Dwangsommen voor asielzoekers: over welke bedragen hebben we het nu echt?
‘Dwangsommen van 30.000 euro per maand aan elke individuele asielzoeker betalen, dat zal de opvangcrisis niet oplossen.’ Dat zei staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) onlangs in de Kamer. Het wekt de indruk dat ‘elke asielzoeker’ zo’n som zou ontvangen. In werkelijkheid liggen de meeste dwangsommen veel lager. De totaalsom van de dwangsommen loopt intussen wel tot in de miljoenen, al kent niemand kent het precieze bedrag.
Op 2 februari deed staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) een opmerkelijke uitspraak in de Kamer, als deel van haar antwoord op vragen van de parlementsleden Theo Francken (N-VA) en Dries Van Langenhove (Vlaams Belang) over inbeslagnames op haar kabinet. ‘Dwangsommen van 30.000 euro per maand aan elke individuele asielzoeker betalen, dat zal de opvangcrisis niet oplossen’, zei ze. Op 28 januari had ze in een interview met La Libre al iets soortgelijks verklaard.
Op 1 februari namen deurwaarders na een uitspraak van de rechtbank van eerste aanleg in Brussel niet-essentiële goederen in beslag bij Fedasil, het federale agentschap voor de opvang van vluchtelingen, en het kabinet van de bevoegde staatssecretaris De Moor. Het bezoek van de deurwaarders is het gevolg van een aantal onbetaalde dwangsommen. Bij Fedasil gaat het om twee veroordelingen voor het niet verlenen van opvang in juli en september, bij het kabinet-De Moor om drie dossiers van 22 asielzoekers waarover de rechter oordeelde dat er 250 euro per persoon, per dag moest betaald worden.
Het grootste deel van de dwangsommen moet Fedasil betalen, niet het kabinet-De Moor.
Kati Verstrepen, voorzitter van de Liga voor Mensenrechten.
Over het bedrag dat de overheid als dwangsom aan elke individuele asielzoeker moet betalen, ontstond afgelopen zondag een discussie in het VRT-programma De zevende dag. De staatssecretaris had het opnieuw over 30.000 euro per asielzoeker, maar werd daarin tegengesproken door Kati Verstrepen, voorzitter van de Liga voor Mensenrechten. Die had het over ‘maximaal 7500 euro per maand’.
We nemen na de uitzending van De zevende dag contact op met het kabinet-De Moor. Hoe komen zij aan 30.000 euro per asielzoeker, per maand? ‘Dwangsommen verschillen van dossier tot dossier’, zegt woordvoerder Bart Tierens aan de telefoon. ‘Soms bedraagt de dwangsom 250 euro per dag, soms 1000 euro. Daarom spreken we van bedragen tot 30.000 euro.’
Op woensdag 8 februari zei De Moor in de Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken, Veiligheid, Migratie en Bestuurszaken: ‘Het bedrag van 30.000 euro per maand dat ik eerder als voorbeeld gebruikte, is illustratief. In bepaalde veroordelingen tegen Fedasil legde de rechter immers 1000 euro per persoon per dag op, maal 30 dagen geeft dat dus 30.000 euro. Soms is dit beperkt tot 250 euro per persoon per dag, dat levert maal 30 dagen dan 7500 euro per maand op.’
Niet in ieder dossier is er dus sprake van 30.000 euro per maand. Volgens het kabinet zou in 2959 van de 7000 veroordelingen van Fedasil een dwangsom van 1000 euro opgelegd zijn. Die sommen zijn te betalen door Fedasil, niet door het kabinet-De Moor. Hoe lang het gebrek aan opvang in die zaken aansleepte krijgen we niet mee.
Daarnaast benadrukt het kabinet-De Moor dat er uiteraard alleen sprake is van een dwangsom als er een veroordeling is uitgesproken en dat er niet langer een dwangsom betaald moet worden wanneer de betrokken asielzoekers opgevangen zijn. ‘Staatssecretaris De Moor vernoemde het bedrag van 30.000 euro enkel in de context van dwangsommen en heeft dus nooit willen zeggen dat iedere asielzoeker op Belgische bodem zomaar geld zou krijgen’, verduidelijkt woordvoerder Bart Tierens. Hij voegt eraan toe dat het kabinet ook de veroordelingen van Fedasil meerekent in zijn argumentatie. Tierens: ‘Ons standpunt is namelijk altijd hetzelfde: dwangsommen lossen niets op, ze zorgen niet voor extra opvangplaatsen. Elke asielzoeker heeft recht op een bed, en daar zetten we ons elke dag samen met Fedasil voor in.’
