Niet alleen het grote publiek vindt vaste benoemingen in het onderwijs niet meer van deze tijd, ook heel wat leerkrachten dromen van een moderner systeem. ‘Sommige collega’s doen amper nog moeite zodra ze hun vaste benoeming te pakken hebben’, klinkt het in De Leraarskamer van Knack.
Driekwart van de Vlamingen vindt dat de vaste benoemingen voor leerkrachten mogen worden afgeschaft. Dat blijkt uit De Stemming, een opinieonderzoek van VRT NWS, RTBF en De Standaard. Tijdens de samenkomsten van De Leraarskamer van Knack bleek de voorbije maanden al dat ook veel leerkrachten er zo over denken. De meerderheid twijfelt over de meerwaarde van het huidige systeem van vaste benoemingen of wil er zelfs van af.
Voorstanders wijzen vooral op de zekerheid en bescherming die zo’n vaste benoeming biedt, want voor een directie is het dan heel moeilijk om je nog te ontslaan. Al heeft dat ook een keerzijde: leerkrachten die er ostentatief de kantjes van aflopen, blijven vaak gewoon op hun post.
Nogal wat leerkrachten geven ook aan dat hun vaste benoeming hen ervan weerhoudt om over te stappen naar een school waar ze misschien beter passen of andere ervaringen kunnen opdoen. Jonge leerkrachten vinden het dan weer frustrerend dat ze – niet zelden door een speling van het lot – soms jarenlang op die benoeming moeten wachten.
Als het systeem van vaste benoemingen zou worden hervormd of afgeschaft, zouden directeurs volgens veel leerkrachten een moderner en efficiënter personeelsbeleid kunnen voeren. Vandaag hebben ze amper de vrijheid om te kiezen wie ze aan hun team willen toevoegen.
Chaimae Attiaoui (leerkracht vijfde leerjaar): Als jonge leerkracht – dit is mijn vijfde schooljaar – wil ik graag meer zekerheid, dus hoop ik op een vaste benoeming. Toen ik in september voor het tweede schooljaar op rij in dezelfde school mijn eigen klas kreeg, dacht ik dat ik bijna aan de beurt was. Tot er een nieuwe leerkracht bij ons startte die de anciënniteit van haar vorige school mocht meenemen. Het gevolg is dat zij nu vóór mij in aanmerking komt voor een vaste benoeming. Heel demotiverend.
Vanessa Ruttens (leerkracht eerste leerjaar): In mijn vorige school heb ik hetzelfde meegemaakt. Ik had er zeven jaar lang keihard gewerkt en mijn eigen klas uitgebouwd. Net toen ik dacht dat ik op het punt stond om vastbenoemd te worden, keerde een vastbenoemde collega terug. Gevolg: ik was mijn plaats kwijt en moest elders opnieuw beginnen. Vier jaar later heb ik die vaste benoeming nog altijd niet.
‘Om je vaste benoeming te verliezen, moet je bijna een moord hebben begaan.’
Yasin Burakcin (leerkracht Engels): Ik ben sinds dit schooljaar vastbenoemd. Daar heb ik niet zo lang op moeten wachten, want ik geef nog maar vijf jaar les. Ik ben vooral blij dat ik voortaan gewoon word doorbetaald tijdens de zomervakantie. Maar het is niet omdat ik nu vastbenoemd ben, dat ik minder in mijn job zal investeren. Jammer genoeg denkt niet iedereen daar zo over. Sommige leerkrachten doen amper nog moeite zodra ze hun vaste benoeming te pakken hebben.
Bo Desmadryl (leerkracht verkoop): We zouden beter beloond worden volgens onze inzet. Nu lopen er in elke school vastbenoemde leerkrachten rond die hun twintig uur lesgeven en zich verder nergens van aantrekken.
Joeri Lagrou (leerkracht wetenschappen): Om je vaste benoeming te verliezen, moet je bijna een moord hebben begaan. Hallucinant. Door dat systeem volstaat het ook niet dat startende leerkrachten verknocht zijn aan hun school en vice versa. Komt er plots een vastbenoemde collega uit ziekteverlof, dan moet de directie soms toch afscheid van hen nemen. Dat is natuurlijk demotiverend.
Tania Byloos (leerkracht godsdienst): Zodra je vastbenoemd bent, is er ook haast geen controle meer. Iedereen laat je dan met rust. Zelf heb ik destijds het geluk gehad om al na twee jaar vastbenoemd te worden als godsdienstleerkracht. Maar stel dat ik op een dag geen godsdienst meer wil of kan geven – in het secundair onderwijs wordt mijn vak nu al bedreigd – en liever klastitularis wil worden, moet ik weer helemaal achteraan aanschuiven.
Van school veranderen
Ellen Clincke (leerkracht lager onderwijs): Door mijn vaste benoeming heb ik lang getwijfeld om naar een andere school over te stappen. Zeker omdat die net werd opgestart. Dat leek een groot risico.
