‘Als we op minder dan een jaar een vaccin kunnen ontwikkelen, door de samenwerking van zoveel knappe koppen, dan zijn we ook in staat om samen een betere toekomst te maken voor iedereen’, schrijft Leuvens schepen Bieke Verlinden (SP.A).
Een jaar na het begin van deze pandemie, nu de vaccinatiecampagnes lopen, en het rijk van de vrijheid in het vooruitzicht ligt, is het tijd om ook de lessen die we leerden in daden te beginnen omzetten. Sinds de Tweede Wereldoorlog kregen we niet meer zo’n grote economische schok te verwerken. Onze sociale zekerheid en systemen van overheidssteun, uitgedacht na WOII, werkten voor de meeste mensen tijdens de coronacrisis als een enorme stabilisator. En daar mogen we fier op zijn.
Mocht er geen systeem van technische werkloosheid zijn geweest, geen ondersteuning aan ondernemingen of geen vangnet via de sociale zekerheid, dan zouden we als samenleving niet zo veerkrachtig zijn. De klappen die deze crisis uitdeelt, zouden veel harder aankomen. Als we de bruto-inkomens in april 2020 bekijken, dan zouden die inkomens zónder overheidssteun met 64% gedaald zijn. Mét sociale bescherming, zoals tijdelijke werkloosheid, was dat 17%. Dat is heel goed. Maar we kunnen niet zomaar juichen.
Want het coronavirus heeft ook de ongelijkheid vergroot en maakt veel mensen arm(er). Heel wat mensen, die voordien wél wisten rond te komen, bengelen rond de armoedegrens of vallen er net onder. De pandemie grijpt mensen naar de keel en doet hen financieel naar adem happen. Heel wat inkomens daalden het voorbije jaar, vaste kosten liepen door en de dagelijkse uitgaven werden duurder.
In de hoek waar de klappen vielen, zie je een oververtegenwoordiging van kwetsbare werknemers en zelfstandigen. Onder hen alleenstaande ouders, werknemers met onzekere arbeidscontracten, jonge arbeiders en huurders. Dit zijn mensen die minder financiële reserves hebben om periodes van inkomensverlies te bufferen. Een aantal maanden minder inkomen of zelfs geen inkomen brengt hen dan ook serieus aan het wankelen. De impact van de armoedeval, waarin heel wat van deze personen gevangen zitten, is enorm en zal zich, als we dit niet corrigeren, nog lang laten gelden.
Daarom is het nu tijd om als beleidsmakers – op welk niveau dan ook – de lessen uit deze pandemie vast te grijpen om onze samenleving nog beter te verzekeren voor de toekomst. De vergelijking tussen deze pandemie en een oorlog wordt vaak gemaakt. Ook na een oorlog worden de slachtoffers en de schade in kaart gebracht. En worden de helden aangeduid. Met het coronavirus moeten we onze zorghelden eren, maar ook onze slachtoffers erkennen. Corona legde onze maatschappelijke kwetsbaarheden bloot.
Laat ons samenwerken zodat we dit nooit meer hoeven mee te maken. Hoe doen we dat het best? Door onze sociale zekerheid na deze crisis te evalueren en te verbeteren, zodat niemand meer door de mazen van het net valt. De schade moet hersteld en de slachtoffers gecompenseerd. Het puin van deze oorlog moet eerlijk worden geruimd. We moeten collectief de wens uitdrukken om de nieuwe kwetsbaarheden die deze crisis naar boven bracht te beschermen. Zo verzekeren we dat een volgende crisis zo weinig mogelijk invloed heeft op onze welvaart en ons welzijn. Want niet alleen een virus, maar ook ongelijkheid maakt ziek. Financiële moeilijkheden doen je besparen op basisuitgaven zoals gezonde voeding, sport of medische zorgen. Net als het virus zet ook ongelijkheid ons gezondheidssysteem onder druk.
Nieuwe armoede
Armoede is al lang niet meer de persoon die op straat slaapt, de alleenstaande ouder met een chronische ziekte, de schoolverlater die geen duurzame job vindt. Armoede houdt huis in zo veel meer huishoudens dan je zou denken. Jonge gezinnen die recent een eigen woonst kochten, die net alle kosten van de maand konden dragen maar dan hun job verloren of op tijdelijke werkloosheid terugvielen, slagen er steeds minder in om de eindjes aan elkaar te knopen. De ene na de andere maand wordt het steeds moeilijker. En voor ze het zelf goed en wel beseffen, balanceren ze op de armoedegrens. En dat is niet hun schuld, de crisis zet genadeloos zijn tocht verder. Spaargeld geraakt op, de hypotheek of huur wordt met vertraging betaald en belangrijke uitgaven worden uitgesteld. Enkele maanden overbruggen wordt een jaar zwoegen om er te geraken. Wat nog kon, lukt nu niet meer.
Ook die mensen wil ik oproepen: je staat er niet alleen voor, we doen dit samen. Er zijn extra budgetten om te helpen, maar ze komen nog onvoldoende tot bij de mensen die het moeilijk kregen. OCMW’s staan klaar om jullie rechten te onderzoeken en jullie te ondersteunen waar nodig. Geef aan wanneer je hulp nodig hebt.
Het toenemen van deze ‘nieuwe’ armoede brengt nieuwe uitdagingen met zich mee. Het is tijd om het debat rond onze sociale zekerheid te heropenen. Beantwoorden de systemen die er vandaag zijn, die na WOII tot stand kwamen, nog steeds aan de uitdagingen van vandaag? Dat is de vraag die we ons moeten stellen.
Laten we met evenveel strijd- en veerkracht de onrechtvaardigheid die armoede is tegengaan. Laten we samenwerken, onze systemen herdenken en onze slachtoffers in deze oneerlijke strijd erkennen. Als we op minder dan een jaar een vaccin kunnen ontwikkelen, door de samenwerking van zoveel knappe koppen, dan zijn we ook in staat om samen een betere toekomst te maken voor iedereen.
Lees ook:
– ‘Armoede en kinderarmoede zullen toenemen’
– Vermogensbelasting: moeten de rijken de coronacrisis betalen?
– De veerkracht van de economie: ‘Dit is zeker geen catastrofe’
– Coronacrisis treft mensen met beperkt inkomen dubbel: ‘In het OCMW zien we een heel nieuw cliëntèle’
– Econoom Ive Marx bekeek armoedecijfers: ‘Soms gingen de laagste inkomens er zelfs op vooruit’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier