‘Het is niet alleen uit medelijden met de foetus dat Republikeinen zich tegen abortus verzetten’

Ook al zat de beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof er al weken aan te komen, toch kwam ze voor velen nog als een schok. Sinds de roemruchtige zaak-‘Roe versus Wade’ in 1973 was abortus in de VS een grondwettelijk recht, maar eind vorige week werd die rechtspraak ongedaan gemaakt. De facto wordt in ongeveer de helft van de Amerikaanse staten abortus illegaal. Dat verbod gaat erg ver. In Texas of Louisiana, bijvoorbeeld, zullen zelfs vrouwen die verkracht werden hun kind moeten houden.

De aanval op de vrouwenrechten stond in de sterren geschreven. Twee maanden geleden waren er al documenten gelekt die niets aan de verbeelding overlieten. En eigenlijk wisten we het al vanaf het moment dat ex-president Donald Trump erin slaagde om maar liefst drie rechters, op een totaal van negen, aan het hof te installeren. Daardoor kantelde het evenwicht flink in het nadeel van de Democraten. Toch kwam het nieuws nog hard binnen, ook bij vrouwen die het dossier al jaren in de gaten houden. Rudi Rotthier, onze correspondent in de Verenigde Staten, sprak afgelopen weekend nog met de directrice van een abortuskliniek in North Dakota, die alles had zien aankomen en het toch uitschreeuwde toen ze het nieuws vernam.

Zeker sinds de verkiezing van Trump eind 2016, maar eigenlijk al veel langer, wordt in de Verenigde Staten het verstand gegijzeld. Noem het de eclips van de rede: feiten, wetenschappelijk onderzoek en algehele redelijkheid worden straal genegeerd. Het welzijn van individuen en de hele gemeenschap wordt opgeofferd aan ideologische en religieuze dogma’s, gepredikt door politici die de oplaaiende emoties gebruiken om verkiezingen te winnen. Het is niet alleen uit medelijden met de foetus dat Republikeinen zich tegen abortus verzetten. Er is ook plat opportunisme in het spel.

Het is niet alleen uit medelijden met de foetus dat Republikeinen zich tegen abortus verzetten.

Wie grote gevoelens bij het brede publiek kan opwekken, kan daar geld uit slaan: voor dat inzicht hebben we niet op Mark Zuckerberg hoeven te wachten. De Republikeinen weten dat al minstens sinds 1971. In dat jaar fluisterde Pat Buchanan, speechschrijver van Richard Nixon, de toenmalige president toe dat hij flink zou scoren als hij publiek zou zeggen dat abortus indruiste tegen zijn morele principes. Tot op dat moment had Nixon zich nochtans altijd voor vrouwenrechten uitgesproken (en hij was lang niet de enige Republikein). Maar Nixon deed wat Buchanan zei, en kwam fluks met een statement over de ‘heilige onschendbaarheid van het menselijke leven’. Buchanan is, overigens, ook vandaag nog een lichtend voorbeeld voor Filip Dewinter, een boegbeeld van Vlaams Belang, de enige Vlaamse partij die het recht op abortus stevig wil inperken. In 1972 werd Nixon herkozen.

Het zal niet stoppen bij abortus. Clarence Thomas, een van de conservatieven aan het Hooggerechtshof, suggereerde vorige week dat het Hof toch ook eens het grondwettelijke recht op, jawel, homoseksuele betrekkingen en, niet minder onthutsend, contraceptie zou moeten heroverwegen. Amerika, het land van de vrijheid? Er is een reden waarom historica Annelien De Dijn in het interview in Knack het woord ‘theocratie’ laat vallen.

De beslissing van het Hooggerechtshof van afgelopen week heeft alles van een religieuze verblinding. Ze vloekt met wat we weten over abortus, na tientallen jaren van onderzoek. Want zelfs voor wie abortus immoreel vindt, is een verbod nog altijd geen goed idee. Een verbod op abortus haalt het aantal abortussen níét naar beneden, dat wordt keer op keer aangetoond. Wat een verbod wel doet, is het leven van de vrouw die toch voor een abortus kiest veel moeilijker maken. Met een verstandig beleid heeft dat niets te maken.

In eigen land is de situatie helemaal anders, maar het is niet zo dat er geen debat is. Bij de vorming van de federale regering verzette CD&V zich tegen de plannen om het abortusrecht te moderniseren – het dossier zit nu in de koelkast. Ook de N-VA pleitte tegen het verkorten van de ‘bedenktijd’ van zes dagen naar 48 uur. Die zes dagen zijn een bijkomende kwelling voor vrouwen die net een van de moeilijkste beslissingen in hun leven hebben genomen.

Uiteraard is dat allemaal van een heel andere orde dan wat in de VS is gebeurd. Maar rationeel is het allemaal evenmin. Waakzaamheid blijft geboden. Zeker in een Vlaanderen waar extreemrechts vlot 20 procent van de stemmen binnenhaalt.