‘Onbegrijpelijk dat De Lijn de papieren wegwerptickets vervangt door een plastic exemplaar’

‘Papieren kaarten met magneetstrips in 2019 vervangen door plastic exemplaren is de wereld op zijn kop’, schrijven Mattias De Vuyst en Liza Vervinckt van Open VLD.

Niet alleen de tram laat wel eens op zich wachten, ook het ecologisch besef van De Lijn doet er lang over om op zijn bestemming te geraken. Van de recente persaankondiging van onze Vlaamse vervoermaatschappij viel onze mond open. Exact een jaar geleden beslistte de Europese Commissie een verbod op allerhande plastic uit te vaardigen. De Lijn reageert met een jaar vertraging haar papieren lijnkaarten nu van plastic te willen maken. Niet herbruikbaar. Een puur wegwerpproduct. De wereld op zijn kop.

De Vlaamse Vervoersmaatschappij vervangt vanaf april 2020, alle papieren tickets door een plastic variant. Innovatief, eenvoudig en duurzaam dachten we eerst. Ware het niet dat het gaat om wegwerptickets. In plaats van een duurzaam alternatief kiest De Lijn dus voor een niet biologisch afbreekbaar product, om massaal in de vuilnisbak te smijten na elk gebruik. We hopen althans dat ze voornamelijk in de vuilnisbak zullen belanden, en niet op straat en bij uitbreiding in de oceaan.

Onbegrijpelijk dat De Lijn de papieren wegwerptickets vervangt door een plastic exemplaar.

De Lijn lijkt compleet ontspoord, met haar nieuwe project. Afgelopen woensdag vond in het Vlaams Parlement nochtans een actualiteitsdebat plaats over de toekomst van de Vlaamse Vervoersmaatschappij. De meest terugekerende termen: Ondermaatse dienstverlening, stakingen, personeelstekorten, een recordaantal van 52.528 klachten, … Qua perceptie heeft De Lijn weinig marge.

De Lijn kan dus alle positieve aandacht gebruiken, zou je denken. Vandaar dan ook alle ogen gericht waren op het meest recente persmoment, dat exact een jaar kwam na het heroïsch statement van de Europese Commissie om een verbod uit te vaardigen op plastic-oorstokjes, roerstaafjes, stokjes aan ballonnen, rietjes, borden en bestek. Het Europese Parlement scherpte vervolgens de doelstellingen van de Europese Commissie nog wat meer aan. Meer dan 500 Europees Parlementsleden bekrachtigden, een enorme meerderheid. Ook lichte plastic-zakjes en piepschuim verpakkingen van hamburgers moeten verdwijnen, stelde het parlement.

Alhoewel niemand de dans lijkt te ontspringen in Europa, vragen we ons af of De Lijn het als een uitdaging ziet om het tegenovergestelde te doen. Lidstaten van de Europese Unie moeten ervoor zorgen dat er tegen 2025 de helft minder schadelijke plastic in sigarettenpeukjes zit. Tabaksbedrijven krijgen daar bovenop de factuur voor het opruimen van peuken in onze Europese steden. En producenten van ballonnen zullen massaal meebetalen voor elke ballon die in onze natuur belandt.

Een reden te meer voor bedrijven om massaal te beginnen inzetten op duurzame alternatieven. En die zijn er bij de vleet: bamboe, glas, maïs en zelfs aardappel worden nu massaal gebruikt als vervanger voor plastic.

We gingen verhaal halen bij De Lijn. Daar communiceerde men dat de ‘innovatie’ louter economische redenen heeft. Een massal gesubsidieerde overheidsinstelling, waarvan doorgaans de dienstverlening onder vuur ligt, wenst dus haar cijfers te verbeteren met maatregelen die een duidelijk negatieve impact hebben op het leefmilieu?

‘Moeten de cijfers van De Lijn verbeterd worden met maatregelen die een duidelijk negatieve invloed hebben op het leefmilieu?’

