Carl Devos: ‘Het veto van Paul Magnette is van historisch belang’

PS-voorzitter Paul Magnette en N-VA-voorzitter Bart De Wever © belga
Kamiel Vermeylen

Na het veto van PS-voorzitter Paul Magnette ligt de federale regeringsvorming alweer in duigen. ‘In tegenstelling tot wat Koen Geens beweert, heeft zijn partij wél de sleutels in handen’, licht politicoloog Carl Devos (UGent) toe.

Na het veto van PS-voorzitter Paul Magnette (PS) kreeg Koen Geens (CD&V) zoals gevraagd zijn ontslag als koninklijk opdrachthouder. N-VA-kopman Bart De Wever toonde zich maandag niet te spreken over het manoeuvre van zijn Waalse collega en riep CD&V en Open VLD op om een Vlaams front te vormen. Beide partijen reageerden echter lauw op de uitnodiging van De Wever.

Een coalitie tussen PS en N-VA lijkt in ieder geval niet voor meteen. De bal ligt nu in het kamp van CD&V en Open VLD. Kiezen beide partijen voor de zogenaamde Vivaldicoalitie? Of stevenen we toch af op nieuwe verkiezingen? Knack vroeg tekst en uitleg aan politicoloog Carl Devos (Ugent).

Carl Devos: Het is niet de eerste keer dat de PS een coalitie met N-VA afzweert, maar de kracht waarmee en het moment waarop voorzitter Paul Magnette dat vrijdag deed is nieuw. Het lijkt erop dat een samenwerking tussen PS en N-VA voorgoed van de baan is, al kan je niets uitsluiten zolang er nog geen regering gevormd is.

We mogen het historische belang van het categorieke veto niet onderschatten: de PS keert zich af van de twee grootste Vlaamse partijen en geeft daarbij te kennen dat het federale model met een Vlaamse meerderheid niet langer per definitie gewenst is. Het afgelopen decennium hebben we geen meerderheid gehad langs beide kanten van de taalgrens en drie jaar lang geen volwaardige regering. De laatste vier regeringsonderhandelingen prijken stuk voor stuk in de top vijf van langst aanslepende formaties. Ons federaal model hapt naar adem en is dringend toe aan ingrijpende politieke en institutionele hervormingen. Dat besef leeft overigens ook aan de andere kant van de taalgrens.

De Wever benadrukte maandag opnieuw dat N-VA wel degelijk in de federale regering wil. Niet iedereen is daarvan overtuigd.

Devos: Ik wel. Na 26 mei moest de partij kiezen tussen de pest en de cholera. Maar het is veel lastiger om in de oppositie te zitten, waar ze niet alleen overvleugeld, maar ook geassocieerd zullen worden met het Vlaams Belang. Het risico is veel te groot dat Vlaams Belang stemmen afsnoept van N-VA én van de regeringspartijen. Bovendien dreigt de N-VA in dat scenario te radicaliseren. De Wever is een rem op die evolutie van een bepaalde vleugel in zijn partij, maar vroeg of laat zal de voorzitter zijn fakkel doorgeven. Zonder hem dreigen de Vlaams-nationalisten in oppositie met het Vlaams Belang verder naar rechts op te schuiven.

In tegenstelling tot wat minister van Justitie Koen Geens beweert, heeft zijn partij wél de sleutels in handen.

Carl Devos, politicoloog UGent

De Wever voerde maandag de druk op CD&V en Open VLD verder op. Hij hoopt dat de christendemocraten ‘aan hun principes vasthouden’ en dat de liberalen een coalitie met de PS alsnog afzweren.

Devos: Met verkiezingen in het achterhoofd is de grens tussen campagnetaal en analyse natuurlijk flinterdun geworden. De CD&V en de Open VLD willen niet langer gezien worden als een bijhuis van de N-VA. Maar sinds verkiezingsdag dwingt De Wever beide partijen tot een moeilijke keuze. Als ze inderdaad een Vlaams front vormen, dan komt De Wever opnieuw uit de verf als de man die aan de touwtjes trekt. Kiezen christendemocraten en de liberalen wel voor een Vivaldi-coalitie, dan zal de N-VA-voorzitter beweren dat ze hem verraden.

Het is vooral uitkijken naar wat de CD&V zal doen. In tegenstelling tot wat Koen Geens beweert, heeft zijn partij wél de sleutels in handen. Als de christendemocraten voor een Vivaldi-coalitie kiezen, dan zijn we vertrokken. Weigert de partij, zal ook de Open VLD niet meedoen. Maar de christendemocraten zijn vernederd en gekwetst door Magnette. Het zal tijd kosten om de plooien opnieuw glad te strijken.

Wat zal het effect op de Vlaamse regering zijn indien CD&V en Open VLD voor Vivaldi kiezen?

Devos: Bij de federale fracties van beide partijen heerst er vanzelfsprekend een grotere bereidheid tot een Vivaldi-coalitie dan bij hun Vlaamse evenknie. Voor beide partijen wordt het vooral een inhoudelijke kwestie. De CD&V heeft in ieder geval een uitstekende uitgangspositie om tijdens de onderhandelingen haar vel duur te verkopen. Als de partij bijvoorbeeld garanties rond ethische dossiers kan afdwingen, dan zal er in de partij een moeilijke discussie ontstaan of ze de sprong toch niet moet wagen. Hetzelfde geldt voor de Open VLD als het op economische kwesties aankomt.

De Wever benadrukt dat de sociaaleconomische programma’s van de Franstalige partijen niet rijmen met de verkiezingsuitslag in Vlaanderen. Klopt dat wel?

Devos: Nee, dat doet de werkelijkheid natuurlijk oneer aan. De N-VA-voorzitter zet de interpretatie van de verkiezingsresultaten al sinds verkiezingsdag naar zijn hand. Vlaanderen heeft op sociaaleconomisch vlak eerder voor een linksere koers gekozen. Politici spreken wel vaker in naam van ‘de Vlaming’, terwijl de grootste partij maximaal een kwart van de Vlamingen vertegenwoordigt.

Hoe is de regering-Michel aan haar einde gekomen? Door ruzie tussen de Vlaamse coalitiepartners, niet door een Vlaams-Waalse clash. Wel klopt het dat Wallonië veel overtuigender voor een linkse koers heeft gekozen dan Vlaanderen. In die zin is de partijpolitieke vertaling van de manier waarop de gemiddelde Vlaming en Waal heeft gestemd verder gepolariseerd.

Hier en daar klinkt dat de verkiezingscampagne opnieuw begonnen is. Maar hoe realistisch is die piste überhaupt?

Devos: Momenteel is de tijd nog niet rijp. Maar hoe dichter we tegen de zomerperiode aanleunen, hoe groter die kans wordt. Mei wordt een cruciale maand. Niet zozeer omwille van de symboliek, wel door de praktische kant van de zaak. Tijdens de vakantiemaanden worden er in België traditioneel geen verkiezingen gehouden, dus het parlement moet zich in mei ontbinden om in juni naar de stembus te kunnen gaan. In tegenstelling tot in 2010 en 2011, toen we het wereldrecord regeringsvorming op onze naam schreven, staan we momenteel nergens. Als er in mei nog steeds geen landingszone in zicht is, dan moeten de partijen hun verantwoordelijkheid nemen en nieuwe verkiezingen organiseren. Anders zullen we ons eigen wereldrecord gezwind verbeteren, wat totaal onaanvaardbaar is.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content