Na een lange, stille zomer spreken steeds meer N-VA’ers zich uit over Gaza. Maar klinkt de partij ook unisono?
‘Ik heb zin in vakantie.’ Gevraagd naar zijn mening over sancties tegen Israël reageerde Theo Francken bits. Het was eind juli, het politiek reces was eigenlijk al begonnen. Omdat de minister van Defensie ‘geen zin had in relletjes’, zweeg hij.
Nochtans was al het een en ander beginnen te schuiven binnen de N-VA. Achter de schermen zou de partij openstaan voor de (gedeeltelijke) opschorting van de Europese vrijhandel met Israël als gevolg van de oorlogsmisdaden die het land begaat in Gaza. Binnen de N-VA werd gewezen naar de MR als de oorzaak van het uitblijven van sancties. De MR zei dan weer dat de N-VA helemaal op haar lijn stond.
Ondertussen breidde de discussie over Gaza zich uit. De focus verschoof van sancties tegen het regime van Benjamin Netanyahu en de extremisten in zijn regering naar de erkenning van Palestina.
In mei kreeg de Arizona-meerderheid na moeizaam overleg de neuzen in dezelfde richting via een Gaza-resolutie. Diezelfde maand uitte premier Bart De Wever al zijn optimisme over het plan van Emmanuel Macron. De Franse president deed toen zijn initiatief over een wederzijdse erkenning tussen Palestina en Israël uit de doeken. In de Gaza-resolutie werd overeengekomen dat België zich zou aansluiten ‘bij het diplomatieke initiatief van Frankrijk’.
Zuhal Demir verwijst naar haar Koerdische roots in de discussie over de erkenning van Palestina: ‘Ik vind het bestaansrecht van een volk essentieel.’
‘Twee vermoorde kleuterklassen per dag’
Op 21 juli kwam er een statement van Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) op sociale media: ‘Twee vermoorde kleuterklassen per dag zijn geen oplossing.’ Diezelfde dag verraste koning Filip door de toestand in Gaza een ‘schande voor de mensheid’ te noemen. Die toespraak was evenwel goedgekeurd door De Wever – de koning moet gedekt zijn door de regering.
Sindsdien is het wat stil geworden rond de Belgische houding tegenover de plannen van Macron. Eind juli ondertekenden veertien landen de zogenaamde New York Call van Macron, die wordt gesteund door landen als Canada, Australië en Portugal. Onze regering stuurde haar kat. ‘Welke voorwaarde uit onze Kamerresolutie is dan nog niet vervuld om tot erkenning over te gaan?’ vroeg CD&V-Kamerlid Els Van Hoof op de spoedcommissie Buitenlandse Zaken van 14 augustus.
Voor die commissie tekende alleen minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés) present. De Wever bleef afwezig. Het ging zelfs zover dat Prévot zijn persoonlijke mening uitte. Dat is ongezien, want in feite kan een minister enkel als minister praten. Maar aangezien De Wever geen elektronische ministerraad had bijeengeroepen – een verzoek van onder meer Sammy Mahdi (CD&V) en Conner Rousseau (Vooruit) – kón Prévot niet uit naam van de regering spreken.
Zal de N-VA Palestina erkennen?
Dat betekent niet dat Prévot niets inhoudelijks te zeggen had. Hij kondigde er aan dat hij zijn administratie zal ‘mobiliseren’ om ‘ervoor te zorgen dat de weg naar de erkenning van Palestina in de komende weken wordt vrijgemaakt’. Want ‘als België in september geen vooruitgang boekt in de richting van de erkenning van Palestina, valt er binnenkort niets meer te erkennen’.
N-VA-Kamerlid Kathleen Depoorter benadrukte dat erkenning geen taboe was. ‘Die is mogelijk wanneer aan een aantal voorwaarden voldaan is, met name dat gijzelaars vrijgelaten worden, Hamas ontmanteld wordt, Israël erkend wordt en er territoriale grenzen afgesproken zijn.’ De N-VA en de MR zien heil in de zogenaamde New York Declaration, die de erkenning van Palestina voorwaardelijker maakt dan de New York Call. Beide teksten circuleren in de aanloop van de algemene vergadering van de Verenigde Naties eind september.
‘Een symbolische erkenning zal het probleem in de regio niet oplossen’, zegt Depoorter tegen Knack. ‘Er zijn al 147 landen die Palestina hebben erkend. Dat heeft geen vrede gebracht.’ Al sluit Depoorter niet uit dat ons land alsnog de ‘Call’ ondertekent. ‘Dat is aan de kern (de vergadering van de belangrijkste ministers, nvdr).’ Volgende week woensdag komt het kernkabinet samen over de ‘geopolitieke toestand’.
Te midden van de honger in Gaza, die sinds vrijdag 22 augustus door de Verenigde Naties officieel als hongersnood wordt erkend, kwam er ook kritiek op de kritiek op Israël. ‘Heeft onze regering ooit overwogen om sancties tegen Qatar in te stellen voor hun diplomatieke, logistieke en vooral financiële steun aan terreurbeweging Hamas?’ vroeg N-VA-Kamerlid Michael Freilich zich af op sociale media. Begin augustus deelde Freilich een filmpje van naar verluidt Gazaanse kinderen die zich piekfijn uitdossen om naar een privéschool te vertrekken. ‘Ook dit is Gaza zomer ’25. Smartphones, elektriciteit, geen ondervoeding en zelfs scholen die open zijn.’
