Het nieuwe taalplan voor het onderwijs wordt zowel opgehemeld als afgekraakt. Heeft het kans op slagen? Alleen als onderwijsminister Zuhal Demir de lessen die we uit het M-decreet hebben geleerd ter harte neemt.
Sinds Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) begin deze week haar grote taalplan bekendmaakte, struikelen onderwijsexperts over elkaar heen om de maatregelen te verdedigen of juist af te kraken. Leerkrachten hoor je amper, want die zijn op reis. Toch heb ik me de voorbije dagen niet kunnen inhouden om sommigen van hen lastig te vallen op hun vakantiebestemming. De meesten die ik sprak, zijn in de eerste plaats blij dat er eindelijk een taalplan ís. Dat geldt vooral voor leerkrachten uit het kleuteronderwijs en de eerste jaren van de lagere school, want die hebben soms klassen waar Nederlandstalige leerlingen de uitzondering zijn.
Waar ze vooral mee opgezet zijn, is dat de beoordeling van de taligheid van kleuters en kinderen uit de lagere school voor een groot stuk aan de klassenraad wordt overgelaten. Die zal bijvoorbeeld mogen bepalen welke kleuter remediëring nodig heeft en wanneer een leerling uit een aparte taalheldklas naar het gewone onderwijs mag overstappen.
GEZOCHT: 50 leerkrachten voor de Leraarskamer van Knack 2025-2026
‘We moeten opnieuw leren vertrouwen op onze leerkrachten. Zij weten perfect welk kind wat nodig heeft. Maar dan moeten we hen ook de uren en de middelen geven om dat waar te maken’, staat op de website van de minister te lezen. Niet alleen lijkt dat erop te wijzen dat Demir de lessen die we uit het M-decreet hebben geleerd ter harte neemt, ze geeft daarmee ook het signaal waar directies en leerkrachten nu al maanden op wachten: een blijk van vertrouwen van hun minister.
Het is vooral positief dat er vroeg wordt ingegrepen, want vandaag hebben sommige leerlingen al een aanzienlijke achterstand wanneer ze naar het eerste leerjaar gaan.
Veel leerkrachten vinden het ook positief dat de overheid zo vroeg mogelijk wil ingrijpen, want vandaag hebben sommige leerlingen al een aanzienlijke achterstand opgebouwd tegen de tijd dat ze aan het eerste leerjaar beginnen. In veel gevallen zijn dat kinderen die pas in ons land wonen, een migratieachtergrond hebben of in een kansarm gezin opgroeien.
Om dat probleem aan te pakken, was Demir zelfs bereid om zo’n twaalf miljoen euro van het budget voor haar taalplan toe te vertrouwen aan Vlaams minister van Welzijn Caroline Gennez (Vooruit), die bevoegd is voor kinderopvang. Bedoeling is dat peuters al in de crèche de eerste Nederlandse woorden aangeleerd krijgen.
Alleen zullen juist degenen die daar het meest behoefte aan hebben wellicht minder worden bereikt. Zowel kinderen van wie de ouders niet de Belgische nationaliteit hebben als kansarme peuters gaan immers minder vaak naar de kinderopvang. Om het taalplan kans op slagen te geven, is het dus niet alleen cruciaal dat er genoeg mensen en middelen voor worden uitgetrokken, maar ook dat de meest taalarme kinderen terechtkomen op plekken waar ze al vroeg Nederlands kunnen leren.
Hoewel veel leerkrachten het allesbehalve een fijn idee vinden dat leerlingen met een grote taalachterstand in aparte, regionaal georganiseerde klassen zullen worden gezet, zien sommigen toch niet meteen een andere oplossing. ‘Afgelopen schooljaar had ik 21 kinderen in de klas van wie er 7 een grote taalachterstand hadden’, vertelde een leerkracht die lesgeeft in een stadswijk waar veel kansarme gezinnen wonen. ‘Tegen de kerstvakantie liep ik al meer dan een maand achter met de leerstof.’
Toch is ze geen vragende partij om al die taalarme leerlingen in een aparte klas onder te brengen. ‘Dat lijkt me wel een oplossing voor kinderen die net in ons land zijn aangekomen en echt geen woord Nederlands spreken, want daar ben ik als leerkracht lager onderwijs totaal niet voor opgeleid’, vindt ze. ‘Iets anders is het als leerlingen me al behoorlijk goed verstaan maar zich nog niet goed kunnen uitdrukken. Dan heb ik tenminste een aanknopingspunt.’
Misschien moeten we dat plan van Zuhal Demir dus maar een kans geven. Op voorwaarde tenminste dat ze bereid is om te luisteren naar leerkrachten en directies die op valkuilen wijzen of bijsturingen suggereren. Uiteindelijk zijn zij het – en niemand anders – die haar grootse plannen tot een goed einde zullen moeten brengen.
Wat staat in het taalplan voor het Vlaamse onderwijs?
Instapklassen voor peuters
Voor peuters worden tijdens de schoolvakanties instapklassen Nederlands georganiseerd. Daar kunnen ze al een basiswoordenschat meekrijgen voor ze aan hun schooltraject beginnen. Ook ouders mogen aansluiten.
Intensieve begeleiding voor kleuters
Vanaf de eerste kleuterklas krijgen kinderen met taalachterstand wekelijks drie uur extra taalondersteuning in kleine groepjes. De kleuterleerkracht of klassenraad beslist wie daar behoefte aan heeft. De taalondersteuning kan ook verplicht worden om toegelaten te worden tot het volgende leerjaar.
Taalheldklassen in het lager onderwijs
Kinderen met een kleine taalachterstand kunnen in kleine groepjes tot drie uur remediëring per week krijgen. Scholen kiezen zelf of dat al dan niet binnen de gewone lesuren gebeurt. Voor kinderen met een grote taalachterstand worden vanaf schooljaar 2026-2027 zogenaamde taalheldklassen ingevoerd. Dat zijn aparte klassen waar de focus helemaal op kennis van het Nederlands ligt. Het is de bedoeling dat kinderen na gemiddeld zes weken tot een jaar naar het reguliere onderwijs kunnen doorstromen. De klassenraad mag daarover beslissen.
Taaltrajecten in het secundair onderwijs
Ook in het secundair onderwijs kan de klassenraad leerlingen met een kleinere taalachterstand drie uur extra Nederlands per week opleggen. Daarnaast worden de OKAN-klassen hervormd tot volwaardige taalklassen met een zogenaamd kennisrijk curriculum. De bedoeling is dat anderstalige nieuwkomers vlotter naar het reguliere onderwijs kunnen doorstromen.