Hoe helpt u uw zoon of dochter om zich goed te voelen op school? ‘Niet door elk probleem op te lossen, wel door ruimte te geven’, zegt Ilse De Block van de Opvoedingslijn. ‘Zelfvertrouwen en weerbaarheid groeien pas als kinderen zelf hun weg mogen zoeken.’
Leerkrachten merken het elk jaar weer. Nogal wat leerlingen komen op 1 september vol goede moed aan de start, maar dreigen al na een paar maanden onder de druk te bezwijken. Er wordt dan ook veel van hen verwacht, zowel op school als thuis. Goedbedoelende ouders, die bij het minste probleem toesnellen om hun kind te helpen, beseffen vaak niet dat ze het nóg meer stress geven. Hoe moet het dan wel? Acht tips om uw zoon of dochter vlot door het nieuwe schooljaar te loodsen.
1. Zorg voor een voorspelbare structuur
Aangezien scholen vaste uren hebben, is het meestal een goed idee om ook de structuur thuis, van eetmomenten en bedtijd tot huiswerk maken en spelen, daar wat op af te stemmen. Al is niet elke scholier hetzelfde. ‘Er zijn kinderen die je ’s ochtends beter vroeg wakker maakt omdat ze tijd nodig hebben om tot zichzelf te komen en het moeilijk vinden om zich snel aan te kleden en dan nog gauw te eten’, zegt Ilse De Block, directeur van de Opvoedingslijn. ‘Anderen, daarentegen, zitten meteen vol energie en kunnen dus wel wat langer blijven liggen.’
‘In elk geval bestaat er geen ideale dagindeling die je zomaar kunt overnemen. Het is heel belangrijk om na te gaan wat werkt binnen je eigen gezin. Ik begrijp, bijvoorbeeld, dat ouders graag elke avond samen met hun kroost eten. Maar als dat betekent dat jonge kinderen pas om halfacht aan tafel kunnen, is het misschien beter om hen al vroeger te eten te geven. Dan kunnen ze op tijd aan hun avondritueel beginnen en kun jij daarna in alle rust samen met je partner eten.’
2. Luister naar uw kind (zonder zijn problemen te willen oplossen)
Scholieren komen vaak thuis met klachten en al dan niet opgeklopte verhalen over klasruzies, incapabele leerkrachten en onredelijke straffen. De belangrijkste taak van een ouder is dan om rustig te luisteren. Ook al is de drang vaak groot om het relaas van je kind meteen te onderbreken en het op zijn eigen fouten te wijzen. Of om naar school te bellen, want veel ouders hebben de reflex om elke probleem dat hun kind ondervindt meteen te willen oplossen.
Scholieren zitten daar vaak niet op te wachten en willen in de eerste plaats gehoord worden. ‘Als ouders willen we dat onze kinderen weerbaar worden en zelfvertrouwen krijgen, maar toch hebben we de neiging om elk probleem van hen over te nemen en dat heeft natuurlijk het omgekeerde effect’, zegt De Block. ‘Laat kinderen dus eerst hun verhaal vertellen, en stel af en toe een vraag als je verduidelijking wil. In veel gevallen komen ze uiteindelijk zelf wel tot een oplossing.’
3. Waak er als ouder over dat uw zoon of dochter genoeg slaapt
De leerkrachten uit de Leraarskamer van Knack vertellen vaak over leerlingen die met kleine oogjes in de klas zitten, zich moeilijk kunnen concentreren of zelfs met hun hoofd op hun bank zitten te slapen. Dat komt doorgaans doordat ze te laat naar bed zijn gegaan of – al dan niet met medeweten van hun vader en moeder – nog uren op hun telefoon hebben liggen scrollen. ‘Je hoort ouders ook geregeld beweren dat hun kind nu eenmaal niet veel slaap nodig heeft’, zegt De Block. ‘Zelfs als dat klopt, heeft het nog altijd behoefte aan rust. Die krijgt het natuurlijk niet als de hele avond volgestouwd wordt met activiteiten en er daarna ook nog veel tijd aan schermgebruik opgaat. Natuurlijk kun je kinderen niet dwingen om te slapen, maar je kunt ze wel op tijd naar bed sturen en afspreken dat alle schermen beneden blijven. Sommigen zullen hun smartphone dan toch nog mee naar bed smokkelen, maar net omdat hun ouders duidelijke grenzen stellen, leren ze gaandeweg ook zichzelf begrenzen.’
