk welke invloed die partij heeft gehad op de verlinksing van de samenleving.

U begint aan een kamikazeopdracht. Els Ampe, Hendrik Bogaert, Hendrik Vuye en Veerle Wouters: allen faalden ze met een nieuw rechts project. Moeten we concluderen dat er rechts van de N-VA gewoon geen ruimte is, op het Vlaams Belang na?

Vande Reyde: Het omgekeerde is waar, rechts van de N-VA gaapt een gigantisch gat. In Vlaanderen zit die partij al decennia in de regering en nu is er een tekort van 4 miljard euro. Ook federaal is het hopeloos. Er zijn veel kiezers die voelen dat de overheid hen op elke mogelijke manier kloot: van belemmeringen voor de bouw van een huis tot het starten van een eigen zaak.

Leest u nu niet het programma van de Open VLD voor?

Vande Reyde: (droog) Dat blijkt alvast niet uit hun voorstellen die ze neerleggen in het Vlaams Parlement. De partij wil meer geld uitgeven aan onderwijs, en foetert wanneer minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) de terechte beslissing neemt om te besparen op opleidingscheques of excessen in het volwassenenonderwijs. Alsof het een schande is dat mensen meer moeten betalen voor hun cursus Italiaans. De eerste daad van Frédéric De Gucht (de gedoodverfde nieuwe voorzitter, nvdr) was om via Brussel protest aan te tekenen tegen de beperking van de werkloosheid in de tijd. Hij vreesde dat de Brusselse OCMW’s in de problemen zouden komen door de toevloed van leefloners. Dan hebben we het dus óók over het OCMW van Anderlecht, waar leeflonen worden uitgedeeld alsof het Kinder Surprises zijn.

Nicolas Saverys outte zich in Knack als fan van Georges-Louis Bouchez. Effent u het pad voor de komst van de MR naar Vlaanderen?

Vande Reyde: Uiteraard spreken we met mensen binnen de MR, maar er is geen link. Het DNA van Bouchez lijkt op dat van ons, want hij stelt in Wallonië fundamentele zaken in vraag. Het zou fantastisch zijn als hij met zijn MR naar Vlaanderen komt. Zolang de tanker maar keert richting staatsvermindering.

Hoe staat u tegenover het Vlaams Belang? Het valt op hoeveel applaus u krijgt van die fractie bij uw tussenkomsten in het Vlaams Parlement.

Vande Reyde: Alsof ik kan bepalen wie er voor mij applaudisseert. Ik krijg ook applaus van andere partijen, zelfs van Groen. Kijk, voor mij is het Vlaams Belang een sociaaleconomisch linkse partij. Maar niet alles wat ze zeggen is dom. Ik stem niet tegen al hun voorstellen. Dat geldt evengoed voor de PVDA. Toen zij ontdekten dat ministers maandelijks nog ruim 1000 euro krijgen voor ‘huishoudkosten’, stemde ik mee om dat af te schaffen. Voor mij tellen voorstellen, niet partijen. De particratie is niet alleen een ramp voor parlementaire onafhankelijkheid, maar houdt ook een vette overheid in stand.