Blijft Volkswagen nummer één in de autowereld en zo ja, hoe lang nog? Door op grote schaal gebruik te maken van sjoemelsoftware heeft de Duitse autogroep wereldwijd miljoenen klanten schade toegebracht. Dieselgate heeft er bovendien voor gezorgd dat het keurmerk Made in Germany veel van zijn glans heeft verloren en dat de Duitse autoindustrie niet langer kan rekenen op de onvoorwaardelijke steun van kanselier Merkel. Van de nieuwe Volkswagen-topman Herbert Diess wordt gehoopt dat hij het geschonden vertrouwen tegenover de klanten, collega’s én politiek kan herstellen.
Begin december 2014 maakte de toenmalige BMW-topman Norbert Reithofer onverwacht bekend dat hij in mei 2015 voortijdig de fakkel zou overgeven aan Harald Krüger en dus niet aan zijn gedoodverfde opvolger Herbert Diess. Die hield de eer aan zichzelf en aanvaardde nauwelijks twee dagen later een aanbod van Volkswagen om vanaf de zomer 2015 de leiding van het merk VW in handen te nemen. Dat gebeurde een paar maanden voor dieselgate de autogroep in opspraak zou brengen.
Vrij van alle schuld
Toen in september 2015 de bom barste en bekend raakte dat Volkswagen op grote schaal sjoemelsoftware had gebruikt om de omvang van de schadelijke uitstoot van zijn dieselmotoren te minimaliseren, was de nieuwkomer in Wolfsburg wellicht de enige Volkswagen-topmanager die niet van de bedrieglijke praktijken werd verdacht.
In de nasleep van dieselgate verdween de ene na de andere topman via een achterdeur, meestal met een gouden handdruk. Dik drie jaar later is er nog altijd geen rechterlijke uitspraak over schuld of onschuld. Audi-topman Rupert Stadler is de enige die tot nu toe langere tijd achter de tralies heeft gezeten, niet voor bewezen schuld maar omdat hij weigerde mee te werken aan het gerechtelijk onderzoek.
Van de toenmalige Volkswagen-top heeft enkel Hans Dieter Pötsch overleefd. Sterker nog, de nu 68-jarige financieel expert van Oostenrijkse afkomst is opgeklommen van CFO tot voorzitter van de autogroep. Hij geldt als een vertrouweling van de families Porsche en Pïech. Die bezitten samen meer dan de helft van de aandelen van het autoconcern maar leven constant op voet van oorlog met elkaar. Voorzitter Pötsch verstaat echter de kunst om beide clans rond belangrijke dossiers met elkaar te verzoenen, in beider financieel belang. De families Porsche en Piëch wonen in de omgeving van Salzburg en behoren tot de rijkste industriëlen van Oostenrijk.
Dat ook Herbert Diess een Oostenrijks paspoort heeft, berust op een toeval. Voor zover bekend is er nooit sprake geweest van een Austrian connection in de pejoratieve zin van het woord binnen de Duitse autogroep.
De nieuwe Volkswagen-topman is trouwens geboren en getogen in München, nadat zijn ouders om den brode van de Oostenrijkse boerenbuiten naar de Beierse hoofdstad waren verhuisd. Hij studeerde en doctoreerde aan de Technische Universiteit van München, werkte van 1989 tot 1996 voor Bosch in Stuttgart en Noord-Spanje. Dat verklaart zijn goede kennis van de Spaanse taal en het feit dat zijn vrouw en zoon in München een populaire tapas-bar uitbaten.
In 1996 verkaste Diess naar BMW, het begin van een opmerkelijke blitzcarrière. Terug in München stond hij mee aan de wieg van het e-project van BMW, een tijdlang leek de briljante ingenieur en succesvolle kostenkiller zelfs voorbestemd voor het voorzitterschap van BMW maar die droom ging niet in vervulling.
Van arbeiderszoon tot de machtigste Duitse bedrijfsleider
Maar daarom niet getreurd: hij ruilde het premiummerk BMW in tegen het volumemerk VW. Sinds het voorjaar 2018 is hij bovendien de grote baas van Volkswagen AG waartoe ook Audi, Bentley, Bugatti, Ducati, Lamborghini, Porsche, Seat en Skoda behoren. Volkswagen AG stelt ruim 650.000 medewerkers tewerk, verspreid over meer dan 100 landen.
Onder zijn voorganger Martin Winterkorn werd het concern centralistisch vanuit Wolfsburg bestuurd, wat de slagkracht en efficiëntie van de autogroep niet ten goede kwam. Daar is onder Diess verandering in gekomen: de zustermerken en regionale entiteiten hebben meer vrijheid en verantwoordelijkheid gekregen.
Dat hij de activiteiten van Volkswagen China zelf op de voet blijft volgen, heeft ermee te maken dat de Chinese markt van levensbelang is voor de autogroep, omwille van het gigantisch grote klantenpotentieel en de technologische revolutie die zich daar in een razendsnel tempo voltrekt.
