Geweld door Brugse hooligans: gebruik de wet tegen de privémilities

Vorige zondag waren alle Belgen getuige van een pogrom. In eigen land, door eigen volk. Wat het racistische geweld in Molenbeek nog erger maakt, is het gebrek aan oprechte afschuw. Onze democratie zou zich beter meer weerbaar tonen.

Achteraf gezien was het misschien wel an accident waiting to happen. Een wedstrijd tussen Sporting Anderlecht en Club Brugge is al lang geen voetbalmatch meer. Het is een cultuurschok.

De voormalige topclub uit Brussel staat voor het Belgique à papa, een echo van een tijd dat de hoofdstad dominant was in dit land. De andere ploeg is die van de betere rivalen uit West-Vlaanderen. De ploeg van de onverbiddelijk zakelijke aanpak, van de harde werkers, van zij die het vandaag voor het zeggen hebben en niet beschaamd zijn om dat te tonen.

Voetbalploegen brengen supporters mee, en sinds een aantal jaar gaan sommige supporters er opnieuw prat op dat ze vooral hooligans zijn, en dat ook mogen zijn. Hoodies met capuchon, sjaal voor de mond, in de zakken het nodige ‘pyrotechnisch materiaal’ – zoals dat tegenwoordig heet.

Zelfs hun tifo’s, die tribunegrote spandoeken met slogans en afbeeldingen, zijn soms sympathiek en warm, maar als het even kan beledigend, opjuttend en onbeschoft. Die bedenken en maken ze nochtans vóór de wedstrijd, op een ogenblik dat er nog niets gebeurd is. Mannen maken plannen: acties die ondernomen worden met voorbedachten rade horen bij het vaste instrumentarium van de als supporters vermomde hooligans. Dat het achteraf uit de hand loopt, heeft dáár zijn wortels. Dat leert ook het relaas van ‘Molenbeek’.

‘Uitschot dat Brussel bezoedelt’: woede om racistische aanvallen door Club Brugge-supporters

Tuig van de richel

Ze nemen steeds nadrukkelijker het recht in eigen hand. Clubbesturen en politiecommissarissen moeten met hén onderhandelen. De leiders van deze ‘sides’ bepalen mee de akkoorden die ze afsluiten. En die ze  nadien zelf met het grootste gemak eenzijdig verbreken. Omdat hun club verliest. Omdat hun club slecht speelt. Omdat de scheidsrechter hen niet zint. Omdat ze zich geprovoceerd voelen door de tegenstanders. Of gewoon omdat de andere ploeg wint. Als hen iets niet zint, voelen ze zich gebrutaliseerd. En antwoorden ze met agressie en geweld.

Wie niet beter weet, zou hen tuig van de richel noemen. In werkelijkheid zijn het, op een gore kern na, vaak sympathieke knullen: mannen en jongens die werken voor hun geld, of ze studeren nog, met het oog op een diploma, soms zijn het leiders in een jeugdbeweging. Het zijn ordinary men, zoals dat in Groot-Brittannië heet, ooit het moederland van het hooliganisme.

Gewone mannen dus, en juist dat maakt het zo beangstigend wat er zondag is gebeurd. Gewone mannen die in groep een andere, eendimensionele identiteit aannemen en ronduit abject gedrag vertonen, maar zelf vinden dat ze dat mogen. De harde Brugse kern was naar Brussel afgezakt in de wetenschap dat ze zouden landen op ‘vijandige grond’. Want ze moeten natuurlijk niks hebben van ‘Brussel’, of toch niet van de clichés die ze kennen van Brussel en van de oude en vooral nieuwe Brusselaars.

Terwijl Sporting Anderlecht eigenlijk vooral een randstedelijk fenomeen is, met vroeger het rijke volk van het Pajottenland en de Brusselse buitenkanten in de tribunes. Het is niet toevallig dat Anderlecht groot geworden is met als voorzitter en hoofdsponsor de Vanden Stocks, brouwers van geuzebier. Vergeleken met andere Brusselse clubs als RWDM, Union of Crossing Schaerbeek is Anderlecht de minst Brusselse, de meest Vlaamse.

Maar dat soort subtiliteiten of historische verwijzingen interesseert relzoekers uit de provincie niet. Anderlecht hoort bij Brussel en is dus niet zomaar een sportieve tegenstander of een concurrerende club, het is De Vijand.

Iedereen met een beetje verstand kon vooraf weten dat ‘die van Brugge’ het best zo weinig mogelijk in contact zouden komen met ‘Brussel’. De meeste supportersbussen hoefden ook niet in de stad te zijn, via de ring vonden die wel hun weg naar de perifere Heizelparkings.

‘Wij zijn hier de baas’

Met de trein was het anders. Supporters van beide clubs troepten samen rond Brussel-Centraal, natuurlijk om elkaar uit te dagen. Toen had de politie de handen al vol. De Brugse supportersclubs weigerden bijvoorbeeld naar de verzamelplaats te gaan die de Brusselse politie hen toewees. Te klein, vonden ze. Opnieuw: supportersclubs vinden dat het aan hen is om te beslissen.

Uiteindelijk kreeg een groot deel van de Brugse supporters een speciaal metrostel ter beschikking dat rechtstreeks van Brussel-Centraal naar de Heizel zou gaan, zonder tussenstops. Amper twee (2) metrostations verder – Sint-Katelijne – stond de metro al stil. Wie Brussel niet kent, moet echt eens zelf die metro nemen. Centraal Station – De Brouckère – Sint-Katelijne: dat duurt amper drie minuten, misschien vier. Wie keet wilde schoppen, heeft daar geen seconde mee gewacht.

Volgens Het Laatste Nieuws stopte de metro omdat er tegen de deuren werd geslagen, waardoor er een alarm afgaat en de bestuurder moet wachten. Volgens De Standaard waren de deuren gewoon vernield. Er wordt gevraagd om even te wachten.