Om hoeveel geld gaat het dan wél? Die vraag leggen we voor aan Kati Verstrepen van de Liga voor Mensenrechten. Zij had het in De zevende dag over een bedrag van 7500 euro per maand. Er zijn volgens Verstrepen momenteel 22 dossiers met dwangsommen van 250 euro per dag die tot de inbeslagnames op het kabinet-De Moor hebben geleid.
In tegenstelling tot het kabinet maakt Verstrepen wel een onderscheid tussen de 22 zaken waarvoor de Belgische staat veroordeeld is en de 7000 veroordelingen van Fedasil. ‘Het grootste deel van de dwangsommen moet Fedasil betalen, niet het kabinet-De Moor.’
Al die dwangsommen samen lopen op tot in de miljoenen, maar niemand kent het precieze bedrag.
Thomas Willekens, ngo Vluchtelingenwerk Vlaanderen
Verstrepen acht het onwaarschijnlijk dat de bedragen in die 22 dossiers zouden oplopen tot 30.000 euro. De periode waarin de betrokken asielzoekers geen opvang hadden, zou volgens haar maximaal een maand hebben geduurd. ‘In het allerslechtste geval kom je dus na 30 dagen, aan 250 euro per dag, tot een bedrag van 7500 euro.’
Net als het kabinet bevestigt Verstrepen dat niet ‘iedere asielzoeker’ dat geld krijgt. ‘Alleen wanneer de rechtbank de Belgische staat heeft veroordeeld omdat ze een asielzoeker niet heeft opgevangen en dat na die veroordeling nog altijd niet in orde gebracht heeft, moeten zulke dwangsommen betaald worden.’
Voor exacte cijfers bellen we met de ngo Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Joost De Potter en Thomas Willekens bevestigen de opdeling tussen zaken tegen Fedasil en zaken tegen de staat (in casu het kabinet-De Moor). ‘De dwangsommen moeten voornamelijk door Fedasil betaald worden’, zegt Willekens. ‘Op dit moment zijn er ongeveer 7000 veroordelingen van Fedasil. Het gaat dus om 7000 mensen, van wie er 3000 nog geen opvang hebben gekregen. Daarbovenop zijn er nog 400 mensen voor wie het Europees Hof voor de Rechten van de Mens voorlopige maatregelen eist. Al die dwangsommen samen lopen op tot in de miljoenen, maar niemand kent het precieze bedrag.’
Willekens verwijst ons door naar Marie Doutrepont van het advocatennetwerk Progress Lawyers Network. Doutrepont is een van de drie advocaten in de zaken die tot een veroordeling van de Belgische staat leidden. Doutrepont vertelt dat ze uit de lucht viel toen de staatssecretaris het over 30.000 euro voor elke individuele asielzoeker had. Ook onderschrijft ze de berekening van Kati Verstrepen: ‘In de 22 veroordelingen van de staat is er telkens sprake van een dwangsom rond de 250 euro per dag zonder opvang, per asielzoeker. Op 6 december viel de beslissing van de rechtbank. Rond 22 december was er al opvang voorzien. Het gaat dus om 15 dagen waarvoor de staat aan 22 asielzoekers een dwangsom moet betalen. Dan kom je dus aan maximaal 3750 euro per asielzoeker voor die halve maand. Dat het zou gaan om 30.000 euro voor iedere individuele asielzoeker in België is een totale verdraaiing van de feiten.’
Net als Kati Verstrepen en Vluchtelingenwerk Vlaanderen maakt Doutrepont expliciet een onderscheid tussen veroordelingen van het kabinet en van Fedasil. ‘De stap naar veroordeling van de staat is pas gezet wanneer duidelijk werd dat eerdere veroordelingen van Fedasil geen verschil maakten’, legt Doutrepont uit. ‘Dwangsommen van 1000 euro per dag zijn er niet in de veroordelingen van het kabinet, alleen in die van Fedasil.’ Doutrepont heeft naar eigen zeggen weet van slechts twee zaken met een dwangsom van die ordegrootte. Ze dateren van september 2022. ‘De dwangsommen die nu worden opgelegd, liggen lager. In de laatste beschikkingen die ik heb gezien, spreken we van 100 euro per dag.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier