Franstalige leerlingen én volwassenen stapelen de spelfouten op. Tijd voor een grondige hervorming, vinden linguïsten en auteurs.
Vlaanderen maakt zich zorgen over de leesvaardigheid van de jeugd, maar Franstalige leerlingen scoren nog aanzienlijk slechter in vergelijkende internationale onderzoeken zoals PISA en PIRLS. Niet alleen in België overigens, want het probleem raakt aan de kern van de Franse taal. De complexe spelling en grammatica spelen scholieren parten en verklaren waarom zelfs hooggeletterde volwassenen tot de slechtste spellers van Europa behoren.
Het is een oud zeer dat acuut werd nadat eerder deze maand een plejade van schrijvers, intellectuelen en linguïsten in Le Monde voor een verregaande spellingshervorming had gepleit. Meervoudsvormen op x en dubbele medeklinkers moeten eruit, en ook de grammatica moet op schop, te beginnen met de règles d’accord du participe passé. ‘Daar bestaan wel 40 regels voor’, zegt Dan Van Raemdonck, professor linguïstiek aan de ULB en VUB. ‘Op de middelbare school worden er 80 lesuren aan besteed, kostbare tijd die veel nuttiger zou kunnen worden ingevuld, bijvoorbeeld door begrijpend lezen.’
Van Raemdonck, voorzitter van de adviescommissie taal en taalpolitiek van de Franse Gemeenschap, ijvert al dertig jaar voor een hervorming die vaak als een vereenvoudiging wordt voorgesteld. ‘Ten onrechte’, zegt hij. ‘Daarmee wekken tegenstanders de indruk dat de taalgebruikers te dom zijn om de regels correct te gebruiken. Maar het zijn de regels zelf die niet deugen omdat ze ver staan van de spreektaal en de intuïtie en vaak totaal onlogisch zijn. Wij pleiten voor een rationalisering, en die leidt automatisch tot een vereenvoudiging.’
Het zijn de regels zelf die niet deugen omdat ze ver staan van de spreektaal.
Het debat tussen voor- en tegenstanders speelt zich in Frankrijk af, maar de gevolgen zijn voelbaar voor de hele Franstalige wereld. De Franse gemeenschap hoeft niet op Parijs te wachten om zelf stappen te zetten. Zo heeft de commissie taal en taalpolitiek al geadviseerd om bepaalde zonden tegen de regels van de participe passé door de vingers te zien. Toch is het de bedoeling om de linguïstische bandbreedte binnen la francité te beperken.
‘Jammer genoeg ontbreekt een instelling zoals de Nederlandse Taalunie’, zegt Van Raemdonck. ‘Dat moet dringend veranderen. De Franse Gemeenschap heeft overleg gepleegd met tegenhangers in Franstalig Zwitserland, Quebec en met de Organisation Internationale de la Francophonie waarin ook Afrikaanse landen zitten. Bedoeling is een Collège des francophones op te richten om samen de schouders te zetten onder de hervorming.’
