‘Armoede zal niet verdwijnen door de cijfers anders te berekenen’

We hebben er lang moeten op wachten, maar dat lange wachten werd niet beloond, althans niet voor de toekomst van mensen in armoede. Die ziet er een stuk somberder uit na de bekendmaking van het nieuwe Vlaamse regeerakkoord, schrijft David de Vaal van Netwerk tegen Armoede.

Somber en mistig, want op heel wat domeinen hebben de verlengde coalitiebesprekingen niet geleid tot duidelijke maatregelen. Het lijkt er een beetje op dat deze Vlaamse regering de strijd tegen armoede al bij voorbaat opgeeft. Door armoedecijfers anders te berekenen, zal ze niet verdwijnen.

Wanneer we de 300 bladzijden van het regeerakkoord doorploegen, krijgen we sterk de indruk dat armoedebestrijding vooral een strijd wordt tegen de armen. Mensen moeten eerst en vooral uit de statistieken verdwijnen, maar daarmee help je de 1 op 10 Vlamingen die in armoede leeft, natuurlijk geen stap mee vooruit.

Zijn er dan geen lichtpunten? Toch wel. In het onderwijs bijvoorbeeld wil men de schooltoelage beter in verhouding brengen tot de reële schoolkosten. Dat is een stap vooruit.

Onze gezinnen met schoolgaande kinderen waren echt enthousiast geweest, had ook de maximumfactuur in het secundair onderwijs op tafel gelegen. Het regeerakkoord stelt wel dat scholen een duidelijke kostenraming moeten geven. Dat heeft het voordeel van de duidelijkheid, maar kan gezinnen met een laag inkomen ook net afschrikken.

Nochtans zien we bij veel scholen bereidheid om na te denken over een maximumfactuur. Zij zoeken ook oprecht naar manieren om het aantal onbetaalde schoolfacturen naar beneden te krijgen en elk kind mee te hebben in het pedagogisch project. Het draagvlak is er. Wij zullen daarom ons voorstel voor een maximumfactuur in het secundair onderwijs, met een vast bedrag voor de eerste graad en een aangepast bedrag per richting in de tweede en derde graad, op tafel blijven leggen. Het is exemplarisch voor het hele regeerakkoord. Hier en daar een goed voornemen, maar weinig tot geen structurele maatregelen die echt het verschil kunnen maken.

De geleidelijke uitdoving van de woonbonus deed ons hopen op extra investeringen in de sociale en private huurmarkt. Ook daar ontbreekt het de regering jammer genoeg aan ambitie.. Er komt geen verhoging van het bouwritme voor sociale woningen, hoewel de wachtlijsten jaar na jaar blijven groeien, tot 155.000 mensen volgens de laatste telling. Integendeel, men gaat de toegang tot sociale huisvesting drastisch beperken voor bepaalde doelgroepen. Nieuwkomers wordt een wachttijd van 10 jaar aangesmeerd. En de voorwaarde van 5 jaar lokale binding zal de deur voor veel kwetsbare mensen, hier al dan niet geboren, de facto dicht gooien. Het zijn net de meest kwetsbare gezinnen die heel vaak en noodgedwongen verhuizen, net door de grote woonnood waar ze mee worstelen. 5 jaar lokale binding is voor hen geen drempel, maar een Berlijnse muur die de weg verspert naar sociale huisvesting.

Armoede zal niet verdwijnen door de cijfers anders te berekenen.

Ook rond energiearmoede lijkt deze Vlaamse regering met de handrem op te rijden. De ambitie reikt niet verder dan de prijzen niet verder te laten stijgen, op een moment dat duizenden mensen nu al hun energiefactuur niet betaald krijgen. Gekoppeld aan de wooncrisis zou dit een absolute topprioriteit moeten zijn van deze regering.

Met de budgetten die nu circuleren zullen de wachtlijsten in de zorgsector eerder langer dan korter worden. Bovendien wil men de persoonsvolgende financiering (nu voor mensen met een beperking) doortrekken naar andere zorgsectoren. Wij vragen garanties dat de factuur voor het terugdringen van de wachtlijsten niet bij de zorgbehoevende terecht komt, in de vorm van een hogere persoonlijke bijdrage. Voor zorgbehoevenden met een laag inkomen vragen we volwaardige sociale correcties. Voor nieuwkomers worden nog extra drempels ingebouwd in de vorm van extra wachttijd. Dit zal de integratie bemoeilijken en mensen bij voorbaat in een precaire situatie duwen, zeker gecombineerd met de drempels voor sociale huisvesting. Ook hier lijkt het beleid er vooral op gericht om mensen uit de statistieken te duwen. Symboolbeleid waar geen mens beter van wordt.

En dat symboolbeleid zien we natuurlijk ook in de gemeenschapsdienst. Experts en buitenlandse voorbeelden hebben al aangetoond dat het op geen enkele manier mensen dichter bij de arbeidsmarkt brengt, wel integendeel. Het is het meest typerende voorbeeld van hoe in dit regeerakkoord armoedebestrijding een strijd tegen de armen dreigt te worden. Over het creëren van jobs, bijvoorbeeld in de sociale economie, zijn de engagementen veel vager. Reële obstakels om aan de slag te gaan, zoals gebrek aan kinderopvang of ontoereikend aanbod aan mobiliteit, worden niet of nauwelijks aangepakt. Wat kinderopvang betreft, wil men die zelfs net meer focussen op werkende ouders. Zo blijft de deur dicht voor die alleenstaande moeder die werk zoekt.

Onder de vorige regering bestempelden wij de hervorming van de kinderbijslag, het groeipakket, al als een gemiste kans. Met iets lagere basisbedragen en hogere sociale toeslagen had men veel grotere stappen vooruit kunnen zetten in de strijd tegen kinderarmoede. Hier zien we alweer gemiste kansen. Eventueel vrijgekomen middelen zullen niet naar een versterking van de toeslagen gaan, zo lijkt het. Nochtans was dat een uitdrukkelijke vraag in de armoedetoets die wij uitvoerden op het groeipakket.

We zien veel symboolbeleid van deze regering, ook en vooral in de strijd tegen armoede, en bedroevend weinig doortastende maatregelen. De Vlaamse regering lijkt deze strijd al bij voorbaat op te geven. Voor het Netwerk tegen Armoede is dat geen optie. Wij staan klaar om met de kennis en ervaring van mensen in armoede ook deze regering met constructieve adviezen en beleidsvoorstellen bij te staan. Het zal nodig zijn.