‘Anas’ of ‘Hamas’?
Ook Francken bleef een zomer lang boodschappen van pro-Israëlische kanalen retweeten. Tegelijkertijd klopte de defensieminister zich op de borst over de luchtdroppings boven Gaza. ‘Sommigen praten, wij DOEN’, schreef Francken op Facebook. Premier De Wever communiceerde eveneens trots. ‘De afgelopen weken is dankzij ons leger 190 ton aan voeding, water en medicijnen gedropt in de Gazastrook. Van alle landen ter wereld leverde enkel de Verenigde Arabische Emiraten meer humanitaire hulp.’
Maar zelfs binnen de Arizona-meerderheid worden de droppings op de korrel genomen. ‘Deze schijnoplossingen zijn gevaarlijk en duur’, aldus CD&V’ster Van Hoof in het parlement. ‘Er is meer nodig. De Belg wil duidelijk niet medeplichtig zijn aan genocide.’
Een nieuw moment van opschudding volgde afgelopen dinsdag in het Vlaams Parlement. Want ook daar kwam de commissie Buitenlands Beleid in spoed bijeen. En ook daar weigerde de regeringsleider, minister-president Matthias Diependaele (N-VA), zijn regering bijeen te roepen.
Het verzoek van coalitiepartners Vooruit en CD&V om bijvoorbeeld in te grijpen op de activiteiten van het kantoor van Flanders Investment & Trade (FIT) in Tel Aviv sloeg Diependaele in de wind.
Toen N-VA-parlementslid Karolien Grosemans tijdens de vergadering de naam van de door Israël gedode journalist Anas Al-Sharif verstond als ‘Hamas’, leidde dat tot een relletje met Groen-parlementslid Nadia Naji. Dat N-VA’ers zo’n uitschuiver konden begaan, aldus Naji, kan enkel mogelijk zijn door hun desinteresse in het conflict.
Al probeerde Diependaele wel een persoonlijke toets te geven aan het debat. Hij bracht gesprekken met zijn kinderen ter sprake over ‘wie de grootste smeerlap is’. Is dat de partij die kinderen doodt – Israël – of kinderen als levend schild gebruikt – Hamas? Diependaele: ‘Ik weet het niet. Ik kies voor de onschuldige slachtoffers.’
Inreisverbod voor extremistische ministers
De bewogen zitting haalde het interne overleg van de N-VA. De Vlaams-nationalisten voelen dat het thema hen met steeds meer problemen opzadelt. De communicatie erover zou tot een minimum beperkt worden, zo werd afgesproken.
Bij Trends Talk spreekt Zuhal Demir zich vrijdag weliswaar uit over het thema. Maar zij blijft dicht bij haar socialemediapost van juli. ‘20.000 kinderen vermoorden heeft niets te maken met het recht op verdediging’, zegt ze. Demir verwijst ook naar haar Koerdische roots in de discussie over de erkenning van Palestina. ‘Ik vind het bestaansrecht van een volk essentieel.’
Uitspraken over Francken, en over het feit dat er überhaupt verschillende kampen binnen de N-VA bestaan, vermijdt ze wijselijk.
Demir wijst op de contacten tussen De Wever en Macron. Ook zegt ze dat het inreisverbod tegen de extremistische ministers Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir al een feit is. ‘Ons partijstandpunt is heel duidelijk’, aldus Demir.
De vraag is of dat ook voor de buitenwereld zo aanvoelt. Er is een merkbaar verschil qua toon tussen iemand als Francken en voorzitter Valerie Van Peel, die de ‘zachte kant’ van de partij moet belichamen. ‘De N-VA is helemaal niet verdeeld over Gaza’, zei kopstuk Axel Ronse op de radio. Maar bij een groeiend aantal critici zoals Geert Bourgeois en Jan Peumans voegde zich vrijdag ook ex-fractieleider Wilfried Vandaele. ‘Als nationalistische partij moet de N-VA harder zijn voor wat Israël doet. Heel velen binnen mijn partij willen dat we meer doen voor Gaza. De onderbuik van de N-VA bestaat deels nog altijd uit de volksnationalisten van de Volksunie die willen dat wij ons hier duidelijk over uitspreken.’
Dat partijvoorzitters Mahdi en Rousseau van de Gaza-kwestie een regeringszaak maakten, bemoeilijkt de zaak voor De Wever. De N-VA’er moet niet alleen zijn partij bij elkaar houden, maar ook de regering. ‘Als iemand kan bewijzen’, aldus Rousseau eind juli, ‘dat we mensen in Gaza helpen door de regering te laten vallen, dan zal ik dat direct doen.’ De vakantie is stilaan echt wel voorbij.
Lees het grote interview met Zuhal Demir zaterdagochtend op Knack.be en woensdag in het magazine.
