Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) roept leerkrachten die (bijna) met pensioen zijn op om bij te springen. Nochtans is de tijd van doekjes voor het bloeden nu wel voorbij.
L. was meer dan veertig jaar lang kleuterjuf in een kleine dorpsschool. Toen ze in juni 2024 met pensioen ging, werd ze verrast door tientallen oud-leerlingen die haar een voor een een witte roos overhandigden. Amper was ze daarvan bekomen of de directeur vroeg haar of ze toch nog wat wilde doorwerken. De leerkracht die haar derde kleuterklas zou overnemen, had op de valreep voor een school in de stad gekozen.
L. wilde haar collega’s niet in de steek laten. Dus bleef ze lesgeven tot er vlak na de herfstvakantie iemand werd aangeworven: een zij-instromer die net aan de lerarenopleiding was begonnen. Alleen kon die haar draai niet vinden en toen haar examenresultaten ook nog eens tegenvielen, besloot ze alweer uit het onderwijs te stappen. Dus belde de directeur in paniek naar L. Na heel wat aandringen stemde ze toe om de derde kleuterklas tot de zomervakantie weer onder haar hoede te nemen.
Het voorbije schooljaar hebben zo’n 2300 gepensioneerde leerkrachten voor de klas gestaan of op school andere taken opgenomen. In de meeste gevallen vervingen ze collega’s die om de een of andere reden waren uitgevallen of hielden ze vacatures warm die maar niet ingevuld raakten.
Zo keerde Johan Van Holderbeke, voormalig lid van de Leraarskamer van Knack, vorig schooljaar voor zeven weken terug naar zijn oude school. ‘Het moet wel vrijblijvend zijn’, zei hij. ‘Als ik geen zin heb in een vervanging, dan moeten ze dat aanvaarden. Uiteindelijk is het ook wel lastig. Toen ik afgelopen schooljaar aan een lange vervanging begon, had ik al vier maanden van de vrijheid kunnen proeven. Niets moest en alles kon. Het was dus wennen om weer op tijd op te staan en door weer en wind naar school te gaan.’
Het is een beetje zoals huisartsen van een eind in de zeventig die blijven doorwerken omdat er simpelweg niemand is die hun patiënten wil overnemen.
Net als L. en duizenden andere leerkrachten die met pensioen gaan of zijn, vond hij onlangs een smeekbrief van de Vlaamse minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) in de bus, waarin ze hem oproept om ‘betrokken te blijven’ bij het onderwijs. De minister geeft ook expliciet aan dat ze schroom voelt om gepensioneerde leerkrachten aan te schrijven. Terecht natuurlijk.
Om te beginnen is het een beetje onkies om mensen die hun leven aan het onderwijs hebben gegeven te vragen om nog meer bij te dragen. Natuurlijk is het mooi als sommigen dat helemaal uit eigen beweging doen, maar willen we echt dat leerkrachten hun pensioen uitstellen omdat ze hun collega’s en leerlingen niet in de steek kunnen laten? Dat is een beetje zoals huisartsen van een eind in de zeventig die blijven doorwerken omdat er simpelweg niemand is die hun patiënten wil overnemen.
Daarnaast is de oproep van de minister natuurlijk ook een zwaktebod. Als je de pensioengerechtigde generatie moet terughalen om het onderwijs overeind te houden, geef je eigenlijk toe dat het beleid faalt. Nu beweert minister Demir helemaal niet dat gepensioneerden het lerarentekort zullen oplossen, maar dat maakt het ontbreken van een degelijk plan nog pijnlijker. Het lerarentekort is ondertussen al jaren een nijpend probleem. Dat er in de beginfase naar snelle en tijdelijke oplossingen werd gegrepen, valt te begrijpen. Maar nu is het vijf over twaalf en toch is er nog altijd geen onderbouwd en gedragen langetermijnbeleid.
Ondertussen blijft ons onderwijs draaien op de goede wil van leerkrachten die boven op hun eigen opdracht lessen van collega’s overnemen, directeurs die weer voor de klas staan, ouders die toezicht houden en gepensioneerden die noodgedwongen naar school terugkeren. Zo kan het natuurlijk niet blijven doorgaan. Op dit moment is iedereen toe aan een welverdiende vakantie – wellicht is zelfs minister Demir ondertussen doodmoe van al die plannen. Maar daarna is het tijd voor écht beleid.