De Vlaamse Waterweg is veroordeeld tot een boete van 120.000 euro voor het wanbeheer van het oude asbeststort in Boom. De buurtbewoners winnen de rechtszaak, maar vrezen dat de kankerverwekkende asbestvezels niet snel afgedekt zullen worden.
Op 25 april oordeelde een Antwerpse rechter dat De Vlaamse Waterweg (DVW) schuldig is aan onzorgvuldig beheer van een oud asbeststort op hun grondgebied. Daarmee volgt de rechter de conclusie van een Knack-onderzoek uit 2022 naar de dumpingplaats van asbestafval van Eternit vlak bij een woonwijk in Boom. DVW moet een geldboete van 120.000 euro betalen, waarvan 100.000 euro met uitstel, en overweegt in beroep te gaan.
Tot 1983 stortte asbestverwerker Eternit zo’n 50.000 ton asbestafval per jaar in de Kleiputten Terhagen te Boom. Tien jaar later kocht DVW dat terrein om er bagger te storten. Zolang het asbest onder de grond zat, was er geen gevaar.
Maar door erosie en bomenkap door DVW kwam het asbest naar de oppervlakte. Volgens de rechter was dat zeker het geval van 2014 tot 2019 én was het terrein toen niet goed afgesloten: mensen lieten er hun hond uit en kleuters gingen er op schattenjacht. Mogelijk ademden ze zo de dodelijke asbestvezels in.
De asbestvervuiler betaalt niet: ‘Vlaamse overheid laat zich oplichten door Eternit’
Een van de Boomse kinderen die er speelden, stond op de cover van Knack met een veiligheidsmasker tegen asbestdeeltjes (zie foto). Samen met 143 andere personen stelde hij zich burgerlijke partij. 135 omwonenden krijgen nu een schadevergoeding van 250 euro voor de mogelijke blootstelling aan de potentieel dodelijke asbestdeeltjes.
Wie een asbestvezel inademt, kan decennia later een dodelijke longvlieskanker ontwikkelen. Als dat zou gebeuren met een van de buurtbewoners, kunnen zij die toekomstige medische schade verhalen op de Vlaamse overheid.
‘In het algemeen zijn we opgelucht met de uitspraak,’ zegt Frank Van Houtte van actiegroep Red Onze Kleiputten, ‘al is het spijtig dat de rechter geen verplichte sanering heeft opgelegd.’
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Desinformatie
Milieuadvocaat Isabelle Larmuseau was geen betrokken partij, maar volgde het dossier op de voet: ‘Een effectieve geldboete van 20.000 euro voor DVW is zeer laag. Dat de belastingbetaler uiteindelijk dat bedrag moet ophoesten, heeft in die uitspraak meegespeeld. De zaak van het asbeststort in Boom is een typisch voorbeeld van hoe de overheid voor een groot infrastructuurproject spelletjes speelt met kwetsbare burgers. De context van dit dossier is schandalig.’
‘Het asbeststort is zo lang slecht beheerd omdat het werd gekoppeld aan het Oosterweelproject. Al in 2017 werd aangekondigd dat er 4,5 miljoen ton met PFAS-vervuilde (een familie van schadelijke chemicaliën die voor altijd in het milieu blijven, nvdr.) gronden van Oosterweel naartoe zou worden gebracht. Met desinformatie maakt de overheid er een positief verhaal van. Het lijkt een fantastische sanering, maar eigenlijk wil ze bijkomend afval dumpen.’
‘Deze zaak toont hoe de overheid voor een groot infrastructuurproject spelletjes speelt met kwetsbare burgers.’
Boten zouden ladingen vervuilde grond van de werken aan de Antwerpse ring via de Schelde en de Rupel naar een tijdelijke steiger brengen. Daar zouden ze gedumpt worden om het asbeststort en het aanpalende huisvuilstort af te dekken. De Raad voor Vergunningsbetwistingen vernietigde begin 2024 de vergunning daarvoor van toenmalig minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA).
DVW reageert: ‘Er is geen link tussen het niet afsluiten van het asbeststort (voor 2019) en het al dan niet hergebruiken van Oosterweelgronden op de site voor de sanering ervan. DVW volgde in dit kader in het verleden steeds de opinie van experts zoals bodemsaneringsdeskundigen dat een volledige omheining van het asbeststort niet aan de orde was.’
PFOS: hoe de overheid schuldig verzuim pleegde
Larmuseau vraagt zich af waar de vervuilde gronden van de Oosterweelwerken nu naartoe gaan. ‘Elk gat en elke spleet in Vlaanderen zal ermee gevuld worden. Met elke kleiput of oude stortplaats zal de Vlaamse overheid marchanderen om er Oosterweelgrond te storten. Ik probeer zo veel mogelijk omwonenden van dat soort plekken te alarmeren.’
Losse vezels
Terug naar het asbest in Boom, want hoewel het terrein in 2019 werd afgesloten, is dat probleem niet van de baan. Aannemer De Brandt, die de werken voor de afsluiting uitvoerde, werd overigens veroordeeld voor onzorgvuldigheid (het bedrijf kreeg een boete van 24.000 euro waarvan 14.000 met uitstel). Volgens het vonnis werd toen ‘uitvoerig gegraven in een ondergrond met asbestverdacht materiaal’ en ‘een grote hoeveelheid [daarvan] werd stuk gereden met zwaar materieel’.
In 2022 kon Knack op het terrein vaststellen dat er nog steeds asbest aan de oppervlakte ligt. Die situatie is in 2025 onveranderd. Van Houtte: ‘Dat asbest is los of verweerd en bevat dus losse vezels. Afhankelijk van de wind kan het nog steeds schadelijk zijn. Wij eisen een onmiddellijke afdekking van het hele asbeststort naast onze woonwijk.’
Volgens DVW is de situatie nu veilig: ‘De site is afgesloten en de risico’s zijn onder controle, zolang de voorzorgsmaatregelen worden gerespecteerd. Luchtmetingen en rapporten van OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij, nvdr) leren ons dat de gezondheidsnormen niet worden overschreden.’
Wat is asbest? 13 vragen beantwoord
De rechter legde DVW geen termijn op om het asbeststort te saneren, omdat zij net voor de uitspraak ‘een nieuw traject’ opstartte om de hele site (inclusief het huisvuilstort) te saneren. Volgens DVW wordt dat nieuwe voorstel voor sanering verwacht ‘tegen eind 2026’. Daarvoor zal in elk geval minder grond moeten aangevoerd worden dan in het oorspronkelijke plan.
‘Maar dat nieuwe traject is onwettig’, zegt Larmuseau. ‘Men doet alsof het hier om historische bodemverontreiniging gaat. Dan zou er alleen bij “ernstige bedreiging” gesaneerd moeten worden. Dat klopt niet: het gaat over afvalstoffen en die moeten verwijderd of afgedekt worden. Een nieuwe vertragende studie is overbodig.’
Tot eind 2026 willen de buurtbewoners niet wachten. Zij willen dat het asbeststort ogenblikkelijk en los van het huisvuilstort wordt afgedekt. Van Houtte: ‘Dit vonnis is een stok achter de deur om sneller een sanering te eisen. Wij gaan een klacht indienen bij de milieu-inspectie, de burgemeester van Boom en de gouverneur. Zij zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van de bewoners.’
