Duizenden langdurig werklozen verliezen vanaf 1 januari 2026 hun uitkering. Verwacht wordt dat de OCMW’s daardoor overstelpt zullen worden met aanvragen voor een leefloon. Volgens de vakbonden kan die stormloop leiden tot forse vertragingen, waardoor mensen tot twee maanden zonder inkomen zouden vallen. ‘Die vrees is absoluut terecht’, zegt Marjolijn De Wilde, armoede-expert en consultant voor verschillende OCMW’s.
Door de beperking van de werkloosheid in de tijd verliezen begin volgend jaar enkele tienduizenden langdurig werklozen hun uitkering. Hoeveel het er precies zullen zijn is giswerk, maar de maatregel zal ongetwijfeld leiden tot een fors verhoogde werkdruk bij de OCMW’s.
Hoeveel langdurig werklozen verliezen hun uitkering? Niemand die het exact weet
Vooral de OCMW’s in grotere steden verwachten dat het stopzetten van de werkloosheidsuitkeringen een stortvloed aan aanvragen voor een leefloon zal veroorzaken.
Het ACV en zijn Waalse tegenhanger CSC vrezen dat de verhoogde werkdruk ertoe zal leiden dat werklozen tot twee maanden zullen moeten wachten voor ze hun eerste leefloon uitgekeerd krijgen. Marjolijn De Wilde, armoede-expert verbonden aan de VUB, noemt dat een realistische inschatting.
‘Die wachttijd zorgt nu soms al voor problemen’, vertelt De Wilde. ‘Wij hebben in 2022 voor 12 centrumsteden onderzocht hoelang de OCMW’s erover doen voor ze tot een beslissing komen. Gemiddeld lagen er 32 dagen tussen de aanvraag en de beslissing. Daarbij komt nog de tijd die ligt tussen die beslissing en de uiteindelijke uitbetaling. Gezien de te verwachten hogere werkdruk bij de OCMW’s is het dus zeker niet denkbeeldig dat sommige mensen tot twee maanden op hun leefloon zullen moeten wachten. Voor die mensen, die het uiteraard al niet breed hebben, is dat natuurlijk een ramp. Je kunt alleen maar hopen dat die mensen een beetje spaargeld hebben, of familie en vrienden bij wie ze tijdelijk wat geld kunnen lenen.’
Minister van Werk David Clarinval (MR) trekt 400 miljoen extra uit om die verhoogde werkdruk op de OCMW’s op te vangen.
Marjolijn De Wilde: Daar ben ik niet tegen, maar het zal niet volstaan. De vraag is vooral: waar gaan ze de extra medewerkers halen om die verhoogde druk op te vangen? Om een idee te geven: als we ervan uitgaan dat straks een derde van de meer dan 120.000 langdurig werklozen in ons land een leefloon aanvraagt, hebben we 460 nieuwe maatschappelijk werkers nodig om die aanvragen te verwerken. Waar gaan we die halen? Nu al staan in bijna alle grotere OCMW’s vacatures open die ze niet ingevuld krijgen.
‘Nu al staan in bijna alle grotere OCMW’s vacatures open die ze niet ingevuld krijgen.’
Het ACV pleit ervoor om de langdurig werklozen in kwestie alvast een voorlopig leefloon uit te keren, in afwachting van een definitieve uitspraak.
De Wilde: Er zal in elk geval iets moeten gebeuren. Ik begeleid op dit ogenblik zelf een aantal OCMW’s bij het implementeren van een vereenvoudigde beslissingsprocedure. Die komt erop neer dat ze op basis van administratieve data waarover ze al beschikken tot een beslissing kunnen komen. Voor een aantal OCMW’s kan dat een deel van de oplossing zijn.
Vlaams minister van Werk Zuhal Demir (N-VA) liet in Het Nieuwsblad optekenen dat alle mensen die op 1 januari hun werkloosheidsuitkering verliezen nog deze maand een persoonlijk voorstel van de VDAB zullen krijgen. Er zijn in Vlaanderen duizenden openstaande vacatures, aldus haar kabinet, ‘waarvan 1 op 3 een job voor laagopgeleiden is.’
De Wilde: De toegenomen druk en dreiging zal ongetwijfeld een aantal langdurig werklozen ertoe aanzetten om aan de slag te gaan. Maar of die voorstellen van de VDAB echt veel effect zullen hebben? Ik vrees ervoor.
Wim Van Lancker over de beperking van de werkloosheid in de tijd: ‘Vlaanderen is niet klaar om die mensen te activeren’
We mogen ervan uitgaan dat de VDAB de afgelopen jaren al veel moeite heeft gedaan om deze mensen aan het werk te helpen. Bij een klein aantal mensen zal dat soort druk werken, maar het overgrote deel van de langdurig werklozen heeft vooral meer intensieve ondersteuning nodig in de zoektocht naar werk.