‘Kan minister Diependaele (N-VA) ook iets doen voor de daklozen?’

Het moet evolutionaire voordelen opleveren, en het is zelfs niet moeilijk te gokken welke. Toen vorige week bekend raakte dat het aantal daklozen in Gent flink de hoogte is ingeschoten, dan was daar niet veel aandacht voor. In heel Vlaanderen waren er vorig jaar maar liefst 20.000 mensen dak- of thuisloos, maar dat kon de gemoederen niet beroeren. Onder die 20.000 dak- en thuislozen zijn er in Vlaanderen bijna 6000 kinderen, en ook daar was niet veel stennis over. We zijn goed opgeleid in het wegkijken van ellende, zelfs de ellende van mensen in de eigen buurt.

Dat wegkijken is niet zo raar. De kans dat iemand van de brede Vlaamse middenklasse plots dakloos wordt, is daadwerkelijk niet groot. En medeleven, daar moet wel een rem op staan. Je kunt niet heel de tijd zitten treuren om de misère van een ander, anders kom je zelf niet meer vooruit. Maar de feiten zijn hardnekkig. Voor de vierde keer op rij organiseerde de Leuvense universiteit een dak- en thuislozentelling, en de resultaten zijn hard en helder. Zo’n telling is noodzakelijk, want zonder cijfers geloven we niets meer, en zeker niet over daklozen. Zelfs niet als het drama zich geregeld voor je ogen afspeelt, naast de ingang van een winkelcentrum, met een kapotgeregend kartonnen bekertje, en een stem die je liever niet hoort.

In Gent, waar voor het eerst een tweede keer werd gemeten, is er een forste toename: van 2000 dak- en thuislozen vier jaar geleden naar 2500 vorig jaar. Bij de kinderen is het nog erger: het aantal dak- en thuisloze kinderen nam in Gent vorig jaar met de helft toe. In Antwerpen, waar voor het eerst onderzoek werd gedaan, verontrusten de absolute cijfers: 3500 mensen hebben er geen eigen leefplek. Op de Meir protesteerde vorige week Woonzaak – een initiatief van 45 verenigingen die zich inzetten voor een beter woonbeleid – met een canapé op straat, in nog maar eens een poging om een beeld te vinden voor wat we liever buiten beeld houden. Een sofa, omdat een thuis meer is dan een dak boven je hoofd. ‘Sofaslapers’ zijn de zogenaamde onzichtbare daklozen. Ze slapen tijdelijk bij iemand anders op de bank, maar daarmee zijn ze nog niet oké.

20.000 man, ‘dat is het voetbalstadion van AA Gent’ schreef Wouter Torfs vorige week in zijn opiniestuk voor Knack. Torfs is vooral bekend van de schoenen maar steeds vaker ook van zijn inzet voor de daklozen, en hij doet zijn best om de media te halen met zijn strijd. Vandaar AA Gent. Want we willen wel cijfers, omdat het anders maar een indruk is: ‘anekdotisch’ noemen we iets dat echt bestaat maar dat we niet ernstig nemen. En als we de cijfers eenmaal hebben, moeten we ze weer concreet maken om er iets bij te voelen. Die ambitie hebben we wel, aldus Torfs, want het recht op een geschikte woning hebben we in de grondwet opgenomen. Bescherming tegen thuisloosheid staat in het VN-Kinderrechtenverdrag. Dat hebben we ook getekend. En in de Verklaring van Lissabon hebben we ons zelfs verbonden tot het uitroeien van dakloosheid tegen 2030. In februari hebben we dat engagement nog eens bevestigd.

‘Stel het uzelf eens voor’, schrijft Torfs, ‘wat zou u doen als u plots op straat belandt? Hoe groot is uw netwerk en uw zelfredzaamheid?’ Hij heeft het over het ‘traumatische’ verlies van een eigen woning, maar vooral over alle ellende die daaruit voortvloeit: stress, onzekerheid, schaamte en uiteindelijk de voortdurende strijd om gewoon te overleven. Ja, wij Vlamingen leven in een van de rijkste regio’s ter wereld. En ja, we behoren gemiddeld tot de gelukkigste mensen op aarde. Maar we staan ook op de derde plaats in Europa als het om uithuiszettingen gaat – in 2022 ging het om bijna tweeduizend huurders.

‘Liefde is het extreem moeilijke besef dat iets anders dan jezelf echt is’, schreef de Britse filosofe Iris Murdoch ooit. Om de thuislozen een hand te reiken, is liefde niet eens nodig. Een beetje solidariteit is genoeg. Het is mooi dat Matthias Diependaele (N-VA) vorige week met successen kon uitpakken in de strijd tegen fraude met sociale woningen. Kan onze minister van Wonen nu ook iets doen voor de daklozen?