In een toespraak voor het Europacollege in Brugge heeft premier Alexander De Croo zijn Poolse ambtgenoot Mateusz Morawiecki woensdag gewaarschuwd voor een escalatie van het conflict over de basisregels van de rechtsstaat en het Europese project.
‘Aan degenen die opruiende interviews geven en denken dat het nodig is om een nieuwe wereldoorlog uit te roepen in The Financial Times, wil ik zeggen: u speelt een gevaarlijk spelletje, u speelt met vuur wanneer u om interne politieke redenen oorlog gaat voeren met uw Europese collega’s’, zo verwees De Croo naar de harde taal van Morawiecki in de maandageditie van de Britse beurskrant.
Morawiecki dreigde ermee ‘alle beschikbare middelen’ in te zetten indien de Europese Unie voortzet met haar verzet tegen de gerechtelijke hervormingen die zijn nationalistische regering heeft doorgevoerd in eigen land. Die zijn volgens de regering nodig om corruptie uit te roeien, maar volgens de EU ondermijnen ze de scheiding der machten in het land. De twist bereikte een climax toen het grondwettelijke hof in Warschau na een vraag van Morawiecki eerder deze maand oordeelde dat delen van de Europese verdragen in strijd zijn met de Poolse grondwet.
Die aanval is volgens De Croo ‘compleet onaanvaardbaar’. Dit keer gaat het niet om ‘misplaatse arrogantie van zogenaamde oude lidstaten’, aldus de premier, maar om de overtuiging van ‘een overweldigende meerderheid van lidstaten, van de Baltische staten tot Portugal, die het eens zijn dat onze Unie een unie van waarden is, geen cashmachine’. Een Polexit is volgens hem echter niet de weg uit de patstelling. ‘We moeten hen uitdagen. We mogen niet in hun val trappen, maar luisteren naar de boodschap van de 100.000 Poolse burgers die de straat opgingen met de Poolse en de Europese vlag, zij aan zij’, aldus de eerste minister.
Maar volgens De Croo mogen de lidstaten deze strijd niet enkel overlaten aan de Europese Commissie en het Europese Hof van Justitie. ‘Dit is een fundamenteel politiek probleem dat een politieke oplossing vereist, door de Raad en het Europees Parlement. Door het uiteenzetten en verankeren van de basisregels voor onze Unie: de rechtsstaat, democratie en alle fundamentele rechten – zaken die zo lang vanzelfsprekend waren maar dat vandaag niet meer zijn. En door deze basisregels afdwingbaar te maken, beter dan nu het geval is.’