Yves Remue (leerkracht bouw): Je kunt nochtans perfect van school veranderen zonder je vaste benoeming te verliezen. Daar bestaan verlofstelsels voor, zoals een verlof tijdelijke andere opdracht (TAO, nvdr). Dat geeft je de mogelijkheid om het in een andere school te proberen en daarna eventueel naar je oude school – en je vaste benoeming – terug te keren.
Clincke: Ja, maar daar moet je toelating voor krijgen. Mijn directie wilde me die niet geven, wellicht omdat ik in een concurrerende school in dezelfde gemeente zou lesgeven.
Sam De Ridder (leerkracht wiskunde en fysica): En als je terugkeert, is de collega die je al die tijd heeft vervangen zijn plaats kwijt. Stel dat ik in een andere school ga lesgeven om nieuwe ervaringen op te doen, maar na een paar jaar toch besluit dat ik liever op mijn oude school werk. Dat duw ik iemand weg die daar ondertussen al iets heeft opgebouwd. Door dat systeem kan de directie ook geen team samenstellen, want op elk moment kunnen leerkrachten terugkeren om hun plaats op te eisen.
Maaike Bultinck (leerkracht vijfde leerjaar): Na twintig jaar heb ik vorig jaar in september de stap durven te zetten om mijn vertrouwde school, waar ik me niet goed meer voelde, te verlaten. Ik ben nog altijd heel blij dat ik dat heb gedaan, maar binnenkort sta ik wel voor een moeilijke beslissing: geef ik mijn vaste benoeming in mijn oude school op of keer ik uiteindelijk terug? Een leerkracht die van school verandert, geeft nu eenmaal een stuk zekerheid op. Je weet niet hoe je carrière verder zal verlopen en welke invloed dat op je pensioen zal hebben. Ik ben niet tegen het systeem op zich, maar een vaste benoeming zou niet aan een school mogen vasthangen. Je zou gewoon vastbenoemd moeten worden in het Vlaamse onderwijs. Dan hou je die benoeming wanneer je overstapt naar een school die beter bij je past. Daar zou iedereen – leerkrachten, directie en leerlingen – baat bij hebben.
Kevin Weyts (leerkracht huishoudkunde en opvoedkunde): Zelf ben ik naar een andere school overgestapt toen ik net vastbenoemd was. In het huidige systeem geef je dan dus die zekerheid op. Het was veel gemakkelijker geweest als ik mijn job had kunnen opzeggen om dan gewoon een contract te ondertekenen bij een andere werkgever, die me na verloop van tijd ook kan evalueren. Dan zouden directies tenminste een goed personeelsbeleid kunnen opzetten.
‘Een vaste benoeming zou niet aan een school mogen vasthangen. Je zou vastbenoemd moeten worden in het Vlaamse onderwijs.’
Muriel Hombroukx (leerkracht aardrijkskunde): Een vaste benoeming is eigenlijk als levenslang krijgen. Je kunt nog wel een paar jaar naar een andere school overstappen, maar uiteindelijk moet je wel terugkeren om je benoeming niet te verliezen. Toch ben ik blij met mijn levenslange vonnis. Ik zou het niet kwijt willen, want dat zou betekenen dat ik me na al die jaren weer ergens anders moet bewijzen. Zonder vaste benoeming kan een directeur je ook gewoon ontslaan als je hem om de een of andere reden niet aanstaat.
Bescherming tegen de directie
Rafaël Vossen (leerkracht vijfde leerjaar): Het systeem van vaste benoemingen heeft ook voordelen. Anders zou een directeur met wie het niet goed botert je van de ene dag op de andere kunnen ontslaan. Dat besefte ik maar al te goed toen ik een paar jaar geleden zelf overhooplag met de directie van de school waar ik toen werkte.
Miette Plessers (leerkracht lager onderwijs): Veel collega’s zien hun vaste benoeming blijkbaar als een vorm van bescherming tegenover hun leidinggevenden. Daar gaat toch een groot wantrouwen van uit? Ik mag er niet aan denken dat ik zou moeten blijven werken in een school waar de directie me eigenlijk liever kwijt wil.
Sara Bomans (leerkracht waarnemingstekenen): Het systeem van vaste benoemingen wordt altijd weer bekeken vanuit het standpunt van die ene leerkracht die beschermd moet worden. Maar wat met de leerlingen die daar het slachtoffer van worden? Er zijn leerkrachten die veertig jaar lang zo weinig mogelijk doen, slecht lesgeven en hun leerlingen demotiveren. Zij zitten in een gouden kooi en de directie kan hen haast niet ontslaan. Alleen al daarom zou ik liever met vaste arbeidscontracten werken, zoals in de privésector. Dan zouden directies ook zelf hun team kunnen samenstellen en allemaal mensen kunnen kiezen die op dezelfde lijn zitten. Dat zou de onderwijskwaliteit ongetwijfeld ten goede komen.
