Via het internet verkoopt een kleine industrie van ongereguleerde financiële ‘coaches’ vage beleggingsadviezen die ronduit gebaseerd zijn op complottheorieën. Aloud antisemitisme is daarbij nooit veraf.
Het is geen toeval dat de ‘prepper’ en wapenverzamelaar Yannick V., die eind vorige maand door de politie doodgeschoten werd bij een inval in zijn woning, beroepshalve handelaar in edelmetalen was. Voor de meeste beleggers zijn goud en zilver redelijke, gebruikelijke en perfect onschuldige investeringsopties, die overigens bij elke financiële crisis steevast aan populariteit winnen. Maar voor sommigen hebben edelmetalen de status verworven van een toevluchtsoord voor wat ze voorspiegelen als ‘het onvermijdelijke ineenstorten van het financiële systeem’. Hun theorie luidt dat het huidige monetaire systeem – dan wel een nieuwe variant die er binnenkort zou aankomen – in essentie opgezet is door een ‘financiële elite’ die van burgers ‘slaven’ wil maken. Enkel door te beleggen in goud, zilver of cryptomunten zou je je werkelijk aan die slavernij kunnen onttrekken.
Yannick V. beschreef het huidige financiële systeem als een ‘slavenplantage’.
Een alternatief beleggingsblad zoals MACRO Trends – niet te verwarren met het Roulartamagazine Trends – adviseert al jaren om je ‘voor te bereiden op de komende monetaire crash’. Beleggen in aandelen is ‘dansen op de rand van een vulkaan’ die op uitbarsten staat. Beter is het om te investeren in ‘anoniem gekocht goud […] dat u op creatieve plaatsen verstopt’, zo klinkt het: ‘Als morgen een andere dief dan de (r)overheid uw huis betreedt, en hij vindt uw hele voorraad aan napoleons (goudstukken, nvdr), dan bent u ook gezien! U deelt ze best op in drie tot vijf pakketjes, die u dan creatief verstopt. In de muur. Onder het gazon. In een holle balk.’
Lokkertjes
Adviezen om gouden munten in de tuin te begraven krijgt u meestal niet te horen van de beleggingsadviseur bij uw bank. Op het internet floreert echter een industrie van financiële ‘coaches’, beleggingsbloggers en word-snel-rijkgoeroes die je gouden bergen beloven. Ze maken vaak gebruik van sociale media om nieuwe klanten te werven. Foto’s van een levensstijl vol luxueuze auto’s, dure kleren en exotische reizen dienen als lokkertjes. Zij hebben de code gekraakt, en om ‘net zo financieel vrij te worden als zij’ hoef je je alleen maar in te schrijven voor een dure cursus of een abonnement te nemen.
Zulke ‘coaches’ opereren in de marge van wat wettelijk toegestaan is. Niet iedereen mag zomaar een beleggingsdienst oprichten om financieel advies te verstrekken. Beleggingsdiensten in België moeten over een vergunning beschikken en staan onder toezicht van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA). Daarom geven de coaches geen gepersonaliseerd beleggingsadvies maar uitsluitend algemenere cursussen die onder ‘educatie’ vallen. In de kleine lettertjes dekken ze zich meestal juridisch in. ‘Ik ben geen professioneel adviseur en accepteer dan ook geen verantwoordelijkheid voor enige schade geleden door opvolgen van advies of navolgen van informatie op deze site’, klinkt het in de algemene voorwaarden van een populaire coach die ‘masterclasses’ aanbiedt over het beleggen in aandelen en crypto.
De inhoud van hun cursussen is een groot zwart gat. Van verschillende coachingbedrijfjes is het echter duidelijk dat ze deels drijven op complottheorieën. Een West-Vlaams bedrijf dat online en offline cursussen cryptobeleggen verkoopt, beweert bijvoorbeeld dat het je alles zal leren over ‘ons corrupte monetaire stelsel’ en ‘de extreem machtige mensen die alles binnen dit stelsel runnen’. Uit blogposts op de website van het bedrijf wordt duidelijk wie dat zijn: ‘de Rothschild-familie’ en allerlei andere – meestal Joodse – bankiersfamilies. ‘Samen hebben ze totale controle en beslissen ze wat er in de wereld gebeurd (sic). Ze hebben verschillende instituten die voor hen het vuile werk opknapt (sic) zoals de vrijmetselaars, de Bilderberg groep en het World Economic Forum. Het goede nieuws is dat we sinds korts (sic) iets hebben waardoor we hun macht kunnen afnemen en dit is inderdaad Bitcoin en Cryptocurrencies.’ Naar eigen zeggen heeft het bedrijf al meer dan 400 tevreden cursisten ‘geholpen’.
Voedingsbodem
Tijdens de coronacrisis hebben financiële complottheorieën een nieuwe, vruchtbare voedingsbodem gevonden. Monopoly, een online documentaire van de Nederlander Tim Gielen over ‘de huidige gebeurtenissen en het grotere plaatje’, werd de voorbije jaren miljoenen keren bekeken. De video poneert dat ‘een zeer kleine groep extreem machtige families de wereldeconomie en politiek in haar macht heeft, en dat deze groep al generaties werkt aan een “Nieuwe Wereldorde” om de steeds groter wordende wereldbevolking te onderwerpen aan een totalitaire, dictatoriale wereldregering’.
De coronacrisis vormt in die theorie slechts een onderdeel van een ‘geplande crash’ van het financiële systeem. Vooral ‘The Great Reset’ van het World Economic Forum (WEF) – in feite weinig meer dan een banale herverpakking van het stakeholderkapitalisme waar het WEF altijd al voor stond – is in de ogen van veel complotdenkers verworden tot een mondiale samenzwering. Yannick V. gaf kort voor de noodlottige politieraid in zijn woning nog een lang podcastinterview aan een financiële coach. Daarin beschreef hij het huidige systeem als een ‘financiële slavenplantage’ en de coronamaatregelen als ‘een plan van de elite om van ons getrainde aapjes te maken’.
Het zijn economische analyses die je wel vaker hoort echoën in het extremere segment van de ‘Tegenbeweging’. Voormalig Open VLD’er Steven Arrazola de Oñate, die betrokken was bij verschillende protestorganisaties tegen de coronamaatregelen, had het in augustus 2022 in een vrije tribune op Doorbraak.be ook al over ‘een aantal zeer rijke families’ die een financiële crash zouden zien aankomen en ‘hun macht willen veiligstellen’ via een totalitaire wereldregering die privébezit wil afschaffen. Die ‘zeer rijke families’ bleken volgens een voetnoot opnieuw vooral Joodse families – de opsomming was zelfs verbatim overgenomen uit een complotartikel dat in 2011 verscheen op de Russische website Pravda.ru. Het is opvallend hoe vaak de financiële complottheorieën altijd blijven terugvallen op antisemitische legendes, waarbij overheden en politici slechts de marionetten zijn van ‘Joodse banksters’ die stiekem alle touwtjes in handen houden.
Wantrouwen
Complotdenken is op zich meestal niet kwalijk. Dat wordt het pas als het gevolgen heeft voor je dagelijkse leven. Dat kan je gezondheid zijn – denk aan antivaccinatie-ideeën – maar ook de financiële beslissingen die je neemt. In de Verenigde Staten zijn heel wat aanhangers van de QAnonbeweging, een extreemrechtse complotgroep, al hun spaargeld kwijtgeraakt aan crypto-oplichters. Via Telegramkanalen werden ze maandenlang bestookt met apocalyptische berichten en aangemoedigd om waardeloze cryptotokens te kopen. Die zouden na de nakende ‘financiële reset’ het nieuwe betaalmiddel worden. Na enkele maanden verdwenen de oprichters echter met de noorderzon. En met al het belegde geld.
Financiële coaches en crypto-influencers zijn vaak grootverspreiders van complottheorieën. Deels komt dat doordat ze er oprecht in geloven, maar deels ook doordat het voorspelde ‘eindspel van het systeem’ de verkoop van hun diensten een boost geeft. Het concrete product is dan misschien wel een dure coachingsessie, schimmig beleggingsadvies of cryptomunt, maar in feite gaat het om handelaars in wantrouwen. Dat wantrouwen blijkt een erg winstgevende belegging.