Qua gefaalde marketing kan dit wel tellen: we worden vandaag om de oren geslagen met klimaatmarsen, klimaatdoelstellingen, milieutaksen en dergelijke meer. Ecologie is het nieuwe sexy, zo lijkt het wel. Over de beleidsniveaus heen slaan we al jaren de handen in elkaar om de plastic afvalberg te verkleinen. Plastic is een duurzaam materiaal in die zin dat het lang meegaat en dus moeilijk biologisch afbreekbaar is. Het kan ecologisch ingezet worden bij de productie van zaken, waar we een lange levensduur van verwachten. Het is dus zeer leuk dat onze Playmobil al drie generaties meegaat. Een veel minder fijn vooruitzicht is de gedachten dat een tramticket nu ook een jarenlange levensduur te wachten staat, mogelijk op straat, of de oceaan.

Voor zaken met een kortetermijngebruik is plastic kortom een ecologische ramp. En dat weet schijnbaar iedereen al jaren. Enkele voorbeelden.

De gemeente Bredene vindt de problematiek zelf zo urgent dat ze niet wil wachten op de Vlaamse Overheid om statiegeld op haar PET-flessen te zetten. Vlaanderen vindt dat hier een eensgezind beleid moet rond komen in alle Vlaamse steden en gemeenten. Bredene vindt vooral dat we nu moeten handelen, en wil niet wachten op het tragere Vlaanderen. Nu, één ding is zeker wie ook het eerst is, De Lijn is sowieso het traagst.

Ook in Gent wordt stevig ingezet op het verkleinen van de plastic afvalberg. De Blauw-Groene as in ons stadsbestuur heeft duidelijk wel kaas gegeten van én economie én ecologie. De sportdienst van Stad Gent weert alle wegwerpbekers op haar sportkampen. Tijdens de Gentse Feesten loopt het systeem van herbruikbare bekers goed en elk jaar sneller. Ook de multinationals maken steeds meer de ecologische terugkoppeling: Coca-cola Gent reduceert jaarlijks 80 ton plastic door een karton alternatief te gebruiken. McDonalds heeft al een jaar lang geen plastic rietjes meer.

Met dit nieuwe project laat De Lijn haar dat het bedrijf de voeling met de maatschappij toch niet op punt staat. Zo is er al langer een complexe (lees: problematische) relatie met het lokale mobiliteitsbeleid. Nu komt daar nog een middenvinger richting ecologisch beleid bovenop. Want al zou de plastic lijnkaart van bioplastic zijn (biologisch afbreekbaar plastic) dan nog vis je het na 3 jaar in perfecte staat uit de oceaan, zo blijkt uit onderzoek van de University of Plymouth.

Alternatieven zijn niet ver te zoeken

Een gemiste kans voor De Lijn om hier een nieuwe richting in te slaan, want de alternatieven zijn legio.

Volgens de Universiteit Gent (i.s.m. Mediaraven) bezit 92% van de Vlaamse jongeren een smartphone. Waarom niet inzetten op de verdere uitbouw van de Lijn-app voor een betaalsysteem? Zo zou elke gebruiker een persoonlijke QR-code kunnen genereren, die hij bij opstappen ter controle kan scannen.

Andere doelgroepen kunnen bereikt worden met eenzelfde persoonlijke QR-code. Wie geen smartphone heeft zou dan de code op een badge kunnen verkrijgen. Net als de smartphone belandt ook de badge uiteraard niet in de vuilbak of erger, op straat en bij uitbreiding in de oceaan. Of geef mensen een NFC badge? Deze technologie zit in quasi elke telefoon al, en laat perfect toe toegangscontroles uit te voeren.

Misschien is deze denkpiste iets te snel voor De Lijn. In dat geval maakt ze de nieuwe plastic kaarten gewoon herbruikbaar. Onder het motto: Pak De Lijn, als je echt milieubewust wil zijn.

Mattias De Vuyst (31) en Liza Vervinckt (24) schreven deze opinie in eigen naam. Beiden zijn ze werkzaam in de politiek, als respectievelijk jongste gemeenteraadslid en jongste kabinetsmedewerker voor Open Vld Gent. Ze zijn beiden actief in de Gentse jongerenpolitiek (Jong VLD).