In maart stelde Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir (N-VA) voor om duizenden veroordeelden een enkelband om te doen. Ze wil daar 18 miljoen euro voor. Haar federale evenknie Annelies Verlinden (CD&V) stribbelt tegen – tevergeefs.
De ruzie over wie de enkelbanden moet betalen voor duizenden veroordeelden voor wie geen plaats is in de gevangenis liep dit weekend hoog op. Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir (N-VA) wil die enkelbanden, en de bijbehorende monitoring, leveren, maar dan moet haar federale evenknie Annelies Verlinden (CD&V) voor financiering zorgen. ‘Ik ga niet op mijn eigen diensten besparen om de federale knoeiboel op te lossen’, zei ze dit weekend in Het Laatste Nieuws. Waarop Verlinden op de ‘urgentie’ en de ‘complexiteit’ van het probleem wees, en zei dat ze niet de gewoonte heeft om te reageren op schoten ‘vanuit de heup’.
Bouwvallige gevangenissen
De hele discussie begint met de overbevolking van de gevangenissen zelf, een van de grootste schandalen in dit land. Nogal wat gevangenen slapen vanwege plaatsgebrek op de grond, de gevangenissen zijn bouwvallig, de medische zorgen schieten tekort en cipiers worden aan hun lot overgelaten. Nadat politici jarenlang de kop in het zand hebben gestoken – met betere gevangenissen win je geen stemmen – is het probleem ondertussen zo groot geworden dat er om en bij de 4000 veroordeelden thuis zitten te wachten tot ze hun straf in de gevangenis kunnen uitzitten. Tegen de zomer zou dat aantal zelfs oplopen tot 6400.
En het moet gezegd: het was minister Demir die een helpende hand uitstak om het federale probleem van Verlinden op te lossen. Afgelopen maart kwam ze in het nieuws met een noodplan. Van de bijna 4000 veroordeelden die niet naar de gevangenis kunnen vanwege plaatsgebrek zouden de mensen die naar Vlaamse gevangenissen moeten een enkelband krijgen, zodat ze toch een beetje in de gaten kunnen worden gehouden. De gevangenis is federale materie, enkelbanden Vlaamse, en meer specifiek zijn ze de meest in het oog springende justitiële bevoegdheid van Demir. Demir vroeg wel boter bij de vis: ze wil er 18 miljoen euro voor.
Zuhal Demir is de politica is die zegt: ‘Yes, I can.’ Annelies Verlinden zegt: ‘No, I can not.’
Geen tweederdemeerderheid
Verlinden heeft een punt als ze zegt dat ze niet zomaar geld uit de federale pot voor Justitie naar Vlaanderen kan doorsluizen. Dat zou neerkomen op, aldus Verlinden, een verandering in de financiering van de enkelbanden en daar is vandaag geen tweederdemeerderheid voor. Verlinden merkte subtiel op dat Demir misschien de premier om meer uitleg moet vragen. Die kent ze naar verluidt best goed.
Het is in dit wonderlijke land niet ongezien dat de Vlaamse regering op de federale schiet en omgekeerd. Maar deze keer zijn het dezelfde partijen die in de beide regeringen zitten. Je zou denken dat als Demir de federale regering viseert, ze het de leider van die regering moeilijk maakt. Dat is premier Bart De Wever, en die behoort tot dezelfde partij als Demir. Maar dat maakt kennelijk geen verschil.
N-VA-strategie
Het lijkt erop dat de demarche van Demir past in de bredere communautaire strategie van de N-VA – en stoemelings of bewust, dat is niet helder. Er is geen meerderheid voor een staatshervorming, dus zal Vlaanderen telkens wanneer het kan aantonen dat het de federale problemen beter kan oplossen dan de Franstaligen. Kijk maar naar de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd, die voor veel meer ellende in Brussel en Wallonië zal zorgen dan in Vlaanderen. Duizenden veroordeelden die niet naar de gevangenis kunnen? Vlaanderen zal ze wel een enkelband omgespen. In de rest van België moeten ze hun eigen boontjes maar doppen.
Dat verandert niks aan de treurnis van het gevecht tussen Demir en Verlinden. 18 miljoen euro zou geen onoverkomelijk probleem mogen zijn. Niet voor België, en zeker niet voor het rijke Vlaanderen.
‘Yes, I can’
Het laat zich raden dat Demir uiteindelijk zal winnen van Verlinden. Ten eerste omdat haar partij de grootste is. Premier De Wever kan zowat alle belangrijke knopjes indrukken: binnen de N-VA, binnen de federale regering en via minister-president Matthias Diependaele (N-VA) ook binnen de Vlaamse regering. Ten tweede omdat Demir de politica is die zegt: ‘Yes, I can’. Verlinden zegt: ‘No, I can not’.
De nabije toekomst zal duidelijk maken welk lelijk compromis er zal gevonden worden om die schamele 18 miljoen euro aan Demir te kunnen geven. Maar zelfs als Demir de perceptiestrijd om de financiering niet zou winnen, dan nog zal ze victorie kunnen kraaien in het grotere spel. Want Demir pakt problemen aan. En dat is wat de kiezer wil.
Gevangenissen kunnen 4000 extra gedetineerden niet aan: ‘Nog meer mensen opsluiten zou bijna een misdaad tegen de menselijkheid zijn’
