‘Meer nucleair betekent in de context van onderzoeksreactoren méér gezondheid’

Stijn De Schepper pleit ervoor om de debatten rond verschillende nucleaire technologie niet te mengen. ‘De vraag of we nog kernreactoren nodig hebben voor medische en andere wetenschappelijke toepassingen, is onafhankelijk van dezelfde vraag over onze elektriciteitsproductie.’

De kernramp van Tsjernobyl heeft wereldwijd een enorme impact gehad op het vertrouwen in nucleaire technologie. Waar er in de jaren 70 en 80 nog een nagenoeg grenzeloos vertrouwen en optimisme heerste rond kerntechnologie werden we plots geconfronteerd met zwakheden.

De gevolgen van de uitstoot aan radioactief materiaal zijn onmiskenbaar. Hoewel daar antwoord op gegeven werd door verstrenging van de normen en versterking van de veiligheidscultuur is het vertrouwen nooit meer hersteld naar een vroeger niveau. Zo kwam er in België in 2003 de wet op de kernuitstap, die een einde inluidde van kerncentrales voor industriële elektriciteitsproductie. Onder het mom van bevoorradingszekerheid werd de levensduur van de oudste kernreactoren nog een decennium verlengd. Zonder nieuwe verlenging komt er op 1 december 2025 een einde aan kernenergie in België.

Die kernreactoren zijn echter niet de enige in België. In Mol staan twee onderzoeksreactoren: BR1 en BR2. Waar de BR1 voor onder andere opleiding gebruikt wordt (een unieke ervaring in mijn opleiding), hebben de BR2 en zijn opvolger MYRRHA een bijzondere plaats in de wereld.

Hoewel de verdere financiering van MYRRHA in 2018 door de Belgische regering werd goedgekeurd en het project werd opgenomen in het regeerakkoord van 2020, blijft het onder grote druk staan. Zo vroeg Kristof Calvo (Groen) in 2019 om het project te schrappen en ook milieubewegingen zoals Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu blijven bezwaren maken.

Meer nucleair betekent in de context van onderzoeksreactoren méér gezondheid.

Het lijkt voor sommigen paradoxaal, maar meer nucleair betekent in de context van onderzoeksreactoren vooral méér gezondheid. Het is daarom dat ik ervoor pleit om de debatten rond verschillende nucleaire technologie niet nodeloos te mengen. De vraag of we nog kernreactoren nodig hebben voor medische en andere wetenschappelijke toepassingen is onafhankelijk van dezelfde vraag over onze elektriciteitsproductie.

De BR2 is een onderzoeksreactor met hoge flux en werd gebruikt voor het onderzoeken van stalen vergelijkbaar met de reactorvaten van Doel 3 en Tihange 2, na de ontdekking van waterstofvlokken tussen het staal en de binnenbekleding. Via deze metingen kon groen licht gegeven worden voor de veilige heropstart. Buiten technologie voor kernreactoren worden er ook materialen voor zonnepanelen en medische toepassingen bestraald.

In de nucleaire geneeskunde brengen we processen in het lichaam in beeld door aan een stof met gekende functie in ons lichaam een radioactief isotoop te hangen. Het gammaverval van de isotoop laat toe om het stofje te volgen doorheen het lichaam. Zo speelt nucleaire geneeskunde een belangrijke rol bij kanker, botaandoeningen en hart- en vaatziekten.

Een van de meest gebruikte isotopen is Technetium-99m (99mTc), die makkelijk bindt aan tal van interessante stoffen met verschillende functies en ontstaat bij het verval van een ander isotoop, Molybdeen-99 (99Mo), die veilig verpakt eenvoudig worden verdeeld over de diensten nucleaire geneeskunde. 99Mo wordt voornamelijk geproduceerd in onderzoeksreactoren zoals de BR2.

Er zijn weinig reactoren die de productie van deze isotopen aankunnen. In 2008 waren door onvoorziene omstandigheden de drie Europese reactoren lange tijd buiten gebruik. Dat zorgde wereldwijd voor een groot tekort, waarbij veel onderzoeken uitgesteld moesten worden.

Bekijk ook het videocollege van Stijn De Schepper voor de Universiteit van Vlaanderen:

Hoe overleef je een kernramp?

Het belang van een stabiele en voldoende bevoorrading werd hoog op de agenda geplaatst. Het onderzoek naar andere productiemethodes kwam in een grotere versnelling, waarbij gekeken werd naar alternatieven voor reactoren.

Na tien jaar onderzoek botst dat nog steeds op problemen, waardoor deze methodes onvoldoende zijn om aan de vraag te voldoen. Sommige methodes leveren niet dezelfde zuiverheid van isotopen, waardoor de stralingsdosis per onderzoek voor de patiënt hoger zal zijn. Andere methodes hebben dan weer het nadeel dat ze hoogverrijkt molybdeen vereisen, waardoor we door de schaal afhankelijk zouden worden van voornamelijk Rusland, terwijl die faciliteiten ook aan vernieuwing toe zijn.

Onderzoeksreactoren bieden hier nog steeds de enige productiemethode die op voldoende schaal kan worden toegepast om de huidige en toekomstige noden te vervullen.

De toekomstige noden vervatten ook isotopen die therapeutisch gebruikt kunnen worden. Wanneer een stof zich enkel met een tumor bindt, dan kunnen we hier een ander isotoop aan binden die lokaal de tumor gaat bestralen met alfa- of beta-straling. Het resultaat is dat we potentieel het gezonde weefsel meer kunnen sparen dan bij klassieke radiotherapie en de hoeveelheid toe te dienen product per patiënt individueel kan bepaald worden. Het biedt de mogelijkheid tot echt gepersonaliseerde geneeskunde. Isotopen als Lutetium-177 hebben het voordeel dat ze zowel beta-straling (therapeutisch) als gamma-straling (diagnostisch) uitzenden die we in beeld kunnen brengen. Gezien het recente succes van klinische studies met radionuclidentherapie voor bijvoorbeeld gemetastaseerde prostaatkanker, wordt verwacht dat de vraag zal verdrievoudigen in de komende jaren. In een recent rapport van het Joint Research Centre in opdracht van de Europese Commissie werd duidelijk dat het aantal projecten dat gepland staat om onze toekomstige voorraad te voorzien schaars zijn.

In de België zijn we met MYRRHA een belangrijke schakel in de toekomst van de productie voor medische doeleinden. Er zijn in de EU slechts twee andere nieuwe onderzoeksreactoren gepland.

Het is niet alleen belangrijk om te voldoen aan de vraag naar isotopen van vandaag, maar ook die van de toekomst. Belgische onderzoekers leveren al decennia een belangrijke bijdrage aan ISOLDE in CERN, waar isotopen geproduceerd worden voor onderzoek. Dezelfde technologie zal MYRRHA in staat stellen om in de toekomst nieuwe isotopen te produceren. Dat laat toe om innovatieve nucleaire geneeskunde optimaal te ondersteunen.

MYRRHA is het antwoord van onze Belgische onderzoekers op een onmisbare schakel in onze geneeskunde én de toekomst van onderzoek in de kernfysica en nucleaire geneeskunde. Er is geen alternatief dat dezelfde noden vervuld. Een kernreactor is de enige optie die meer gezondheid oplevert, zonder kernreactor zal de patiënt hiervan de dupe zijn.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content