België is bereid om in samenspraak met de Congolese autoriteiten de teruggave te onderzoeken van alle goederen en kunstwerken uit de koloniale periode, die nu in het bezit zijn van federale instellingen. Dat heeft staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine (PS) gezegd op de eerste dag van zijn bezoek aan Congo. Op die eerste dag bracht hij onder meer een bezoek aan het nieuwe nationaal museum in de Congolese hoofdstad.
Begin juli stelde Dermine een innovatieve aanpak voor over de teruggave van Congolese roofkunst. Die zit nu nog in de studiefase, die duidelijkheid moet brengen over de herkomst van de al dan niet geroofde voorwerpen en kunst. Potentieel gaat het om duizenden stukken die de komende jaren terugkeren.
Binnen Vivaldi is al een akkoord over dit kader, maar het moet nog vertaald worden in een wetsvoorstel. Mogelijk wordt dat al voor eind dit jaar goedgekeurd. Dermine klopt zich op de borst dat ons land hiermee ver voorop loopt op andere westerse landen met een koloniaal verleden, zoals Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Op dit moment sluit Dermine geen enkele teruggave uit van voorwerpen die nu in het bezit zijn van een van de federale instellingen. Het gaat dan in de eerste plaats om het AfricaMuseum in Tervuren, maar ook om het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel.
Bij de Congolese autoriteiten is te horen dat een teruggave in overleg zal gebeuren, en zonder haast. Er komt daarvoor een Belgisch-Congolese commissie. De Belgische aanpak bestaat erin dat de Congolese overheid alvast juridisch eigenaar wordt van geroofde stukken, maar dat die stukken in ons land blijven tot de Congolezen vinden dat aan de noodzakelijke voorwaarden is voldaan om de werken een plaats te geven. Daarom wordt de wetenschappelijke samenwerking versterkt, om te zorgen dat de nodige knowhow op termijn ook in Congo aanwezig is.
De collectie van het AfricaMuseum omvat ruim 130.000 stukken, waarvan 85 procent uit Congo komt. De grote meerderheid zijn voorwerpen uit het dagelijks leven. Volgens het museum is 1 procent daarvan afkomstig van plunderingen, en 58 procent kreeg het op legitieme wijze in handen. De studie loopt naar de rest van de voorwerpen. AfricaMuseum-directeur Guido Gryseels schatte de kost voor die studie de komende vier jaar op 2,5 miljoen euro.
Na de goedkeuring van het wetsvoorstel zullen de gesprekken met de Congolese autoriteiten opgestart worden. Wie de gesprekspartners zullen zijn en onder welke modaliteiten moet nog besproken worden. Woensdagavond nam Dermine al deel aan een rondetafel rond het onderwerp, waaraan ook onder meer de Congolese minister van Cultuur deelnam.