Maar supporters wachten niet. Google Maps wijst de weg, ze beslissen om naar de Heizel te stappen. Waarom? Echt sneller is het niet: het Heizelstadion ligt zes kilometer verderop. Maar wie vanuit Place Sainte-Catherine naar de Heizel stapt, komt na een paar honderd meter al in Molenbeek aan.

Uitgerekend Molenbeek: een Brusselse gemeente van bijna honderdduizend inwoners – in Vlaanderen zijn slechts vier steden groter. Een uitermate gekleurde gemeente ook: volgens socioloog Jan Hertogen is meer dan 40 procent van de inwoners moslim. Een gemeente ook die bij de gemiddelde Vlaming – zeker een inwoner uit de kuststreek – zeer onbekend is.

Club Brugge wint twaalfde Beker van België, Brusselse politie heeft handen vol met geweld

Want wat heeft die gezien of gehoord over Molenbeek? Dat de terrorist Salah Abdeslam er ooit ondergedoken zat, en dat een aantal andere kompanen van de aanslagen in Parijs en Brussel van 2016 uit Molenbeek kwamen. Hellhole Brussels, dat is Molenbeek, niet de straten rond Manneke Pis. Als Conner Rousseau uit het verre Waasland zich in Molenbeek ‘niet in België’ voelt, dan versterkt dat het gevoel dat je er beter weg blijft. Onbekend is al snel onbemind.

Blijkbaar was die achtergrond – voor een bepaalde groep hooligans – een reden om zodra ze in Molenbeek aankwamen te gaan dreigen, meppen, slaan, stampen, schelden en plunderen. Eerst pakten ze de metro aan, dan vernielden ze winkels, daarna roofden ze spullen en molesteerden ze inwoners.

Oud of jong, man of vrouw – het maakte niet uit, als ze maar ‘bruin’ waren. ‘Waar zijn de moslims?’ – ‘Ga terug naar uw land!’ – ‘Wij zijn hier de baas.’ Het Laatste Nieuws citeert een Brugge-supporter, naar eigen zeggen zelf een ex-hooligan: ‘Die mannen waren op oorlogspad.’

Vuisten en stokken

Welja. Ze waren uit op stampij, al van voor hun passage door Molenbeek. In Molenbeek zelf werd het hen te veel. Ze zouden de makakken eens laten voelen wie de sterkste was, de baas. En zo gebeurde.

Even aanstippen misschien dat Club Brugge dit seizoen 42 hooligans van de North Fanatics 13  een stadionverbod gaf wegens het uitbrengen van de neonazistische ‘Kühnengroet’ op Sclessin, het stadion van Standard – nog een vijand, want Waals. De groep pikte het niet, en ze kregen steun van een andere blauwzwarte supportersclub, Vak 313. Wat is er fout met een beetje sfeer scheppen ?

Waarom zouden we die specifieke ‘supportersclubs’ niet voor het gerecht brengen op basis van de wet tegen de privémilities? In de vroege jaren tachtig leidde dat tot de verplichte ontbinding van de Vlaamse Militantenorde (VMO) en het Front de la Jeunesse. Ook dat waren gewelddadige en racistische groeperingen, die in Brussel voor terreur zorgden bij de mensen die toen nog ‘gastarbeiders’ genoemd werden.

Die brave gastarbeiders van toen bestaan niet meer. Inwoners van Molenbeek en bij uitbreiding veel jonge Brusselaars van allochtone afkomst voelden zich deze keer niet zomaar geviseerd: ze waren dat ook. Helaas leidde ook dat tot geweld. Er is geen goedpraten aan om lang na de wedstrijd willekeurige Vlaamse bezoekers met vuisten en stokken te bewerken. Zelfs supporters van Anderlecht werden aangepakt. Bleu et mauves die gemolesteerd worden door gekleurde jongeren uit Brussel: het illustreert hoe diep de sociale kloof aan het worden is, hoe grimmig en meedogenloos ‘de ander’ wordt bekeken en bejegend.

Bart De Wever?

Brusselse politici reageerden woedend, maar op politiek vlak bleef het daar een beetje bij. Discussies gingen veel te snel over bijzaken. Zoals: mogen er straks op Anderlecht nog bezoekers uit Brugge binnen? Je mag toch niet alle voetbalsupporters over één kam scheren? Moet de voetbalbond Brugge niet bestraffen en de Beker afnemen?

Maar dat gaat voorbij aan de kern van het gebeuren. Dat er georganiseerde groepjes zijn die als ze maar even de kans krijgen, tot racistisch geweld overgaan. Dat het parket weliswaar een onderzoek is gestart, maar dat de grote maatschappelijke en politieke verontwaardiging uit blijft. Een paar heethoofden zullen mogelijk gestraft worden, maar de zaak is nu al een fait divers. Dus de zaak is voorbij.

Premier Bart De Wever (N-VA) is historicus. Als burgemeester van Antwerpen maakte hij indruk toen hij het Delwaidedok van naam veranderde in het Bevrijdingsdok. Leo Delwaide sr. was tijdens de Tweede Wereldoorlog als burgemeester verantwoordelijk voor de deelname van de Antwerpse politie aan de Duitse arrestaties van Joden. Het woord ‘pogrom’ slaat historisch terug op racistisch geweld tegen Joden, oorspronkelijk in Rusland, later bij uitbreiding tegen alle Joodse gemeenschappen, en inmiddels tegen elke religieuze of etnische minderheid.

Wordt het niet hoog tijd dat een premier die zo veel aandacht besteedt aan het collectieve historisch besef, met eenzelfde gezag tussenbeide komt in veel te vergelijkbare actuele kwesties?