4. Zet Smartschool-meldingen uit
Via het online platform van de school kunnen we de schooldagen van onze kinderen tot in detail volgen. We kunnen erop aflezen dat ze te laat waren voor de wiskundeles of hun turnzak niet bij zich hadden, maar ouders krijgen ook meldingen telkens wanneer er punten van taken of toetsen binnenlopen. Hoewel sommige scholen die berichtenstroom proberen in te dijken, zijn er nog altijd vaders en moeders die resultaten te zien krijgen vóór hun kind daar zelf van op de hoogte is. Tegen de tijd dat het thuiskomt, hebben zij hun mening al lang gevormd. ‘Op die manier hebben leerlingen de ruimte niet meer om verantwoordelijkheid op te nemen’, zegt De Block. ‘Je kunt veel leren door te falen en je dan te herpakken, maar die kans krijg je natuurlijk niet als je ouders al je resultaten op de voet kunnen volgen. Die online onderwijsplatformen moeten worden ingezet in het belang van de leerlingen, en dat is in mijn ogen een gedeelde verantwoordelijkheid van de ouders én de school.’
5. Zorg dat er tijd is voor verveling
Natuurlijk willen we allemaal dat onze kinderen alle mogelijke kansen krijgen. Dus brengen we hen met plezier van de voetbaltraining naar de muziekschool of de tekenacademie. Allemaal heel goed voor hun ontwikkeling natuurlijk. Alleen houden veel kinderen of tieners daardoor amper tijd over om op adem te komen en zich te vervelen. ‘Verveling stimuleert de creativiteit, dwingt je bij jezelf te rade te gaan en stimuleert het probleemoplossend vermogen’, zegt De Block.
Doordat ouders de neiging hebben om elk weekend en elke vakantie vol te plannen, kunnen kinderen zich te weinig vervelen.
‘Jammer genoeg wordt het belang ervan erg onderschat. In veel gezinnen staat het hele huis vol met speelgoed waarmee moet worden gespeeld, kinderen hebben een heleboel hobby’s en moeten tussendoor ook nog naar verjaardagsfeestjes. Heel wat ouders hebben ook de neiging om elk weekend en elke vakantie vol te plannen. Nochtans kan het ontzettend goed doen om eens een dag met het hele gezin thuis te blijven zonder dat er iemand langskomt. Desnoods in pyjama.’
6. Gun uw kind de ruimte om (heel even) van de radar te verdwijnen
In tijden van Smartschool en smartphones weten de meeste ouders constant waar hun kroost is – of dat hopen ze toch. Dat voelt natuurlijk veilig, maar altijd bereikbaar zijn, legt een grote druk op veel kinderen. ‘Aan de ene kant willen ouders dat hun kind snel volwassen wordt. Soms hoor je iemand trots zeggen: “Mijn dochter van negen zit al in de puberteit.” Aan de andere kant blijven ze het vaak heel lang controleren’, zegt De Block. ‘Terwijl kinderen pas zelfvertrouwen kunnen ontwikkelen als ze letterlijk en figuurlijk de ruimte krijgen om fouten te maken. Je kunt hen dus beter het signaal geven dat je gelooft dat ze juist zullen reageren als er even iets misloopt. En gebeurt er toch iets wat ze zelf niet kunnen oplossen, dan moet je erop vertrouwen dat ze bij jou zullen aankloppen.’
7. Dwing scholieren niet om hun smartphone naar school mee te nemen
Vanaf dit schooljaar geldt er niet alleen een smartphoneverbod in lagere scholen maar ook in de eerste en tweede graad van het secundair onderwijs. Dat is niet altijd gemakkelijk af te dwingen. In scholen waar telefoons de voorbije jaren al werden geweerd, zagen ze vaak het toiletbezoek toenemen. Leerlingen trokken zich daar tijdens de schooldag terug om hun berichten te checken.
Het helpt natuurlijk niet dat zo veel ouders erop staan dat hun kinderen een smartphone meenemen naar school omdat ze dan onderweg bereikbaar zijn. Onlangs getuigde Greet Nivelle, directeur van de Provinciale Kunsthumaniora Hasselt, in Knack dat er zelfs ouders zijn die hun kinderen tijdens de schooluren berichten sturen of opbellen. ‘Ze willen hun kind iets vertellen, grijpen naar hun telefoon en bellen zonder goed en wel te beseffen dat het in de les zit’, zei ze. ‘Dat zullen ze nu toch echt moeten afleren.’
8. Ga niet naast uw kind zitten als het huiswerk maakt
Er zijn, vooral in het basisonderwijs, leerkrachten die geen huiswerk meer opgeven omdat ze merken dat die opdrachten vaak niet door de leerlingen maar door hun ouders worden gemaakt. In het secundair horen vakleerkrachten dan weer geregeld van tieners dat hun vader of moeder letterlijk naast hen zit wanneer ze een taak maken of voor een toets studeren. ‘Ouders willen dat hun kind op school goed presteert en dus staan ze meteen klaar om te helpen als het ergens problemen mee heeft. Op zich is daar niets mis mee, maar sommigen gaan daarin te ver en nemen het van hun zoon of dochter over’, zegt Ilse De Block. ‘Het is nochtans heel belangrijk dat jongeren zelf de regie in handen kunnen houden. Anders krijgen ze – alweer – niet genoeg ruimte om zelfvertrouwen en weerbaarheid te ontwikkelen.’