De pioniersrol die Europa decennialang heeft vervuld, wordt nu overgenomen door China! Het derdewereldland van weleer heeft zich in geen tijd ontwikkeld tot een van de machtigste industriestaten met tentakels die zich uitstrekken over de hele wereld en de meest uiteenlopende sectoren, inclusief de ruimtevaart. Geen enkel land beschikt over een groter groeipotentieel.
Elektromobiliteit is de toekomst
Meteen na zijn aantreden heeft Diess van elektromobiliteit een topprioriteit gemaakt voor alle automerken van de groep. Nog is het niet te laat voor Volkswagen om zijn achterstand op het vlak van alternatieve aandrijving snel in te halen. De autogroep heeft zopas een ambitieus investeringsprogramma ten belope van tientallen miljarden goedgekeurd dat er moet voor zorgen dat Volkswagen de nummer één blijft. Topman Diess kan voor de uitvoering rekenen op de steun van zowel de aandeelhouders als de machtige vakbond IG Metall.
Die heeft in de persoon van Gunnar Killian een man uit de eigen rangen tot personeelschef laten benoemen. Die moet erop toezien dat de gedane beloften inzake tewerkstelling worden nagekomen. Van Diess is geweten dat hij zich houdt aan een gegeven woord en dat hij zich omringt met de allerbeste managers en vakspecialisten, voor wie hij altijd en overal een luisterend oor heeft. Maar eens een beslissing genomen, moet die snel en consequent worden uitgevoerd. ‘Geduld is niet zijn beste karaktereigenschap’, aldus een ex-directeur die uit eigen beweging is weggegaan, omdat hij naar eigen zeggen niet bestand was tegen de druk van hogerhand. Hij is geen alleenstaand geval. Sinds Diess in Wolfsburg de lakens uitdeelt, telt elke minuut en elke euro. Zijn contract loopt tot 2023, tijdverlies kan hij zich niet veroorloven.
Wie offers vraagt van anderen, moet zelf het goede voorbeeld geven
Hij staat erom bekend elk dossier tot in het kleinste detail voor te bereiden én met alle betrokkenen te bespreken. Alle voorstellen zijn welkom, voor zover ze een positieve inbreng hebben in het debat. Ook in zijn contacten met de media gaat hij geen enkele discussie of confrontatie uit de weg. Als enige captain of industry is hij geregeld te zien en te horen in populaire talkshows of consumentenprogramma’s met soms gedurfde uitspraken die aan duidelijkheid niet te wensen overlaten.
Voor de arbeiderszoon die het tot de machtigste bedrijfsleider van het land heeft gebracht, bestaan geen heilige huisjes. Onder het motto ‘wie offers vraagt van anderen, moet zelf het goede voorbeeld geven’ wijst hij elke vorm van voorkeursbehandeling van de hand.
Van Diess is geweten dat hij meestal zelf achter het stuur zit van zijn dienstwagen en ’s morgens in de file aanschuift voor de fabriekspoort, dat hij tijdens de week een hotelkamer in Wolfsburg betrekt en in het weekend bij zijn vrouw en drie kinderen in München verblijft. Voor die woon-werkverplaatsingen vliegt hij in economy.
Het verschil met het despotische gedrag van zijn voorganger kan niet groter zijn. Die beschikte over een uitgebreide hofhouding en vloog van hot naar her in een luxueuze privéjet. Na zijn gedwongen ontslag leeft Winterkorn een teruggetrokken bestaan. De Verenigde Staten hebben immers een internationaal aanhoudingsbevel tegen hem uitgevaardigd. Begeeft hij zich buiten Duitsland riskeert hij te worden opgepakt én voorgeleid voor een Amerikaanse rechter.
Controlefreak houdt ook in moeilijke omstandigheden het hoofd koel
Dat risico loopt Diess niet. Hij geniet de volle steun van zijn aandeelhouders én de vakbond, zijn aanpak dwingt respect af en levert resultaten op. De controlefreak houdt ook in moeilijkeomstandigheden het hoofd koel en verliest nooit zijn waardigheid.
Of dat alles volstaat om het geschonden vertrouwen tegenover zijn klanten, collega-constructeurs en de politiek te herstellen, wie zal het zeggen? Het is ook verre van zeker dat Volkswagen straks de nummer één in de autowereld blijft. Alles hangt af van de snelheid en accuraatheid waarmee Volkswagen erin slaagt zijn ambitieuze plannen op het vlak van elektromobiliteit en autonoom rijden om te zetten.
De Duitse autogroep moet voortaan ook afrekenen met sectorvreemde en kapitaalkrachtige bedrijven zoals Google en andere. De autowereld is in volle transitie, het autobezit wordt ondergeschikt aan het autogebruik en wie weet waar de technologische revolutie ons naartoe zal leiden. Zelfs de slimste mens weet dat niet.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
