‘Het hoongelach van de macht bewijst hoe onschadelijk kritiek is’

Het was op zich niet moeilijk iets te verzinnen om over te schrijven deze week. Ook in komkommertijd gebeurt er genoeg om kritisch en kwaad van te worden. Grote stukken Europa die in brand staan, bijvoorbeeld, berichtgeving die er vooral over gaat waar je nog wel of niet op vakantie kunt, terwijl het Verenigd Koninkrijk enthousiast plant om nog wat meer olie uit de zeebodem te halen. Genoeg idiotie om te beschrijven, genoeg miserie om mijn werk naar behoren te doen.

Maar om de een of andere reden voelde het vandaag vreemd geld te verdienen aan kritiek, deadlines te halen met andermans miserie. Deze week haalde de kritiek op de kritiek mij in.

Want het mag dan naïef klinken dat je wilt schrijven om de wereld te veranderen, zo naïef ben ik wel. Ik doe deze job vanuit de hoop dat gedachten debatten kunnen vormgeven en debatten de samenleving. Dat slimme beschouwingen scheurtjes kunnen aanbrengen in het bijna onaantastbare weefsel van de status quo en dat doorheen die scheurtjes glimpen van een andere wereld kunnen worden gezien. Ik schrijf, onnozelweg, omdat ik impact wil, want zonder dat verlangen lijkt schrijven nog veel onnozeler.

Maar door al dat becommentariëren van een brandende wereld voel ik me ondertussen een beetje als het orkest op de Titanic, dat plichtsgetrouw verder speelt terwijl de ramp zich voltrekt.

En wanneer ik de kranten opensla en terechtkom in de wereld van kritiek, kritiek op kritiek, debat bij debat, sta ik niet versteld van al die scherpe meningen, maar voel ik me erdoor verlamd. In de marges van magazines, de donkere theaterzaal of De Afspraak op Vrijdag krijgt de geprivilegieerde boze stem het woord, én wordt ze uitgeschakeld. Binnen een veilig kader vermoeien we elkaar, terwijl in de buitenwereld niemand last van ons heeft.

Het hoongelach van de macht bewijst hoe onschadelijk ons werk is. ‘There is no such thing as bad publicity’ bevestigt het fenomeen Trump deze week. Op golven van kritiek is het toch lekker surfen. Deze wereld valt niet te becommentariëren, te bekritiseren, te veroordelen. Deze wereld heeft een andere taal nodig.

Wie schrijft met een stilaan amechtig verlangen naar impact, hoort niet boven de wereld te zweven, maar moet erin gaan staan. Misschien. Of schrijven dan nog zin heeft, is de vraag van één miljoen. Ik moet het ook ontdekken. Hier in dit blad, samen met u, of ergens anders.

Martha Balthazar is theatermaakster. Haar column verschijnt tweewekelijks.